Những câu nói khiến trẻ dễ bị tổn thương
Dưới đây là những câu nói khiến con trẻ dễ bị tổn thương nhất, các cha mẹ nhớ tránh nhé:
1. 'Mẹ chỉ mong con lớn lên không giống như…'
Câu này thực ra cũng là một dạng sỉ nhục trẻ, nhất là khi chúng ta tập trung vào kiểu người mà bạn không muốn con trở thành. Nhà tâm lý học Nancy Irwin cho rằng chúng ta sẽ gặt được những gì chúng ta tập trung vào, cho dù là phê bình. Nếu như bạn cứ tập trung nói rằng con bạn béo, chậm chạp, giống như một người nào đó… điều này sẽ trở thành sự thực.
Thay vào đó, hãy tập trung vào những đức tính tốt mà bạn muốn con bạn có được như sáng tạo, hài hước, thích tìm hiểu, lạc quan. Đừng cứ gài con vào thất bại bằng cách bơi móc những điểm yếu của con.
2. 'Con không thể…', 'Con không được phép…'
Bạn có thể giảng giải cho con về những điều hiển nhiên trong cuộc sống. Thế nhưng khi bạn nói con không được hay không nên làm thứ này thứ kia, những bài giảng của bạn bỗng nhiên tan thành bong bóng, chẳng hạn như 'Con không được chơi với bạn A'. Trẻ tôn sùng những gì ba mẹ nghĩ về mình, nhưng câu nói này đã làm lòng tự tôn của trẻ vỡ vụn.
Thay vào đó, hãy dành những hạn chế này cho những hành động liên quan đến sự an toàn của trẻ hoặc khi hành đông ấy quá nguy hiểm. Mặt khác, nuôi dưỡng lòng ham mê khám phá của trẻ là một phần quan trọng của một tuổi thơ lành mạnh.
3. “Ngu dốt, con đúng là đồ vô dụng”
Không có đứa trẻ nào là vô dụng cả. Quan trọng là cha mẹ chưa hướng dẫn trẻ làm việc đúng cách mà thôi. Đây là câu nói thực sự khiến trẻ cảm thấy bị tổn thương và buồn.
Tốt nhất, nếu không hài lòng điều gì ở trẻ, cha mẹ hãy cẩn thận chỉ bảo cho trẻ để trẻ làm tốt hơn và đừng quên một vài lời động viên tới trẻ.
4. “Im ngay!Tại sao con cứ không chịu nghe lời”
Những đứa trẻ “nghe lời”, rốt cuộc có tốt hay không?
Khi trẻ muốn giải thích một điều gì đó, cha mẹ thường có xu hướng quát trẻ “im ngay”. Như thế sẽ khiến trẻ sẽ cảm thấy bị tổn thương vì nghĩ rằng cha mẹ không tôn trọng mình.
Ai cũng có quyền bào chữa và nói lên quan điểm của mình. Do đó, cha mẹ nên kiên nhẫn nghe trẻ nói thay vì cấm trẻ được phát ngôn.
Hãy tưởng tưởng, khi bạn bị ai đó bảo “im ngay” khi đang nói hay giải thích một điều gì đó, cảm giác của bạn sẽ ra sao?
5. “Ba nói không được là không được”
Cha mẹ thường có thói quen đứng bên ngoài và chỉ đạo hành động, suy nghĩ của trẻ, như con phải làm thế này, làm thế kia… khiến trẻ luôn cảm thấy mình vô dụng.
Mỗi trẻ đều có suy nghĩ riêng của chúng. Hãy để trẻ tự làm và chịu trách nhiệm về hành động của mình.
Trong quá trình con làm, cha mẹ có thể quan sát, sau đó khuyên nhủ chứ không ép buộc. Đừng cấm đoán trẻ một cách vô tội vạ.
6. 'Mẹ sẽ đánh/ giết con đấy!'
Tất cả chúng ta đều có những giây phút thốt ra những lời nói kinh khủng nhất. Nhưng hoàn toàn không ổn chút nào khi bạn dùng lời đe dọa mang tính bạo lực dù có tính đùa bỡn hay không.
Thay vào đó, hãy để ý đến cách mà con bạn đang lĩnh hội những lời bạn nói như thế nào. Bạn đã từng chịu đựng những lời mỉa mai, đe dọa, những lần lên giọng trong tuổi thơ của mình kia mà. Hiện nay có nhiều phương pháp dạy con lành mạnh hơn mà không dùng vũ lực như 'Kỷ luật không nước mắt' mà Thạc sĩ Trần Thị Ái Liên chia sẻ. Phương tây thì có phương pháp time-out, còn gọi là phạt con một mình, là hình thức dạy con cũng khá hiệu quả.
7. 'Con chính là nguyên nhân vì sao…'
Nếu như bạn không định hoàn thành câu nói này bằng một câu mang nghĩa tích cực thì tốt nhất là đừng nói nó. Đừng chơi trò đổ lỗi. Bác sĩ nhi tâm thần Tia Horner cảnh báo rằng, “những lời đổ lỗi không công bằng và bất hợp lý lên con trẻ về những vấn đề của người lớn như thế này sẽ phá hủy hoàn toàn cảm nhận của trẻ về tình yêu vô điều kiện, gây ra sự bất an và hủy hoại sự tự tin của trẻ”.
Thay vào đó, bạn phải chịu trách nhiệm cho những vấn đề người lớn của bạn. Con bạn không phải dùng để đổ lỗi cho một món nợ hay là một sự ly hôn. Hãy đảm bảo rằng bạn nuôi con lớn bằng cách yêu thương con chứ không phải làm con cảm thấy có tội.
8. 'Mẹ ước gì con giỏi/ ngoan giống anh con'
Julie Gurner, chuyên gia về bệnh học tâm thần người lớn, nói rằng câu nói này bà nghe nhiều nhất từ bệnh nhân của mình. Câu nói như bóng ma ám ảnh từ tuổi thơ ám chỉ rằng không ai trông mong đứa trẻ.
Đừng so sánh con, dù là khen. Thay vào đó, hãy cho con biết rằng bạn yêu con vì con là một cá thể khác biệt. Ngay khi con quấy, không ngoan, hãy xử lý vấn đề xảy ra lúc đó. Đừng thể hiện bạn thương ai nhiều hơn bằng cách mong ước những cá tính làm con khác biệt biến mất.
9. 'Con là đứa trẻ hư hỏng' và 'Con hư quá'
Khi con cư xử không như bạn mong muốn, bạn đã nói ra câu này mà không biết rằng mình đã dán nhãn HƯ lên con. Cách cư xử của con có thể không tốt, nói cách khác, sự lựa chọn hành vi của con không tốt, nhưng con của bạn không hư. Bạn và cả con cần phải hiểu sự khác nhau này.
Chuyên viên trị liệu hôn nhân và gia đình Lori Freson cảnh báo rằng: 'Tôi dám cá với bạn rằng nếu như con bạn tin rằng mình hư, cách cư xử của con sẽ ngày càng tệ hơn'.
Thay vào đó, hãy xử lý hành động, không vì một hành động mà 'dán nhãn' cho con. Nếu con ăn vạ ở nơi công cộng, hãy nói với con rằng gây ồn ở nơi đấy không phải là lựa chọn tốt. Không nói con hư chỉ vì con gây rối.
Thế đấy, không có cha mẹ nào là hoàn hảo trên thế giới này. Trong khi việc bạn phiền lòng, mệt mỏi, cáu giận, thất vọng vì con là chuyện bình thường thì việc quan trọng hơn là bạn biết cách nói với con như thế nào. Hãy 'uốn lưỡi bảy lần' khi nói chuyện với con nhé vì lời nói không xóa được. Tất nhiên, khi bạn mắc lỗi, một lời xin lỗi và một cái ôm vẫn sẽ làm con bạn cảm thấy được yêu thương và trợ giúp.
10. “Đừng khóc nữa”
Sau khi trẻ bị bố mẹ mắng thường có xu hướng là khóc lóc. Bố mẹ đang bực mình cộng với việc nghe tiếng khóc của con nên càng thêm khó chịu và hạ lệnh cho con “không được khóc”. Tuy nhiên bố mẹ cần biết rằng trẻ nhỏ cần cảm thấy an toàn khi thể hiện cảm xúc.
Khi có chuyện gì đó không vui khiến con khóc hoặc buồn bực, đừng vội coi thường cảm xúc của trẻ và dùng những lời lẽ không hay để làm tổn thương con. Mỗi cảm xúc của trẻ đều đáng được tôn trọng và hẳn là bố mẹ không muốn nhìn thấy con mình vô cảm chứ? Nói với con không được khóc ngụ ý rằng việc khóc là không tốt trong khi đó hoàn toàn là điều bình thường.
