Ở xã hội hiện tại, người ta thường mừng cưới bằng tiền mặt, trang sức. Tùy vào thời cuộc, điều kiện gia đình, mối quan hệ thân thích,… người dự đám cưới sẽ có số tiền mừng khác nhau. Thế nhưng cách đây vài chục năm, hôn lễ thời đó gần như người ta không mừng nhau bằng tiền hay vàng mà đa phần đều tặng hiện vật.
Thời bao cấp, đám cưới thường được tổ chức theo kiểu “cây nhà lá vườn” và quà tặng cũng chân quê không kém. Vào ngày diễn ra hôn lễ, chủ nhà sẽ chuẩn bị một chiếc bàn lớn để người dân mang quà đến đặt lên đó. Quà cưới thì thường là sản phẩm thiết yếu trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày như chậu thau, bếp dầu, phích nước, đồ gốm sứ, quạt, bát đũa,… Nếu sang hơn thì tặng cả tivi, xe đạp, mét vải,…
Văn hóa mừng cưới bằng vật dụng phổ biến trong xã hội. Mỗi khi có đám cưới trong làng, người ta lại thấy đoàn người kéo nhau đi dự, trên tay người cầm chiếu, người cầm chăn người cầm bộ ấm chén,… Đặc biệt không thể thiếu phích nước. Những chiếc phích có giá khoảng 7-8 đồng, được xem là món quà cưới giá trị cho các cặp vợ chồng trẻ. Đây cũng được xem như món quà cưới huyền thoại thời bao cấp mà đến hiện tại vẫn còn được nhắc đến.
Quà cưới cũng được bọc trong những mảnh giấy gói quà đầy màu sắc. Có những đám cưới sau khi tàn tiệc cưới, cô dâu chú rể phải kiếm bao gom quà mừng vác về. Gia đình nào sau đám cưới cũng như một… hàng tạp hóa bây giờ với đủ loại vật phẩm, quà cưới xếp cao quá đầu người, đủ mọi nhu cầu.
Cho dù không lộng lẫy xa hoa hay giàu tiền bạc như hiện tại nhưng đám cưới ngày trước là cả một bầu trời hoài niệm mà nhiều người đã đi qua bồi hồi mỗi khi nhớ lại.
Trong những hồi ức về ngày cưới cách đây gần 30 năm, cô Trịnh Thảo và chú Quang Đức (Hà Nội) chia sẻ quà cưới lúc đó là những vật dụng thiết yếu cho cuộc sống đời thường như: ấm chén, bát đĩa, lọ hoa, chăn con công, rèm hoa văn… và không thể nào thiếu phích nước. Hầu hết các món đồ tặng đám cưới thời đó đều có màu đỏ hoặc được gói ghém trong túi, giấy có gam màu này với quan điểm sẽ mang lại may mắn. Vợ chồng mới cưới thời đó thường ít sắm sửa đồ trong nhà vì đa phần đồ khách tặng đã đầy đủ.
Lý do mọi người mừng cưới bằng hiện vật vào thời bao cấp là bởi khi đó mọi thứ đều phân phối theo tiêu chuẩn. Từ những thứ nhỏ như nước mắm, cân đường,… cũng phải có tem phiếu. Nhiều khi có tiền trong tay cũng không mua được nếu không có tem phiếu đi kèm. Vì vậy quà tặng đám cưới cho cô dâu chú rể bằng hiện vật là thiết thực nhất.
Ngày nay, có một số đám cưới, hội bạn thân của cô dâu chú rể lấy cảm hứng từ những món quà thời bao cấp như nồi niêu xoong chảo, chiếu, phích nước,… để đem tặng làm quà cưới đầy thú vị.
Dù là thời nào, quà cưới cũng mang nhiều ý nghĩa và giá trị. Nó thay cho lời chúc hạnh phúc tới cô dâu, chú rể trong ngày vui trọng đại.
