Mỡ máu, còn được gọi là lipid máu, là tập hợp các chất béo tồn tại trong máu như cholesterol và triglyceride (chất béo trung tính). Đây là những thành phần thiết yếu giúp cơ thể hoạt động bình thường, đặc biệt trong việc sản xuất hormone, xây dựng tế bào và cung cấp năng lượng. Tuy nhiên, khi nồng độ các chất béo này vượt mức cho phép, bệnh mỡ máu cao sẽ xuất hiện, kéo theo nhiều nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe, đặc biệt là hệ tim mạch.
Bệnh mỡ máu là gì?
Bệnh mỡ máu, hay còn gọi là rối loạn lipid máu, xảy ra khi chỉ số mỡ trong máu vượt quá ngưỡng an toàn. Một số chỉ số thường được dùng để đánh giá gồm: cholesterol toàn phần, LDL (cholesterol xấu), HDL (cholesterol tốt), và triglyceride. Khi các chỉ số này mất cân bằng, nhất là khi LDL và triglyceride tăng cao, cơ thể sẽ phải đối mặt với nguy cơ hình thành mảng bám trong lòng mạch máu.
Nguyên nhân gây mỡ máu cao
Lối sống thiếu lành mạnh là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng tăng mỡ máu. Một số thói quen tiêu cực bao gồm:
Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo bão hòa, mỡ động vật, đồ chiên rán, thức ăn nhanh, nội tạng động vật...
Lười vận động: Người ngồi nhiều, ít vận động, không tập thể dục thường xuyên dễ bị rối loạn chuyển hóa mỡ trong cơ thể.
Thừa cân, béo phì: Lượng mỡ dư thừa tích tụ không chỉ ảnh hưởng đến vóc dáng mà còn gây rối loạn lipid máu.
Sử dụng chất kích thích: Thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên ảnh hưởng tiêu cực đến gan – cơ quan chính giúp xử lý lipid máu.
Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng là nguyên nhân không thể bỏ qua. Một số người dù có cơ thể gầy, ăn uống lành mạnh nhưng vẫn mắc mỡ máu cao do ảnh hưởng từ gen di truyền hoặc các bệnh lý nền như:
Bệnh gan, thận, đái tháo đường
Viêm tụy, viêm ruột mãn tính
Hội chứng Cushing, suy giáp
Tác dụng phụ của thuốc: thuốc tránh thai, thuốc lợi tiểu, thuốc an thần cũng có thể gây rối loạn chuyển hóa mỡ
Triệu chứng bệnh mỡ máu thường gặp
Một đặc điểm nguy hiểm của bệnh mỡ máu cao là thường không có dấu hiệu rõ ràng trong giai đoạn đầu. Bệnh diễn tiến âm thầm và chỉ được phát hiện khi đã xảy ra biến chứng. Một số triệu chứng mỡ máu cao có thể gặp bao gồm:
Cảm giác mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu nhẹ
Tê bì tay chân, đặc biệt khi ngồi lâu hoặc buổi sáng sớm
Chức năng gan, thận suy giảm không rõ nguyên nhân
Xuất hiện u vàng dưới da, quanh mắt (trong trường hợp mỡ máu rất cao)
Khi mảng bám cholesterol tích tụ trong thành mạch ngày càng nhiều, động mạch bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ não, suy thận, gan nhiễm mỡ, thậm chí tử vong nếu không phát hiện kịp thời.
Người gầy có bị mỡ máu cao không?
Nhiều người thường nghĩ chỉ những ai béo phì mới bị mỡ máu cao. Tuy nhiên, người gầy vẫn có thể mắc mỡ máu nếu gặp phải một số yếu tố sau:
Rối loạn chuyển hóa lipid bẩm sinh
Chức năng gan kém
Lười vận động, căng thẳng kéo dài
Ảnh hưởng từ tuổi tác, di truyền
Do đó, không nên chủ quan dù bạn có thân hình mảnh mai.
Phòng ngừa và kiểm soát bệnh mỡ máu
Để bảo vệ sức khỏe tim mạch và duy trì lượng mỡ máu ở mức an toàn, bạn cần:
Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thực hiện xét nghiệm mỡ máu ít nhất 1-2 lần/năm để phát hiện sớm nguy cơ.
Chế độ ăn uống lành mạnh:
Giảm ăn các món nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn
Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt
Bổ sung thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, cá thu, hạt lanh
Uống các loại trà giúp giảm cholesterol như trà xanh, trà giảo cổ lam
Luyện tập thể dục đều đặn: Dành 30 phút mỗi ngày cho các hoạt động như đi bộ nhanh, yoga, bơi lội, đạp xe...
Hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá: Đây là hai yếu tố có thể làm gan bị quá tải, dẫn đến rối loạn lipid máu.
Tóm lại, bệnh mỡ máu cao là một “sát thủ thầm lặng” đối với sức khỏe. Dù không gây triệu chứng rõ ràng ban đầu, nhưng nếu không được kiểm soát, bệnh có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Hãy chủ động bảo vệ bản thân bằng lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ để luôn giữ mỡ máu ở mức an toàn
