Rau trai không còn xa lạ gì với người dân ở những vùng quê Việt Nam. Khi nhắc đến loại rau này, hình ảnh những bụi rau mọc tự nhiên ven bờ mương hay trên những bãi đất không người quản lý luôn hiện lên, đặc biệt là sau những cơn mưa, rau nhanh chóng đâm chồi nảy lộc, tươi tốt. Tuy nhiên, trong quá khứ, rau trai không thực sự được ưa chuộng làm thực phẩm cho con người mà thường chỉ được hái làm món ăn cho lợn và các loại gia súc khác.
Commelina communis là tên quốc tế của rau trai, hay còn được biết đến trong dân gian Việt Nam với cái tên thân thuộc là thài lài trắng, là loại thực vật có sức sống mạnh mẽ, thường xuất hiện ở những nơi có đất ẩm, như ruộng vườn, bên bờ mương, hoặc dưới bóng râm của các khu rừng rậm ở cả đồng bằng lẫn miền núi.
Rau trai không còn xa lạ gì với người dân ở những vùng quê Việt Nam
Cây này có chiều cao khoảng 25-50 cm, thân mềm phủ lông tơ và gốc rễ hình sợi phát triển từ các đốt. Thân rau trai thường phân nhánh nhiều và có khuynh hướng gập ngả, với lá hình dạng thuôn dài giống ngọn giáo, có bẹ dài từ 2 đến 10 cm và rộng từ 1 đến 2 cm, không có cuống. Thân cây khi bị gãy ra thường chứa chất lỏng sánh nhẹ. Rau trai phát triển nhanh trong mùa mưa, cứ mỗi khi mưa xuống là chúng nở rộ một cách đáng kể.
Tại vùng miền Tây Việt Nam, rau trai được trồng để giữ ẩm cho đất và hỗ trợ sự phát triển của cây ăn quả. Các hộ nông dân trồng các loại cây như cam, xoài,... thường trồng rau trai trên luống để bảo vệ độ ẩm và ngăn chặn hiện tượng xói mòn do mưa gây ra. Điều này giúp đất luôn giữ được độ ẩm, từ đó cây trái phát triển khỏe mạnh. Ngoài ra, rau trai còn được thu hoạch làm thức ăn cho các loại gia súc như thỏ, dê, lợn, gà, cá,... Có những nơi, người dân còn canh tác rau trai trên diện tích lớn với mục đích chính là cung cấp nguồn thức ăn cho ngành chăn nuôi.
Tại vùng miền Tây Việt Nam, rau trai được trồng để giữ ẩm cho đất và hỗ trợ sự phát triển của cây ăn quả
Gần đây, thông tin về việc rau trai có thể sử dụng làm thực phẩm đã làm nhiều người ngạc nhiên. Trên các trang thương mại điện tử, rau trai được bán với giá khá cao, khoảng 70.000 đồng mỗi kilogram. Những người bán này quảng cáo rau trai có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như xào với tỏi, luộc, hoặc dùng để nấu canh kết hợp với cua, tôm, thịt băm, hoặc phối cùng các loại rau khác như rau sam, ngọn mảnh bát, rau dền, tạo nên những bát canh đậm đà, ngọt lành và mát lành. Do rau trai mọc tự nhiên và không cần canh tác chuyên biệt, nó được đánh giá cao vì không lo ngại về việc tiếp xúc với hóa chất, đảm bảo sự an toàn và hương vị tự nhiên.
Anh Hoàng Dương, cư dân tại Đống Đa, Hà Nội, bày tỏ sự ngạc nhiên của mình: "Mình thấy người ta rao bán rau trai trên chợ online, thật không ngờ loại rau mà ở quê chỉ dùng để cho lợn ăn giờ đây lại được bày bán ngay tại thành thị. Tò mò, mình quyết định mua về thử nấu xem sao. Kết quả là món rau trai xào tỏi thực sự rất hấp dẫn, mang một hương vị độc đáo, khác biệt so với những loại rau thông thường. Khi kể lại cho các đồng nghiệp nữ trong công ty, mọi người đều tỏ ra ngạc nhiên, không ai tin rằng rau trai lại có thể dùng để ăn."
Rau trai được bán với giá khá cao, khoảng 70.000 đồng mỗi kilogram
Theo quan điểm của y học cổ truyền, rau trai mang tính hàn, có vị ngọt và được biết đến với khả năng làm mát cơ thể, hỗ trợ chống viêm. Nó thường được áp dụng trong việc chữa trị các vấn đề sức khỏe như viêm amidan, cảm sốt, viêm họng, cũng như các bệnh liên quan đến nhiễm trùng đường tiết niệu và phù nề. Rau trai có thể được sử dụng để chữa bệnh dưới dạng tươi hoặc đã được phơi khô.
