Từ lá nuôi lợn đến “rau xanh xuất khẩu”
Với người Việt, rau khoai lang vốn là món quen thuộc – dân dã, dễ trồng, dễ nấu. Trước đây, phần lá và thân già thường chỉ được cắt làm thức ăn cho gia súc, hiếm ai nghĩ rằng một ngày nào đó, chúng lại trở thành sản phẩm được định giá bằng… đô la.
Theo số liệu từ Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), trong 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu các loại lá của Việt Nam đạt hơn 8,6 triệu USD, tăng gần 27% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, riêng lá khoai lang đạt 873.000 USD – tăng tới 54%. Dù con số này chưa phải quá lớn, nhưng tốc độ tăng trưởng ấn tượng cho thấy mặt hàng từng bị “lãng quên” này đang dần có chỗ đứng trên thị trường quốc tế.
Không chỉ vì giá trị thương mại, lá khoai lang được quan tâm bởi hàm lượng dinh dưỡng cao. Nhiều nghiên cứu cho thấy loại lá này chứa lượng vitamin A, C và chất chống oxy hóa dồi dào, giúp tăng sức đề kháng và hỗ trợ làm đẹp da – yếu tố khiến người tiêu dùng ở Nhật Bản hay Hàn Quốc đặc biệt ưa chuộng.
Từ món rau bình dân trong bữa cơm quê, nay lá khoai lang xuất hiện trong thực đơn của các nhà hàng thực dưỡng, thậm chí có mặt trong dây chuyền sản xuất bột rau xanh, sinh tố và các sản phẩm hữu cơ xuất khẩu.
“Cơ hội xanh” từ tư duy mới của người nông dân
Điều đáng nói là, sự “lột xác” của lá khoai lang không đến từ may mắn, mà từ sự thay đổi trong cách làm nông. Khi xu hướng nông nghiệp tuần hoàn được khuyến khích, người nông dân không còn chỉ tập trung vào phần củ – mà bắt đầu tận dụng cả thân, lá để tạo giá trị mới.
Những vùng trồng khoai lang ở Vĩnh Long, Đồng Tháp hay Gia Lai nay đã có thêm nguồn thu nhờ xuất bán lá non cho các đơn vị thu mua. Lá được thu hoạch, rửa sạch, đóng gói theo tiêu chuẩn rồi đưa vào hệ thống bảo quản lạnh trước khi vận chuyển. Dù khối lượng chưa lớn, nhưng với mức giá cao gấp nhiều lần so với tiêu thụ nội địa, đây là nguồn thu ổn định cho người trồng, đặc biệt trong mùa thấp điểm thu hoạch củ.
Một số doanh nghiệp trong nước cũng nhanh chóng nhìn thấy cơ hội. Họ đầu tư dây chuyền sấy, nghiền bột, cấp đông và chế biến sâu để kéo dài thời gian bảo quản. Nhờ đó, sản phẩm có thể đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường xuất khẩu, đồng thời giảm rủi ro hư hỏng – vốn là điểm yếu lớn nhất của nông sản lá tươi.
Tiềm năng lớn nhưng vẫn nhiều thách thức
Dù đang được coi là “ngôi sao mới” của ngành rau xuất khẩu, lá khoai lang vẫn đối mặt không ít rào cản. Đặc tính dễ dập nát, nhanh hỏng khiến khâu thu hoạch và vận chuyển đòi hỏi công nghệ bảo quản lạnh hiện đại. Thêm vào đó, các tiêu chuẩn về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, truy xuất nguồn gốc và chứng nhận hữu cơ của thị trường Nhật Bản hay Hàn Quốc rất khắt khe, buộc người sản xuất phải tuân thủ nghiêm ngặt từ khâu trồng trọt.
Một khó khăn khác là quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ. Nhiều hộ nông dân chưa có vùng trồng chuyên canh, việc thu hái vẫn thủ công nên năng suất thấp. Để nâng tầm sản phẩm, cần có sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân, hình thành chuỗi cung ứng khép kín – từ trồng trọt, sơ chế đến chế biến sâu.
Ngoài ra, việc định vị sản phẩm cũng rất quan trọng. Nếu chỉ xuất thô, lá khoai lang khó có thể mang lại lợi nhuận cao. Nhưng khi được chế biến thành bột, viên dinh dưỡng hay nguyên liệu thực phẩm xanh, giá trị kinh tế sẽ tăng gấp nhiều lần. Đây chính là hướng đi mà nhiều doanh nghiệp đang nhắm tới trong thời gian tới.
Hành trình “xanh hóa” nông nghiệp Việt
Sự thay đổi của lá khoai lang là một minh chứng sinh động cho tinh thần đổi mới trong nông nghiệp Việt Nam. Từ những thứ tưởng chừng bỏ đi, người nông dân nay đã biết cách tạo ra giá trị mới, vừa tăng thu nhập, vừa giảm lãng phí.
Không chỉ dừng ở hiệu quả kinh tế, việc tận dụng toàn bộ cây khoai lang – từ củ đến lá – còn giúp giảm lượng rác thải nông nghiệp, góp phần bảo vệ môi trường và hướng tới sản xuất bền vững. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và xu thế tiêu dùng xanh ngày càng lan rộng, mô hình này được xem là hướng đi phù hợp với chiến lược phát triển nông nghiệp “xanh và thông minh” mà Việt Nam đang theo đuổi.
Từ một loại rau từng bị xem là “phế phẩm nuôi lợn”, lá khoai lang nay đã vươn ra thế giới, xuất hiện trong những thực đơn cao cấp và dây chuyền sản xuất hiện đại. Câu chuyện nhỏ ấy nhắc ta rằng, trong nông nghiệp – cũng như trong cuộc sống – đôi khi chỉ cần một góc nhìn khác, những điều bình dị nhất cũng có thể hóa thành cơ hội lớn.
