Loại quả được nhắc đến ở đây chính là quả la hán. Quả này có tên khoa học là Momordica grosvenori Swingle thuộc họ Bí. Đây là đặc sản của vùng Quảng Tây, Quế Lâm, Trung Quốc.
Cây la hán là cây mọc leo. Người ta thu hoạch loại quả này và sử dụng trong việc chế biến các loại nước giải khát. Ngoài ra, ngày nay, đường từ quả la hán cũng được nhiều người ưa chuộng.
Quả la hán chứa mogroside V với độ ngọt rất cao gấp 300 lần saccharose và mogroside VI có độ ngọt gấp 126 lần saccharose.
Năm 2010, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chấp thuận việc sử dụng loại quả này làm chất tạo ngọt.
Điểm đặc biệt của mogroside là không làm tăng đường huyết như các loại đường fructose, glucose có trong các loại trái cây khác. Ngoài ra, chất này còn có tác dụng chống oxy hóa. Do đó, quả la hán được đánh giá là chất tạo ngọt an toàn đối với người bị tiểu đường cần kiểm soát đường huyết cũng như những người muốn hạn chế sử dụng đường tinh luyện, đường mía trong chế độ ăn uống.
Các nghiên cứu trên chuột chỉ ra rằng đường chiết xuất từ quả la hán thậm chí còn có khả năng làm giảm lượng đường trong máu. Những con chuột trong thử nghiệm được sử dụng chiết xuất quả la hán có lượng đường huyết thấp hơn, mực độ căng thẳng oxy hóa cũng thấp hơn nhưng lại có mức cholesterol HDL (tốt) trong máu cao hơn những con chuột khác.
Một số lợi ích của quả la hán đối với sức khỏe
- Giúp giảm ho, đau họng
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng quả la hán có đặc tính chống viêm, giúp giảm viêm nhiễm đường hô hấp trên, bao gồm cổ họng.
Theo Đông y, loại quả này có tính mát, có tác dụng làm dịu cổ họng, giảm sưng tấy cổ họng, nhờ đó giúp giảm đau họng. Ngoài ra, loại quả này còn có tác dụng làm loãng dịch nhầy trọng cổ họng, từ đó giúp long đờm.
Bên cạnh đó, các vitamin, khoáng chất có trong quả la hán cũng igups tăng cường miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
- Chống oxy hóa
Chất mogroside trong quả la hán không chỉ là chất tạo ngọt mà còn là một chất chống oxy hóa. Việc bổ sung các chất chống oxy hóa sẽ giúp ngăn chặn sự phát triển của các gốc tự do, bảo vệ tế bào của cơ thể, giúp làm chậm quá trình lão hóa, phòng ngừa một số bệnh.
- Hỗ trợ kiểm soát đường huyết
Mogroside trong quả la hán có tác dụng tạo vị ngọt nhưng không tăng calo, không ảnh hưởng đến lượng đường trong máu như các loại đường mía, đường tinh luyện.
Một số nghiên cứu cho thấy mogroside còn có tác dụng kích thích tuyến tụy sản xuất insulin. Đây là một loại hormone quan trọng, có vai trò điều chỉnh đường huyết. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng mogroside có tác dụng cải thiện độ nhạy insulin trong cơ thể. Nó giúp các tế bào phản ứng tốt hơn với insulin.
Vì vậy, quả la hán trở thành chất tạo ngọt tự nhiên dùng để thay thế các loại đường khác.
- Tốt cho hệ tiêu hóa
Lượng chất xơ trong quả la hán có thể thúc đẩy nhu động ruột, hỗ trợ tiêu hóa, giúp ngăn chặn tình trạng táo bón. Ngoài ra, y học cổ truyền xem quả la hán là thực phẩm tính mát, có tính chất nhuận tràng nhẹ.
Quả la hán không có tính axit, cũng không chứa các chất gây kích ứng dạ dày. Vì vậy, loại quả này phù hợp với cả người có hệ tiêu hóa nhạy cảm.
Đặc biệt, nghiên cứu còn chỉ ra rằng các chất trong quá la hán cung cáp thức ăn cho các loại khuẩn trong đường ruột. Nhờ đó, hệ vi sinh đường ruột được duy trì, hệ tiêu hóa sẽ hoạt động hiệu quả hơn.
- Thanh nhiệt, giải độc
Theo Đông y, quả la hán có vị ngọt, tính mát, không độc. Loại quả này được sử dụng nhiều trong các bài thuốc chữa bệnh. Ngoài ra, người ta cũng dùng quả la hán để nấu các loại nước giải khát, giải nhiệt.
Nghiên cứu của khoa học hiện đại cho thấy quả la hán có hiệu quả trong việc hỗ trợ chức năng gan, tăng khả năng giải độc gan.
Tuy nhiên, quả la hán thường không được sử dụng khi còn tươi. Người ta sẽ mang quả la hán đi phơi khô hoặc đem nghiền thành dạng bột để sử dụng.
Lưu ý khi sử dụng quả la hán
Quả la hán ngọt hơn đường nhưng không làm tăng đường huyết, giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn. Vì vậy, nó được coi là chất tạo ngọt thay thế đường phù hợp với người bị tiểu đường. Tuy nhiên, không nên lạm dụng việc sử dụng quả la hán. Thông thường, chỉ nên sử dụng 9-15 gram quả la hán/ngày. Có thể đem quả này sắc hoặc hãm lấy nước uống.
Để đảm bảo sức khỏe, người bệnh vẫn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng quả la hán để thay thế đường trong chế độ ăn uống.
