Trong quá trình điều tra vụ án buôn lậu liên quan đến Phan Thị Mai – Giám đốc Công ty TNHH Thẩm mỹ viện Mailisa, Hoàng Kim Khánh – chồng bà Mai, cùng các đồng phạm, cơ quan công an đã thu giữ nhiều tài sản có giá trị lớn, bao gồm 3 tỷ đồng, 400.000 USD, 300 lượng vàng SJC và 100 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Bên cạnh đó, vợ chồng bà Mai tự nguyện nộp 300 tỷ đồng để khắc phục hậu quả, bàn giao 12 giấy đăng ký siêu xe cùng nhiều tài sản giá trị khác phục vụ công tác điều tra.
Sau khi thông tin này được công bố, nhiều người không khỏi ngỡ ngàng trước khối tài sản khổng lồ. Độc giả Ha Thang bình luận: “Cứ ngỡ mỗi người chỉ sở hữu một sổ đỏ đã là nhiều, không ngờ lại có tới 100 sổ. Đề nghị thu hồi đất để sung quỹ nhà nước bởi đây là tài sản được mua bằng tiền bất chính.”
Anh Xuân Nam nhận xét thêm: “Tài sản kiếm được từ việc làm ăn phi pháp rồi thâu tóm đất đai – bảo sao giá bất động sản lại không bị ảnh hưởng. Cần thu hồi số đất ‘bẩn’ này để bán cho những người có nhu cầu thực sự.”
Vậy theo quy định pháp luật, số tài sản bị thu giữ sẽ được xử lý như thế nào?
Luật sư Hoàng Trọng Giáp (Giám đốc Công ty Luật Hoàng Sa, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) cho biết, theo Điều 89 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, vật chứng là những tài sản được sử dụng làm công cụ, phương tiện phạm tội; vật mang dấu vết tội phạm; vật là đối tượng của tội phạm; tiền hoặc vật có giá trị chứng minh tội phạm và người phạm tội, hoặc có ý nghĩa trong việc giải quyết vụ án.
Đối với số tài sản do cơ quan công an thu giữ và do bị can Mai tự nguyện giao nộp, mấu chốt để quyết định việc xử lý là xác định các tài sản này có phải là vật chứng trong vụ án hay không. Cơ quan điều tra sẽ phân loại, làm rõ nguồn gốc toàn bộ số tài sản, xác định chúng hình thành từ đâu và liệu số tiền giao dịch có xuất phát từ hành vi phạm tội hay không.
Với những tài sản được xác định là kết quả của hành vi phạm tội, việc xử lý sẽ tuân theo quy định tại Điều 106 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015. Theo đó, các cơ quan tiến hành tố tụng ở các giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử sẽ đánh giá và ra quyết định cụ thể về việc xử lý vật chứng.
Nếu vật chứng là công cụ, phương tiện phạm tội hoặc các vật cấm tàng trữ, lưu hành, chúng sẽ bị tịch thu và nộp vào ngân sách Nhà nước hoặc bị tiêu hủy. Trường hợp vật chứng là tiền bạc hoặc tài sản do phạm tội mà có, cũng sẽ bị tịch thu và sung quỹ Nhà nước. Những vật chứng không có giá trị hoặc không sử dụng được sẽ bị tịch thu và tiêu hủy.
Như vậy, đối với số tài sản được xác định là vật chứng hoặc tài sản do phạm tội mà có, chúng sẽ bị tịch thu và sung quỹ Nhà nước theo quy định tại Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015.
Đối với các tài sản không phải là vật chứng hoặc là vật chứng nhưng cơ quan tố tụng xét thấy không ảnh hưởng đến quá trình xử lý vụ án, thi hành án, chúng sẽ được trả lại cho chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp.
Tuy nhiên, việc trả lại tài sản cần xem xét cả khả năng khắc phục hậu quả của người phạm tội. Nếu tiền, vàng hay các tài sản do phạm tội tạo ra chưa đủ để bồi thường thiệt hại, cơ quan thi hành án có thể kê biên, phong tỏa hoặc bán phát mại các tài sản khác để đảm bảo việc khắc phục hậu quả.
Do đó, trước khi quyết định trả lại tài sản (trong trường hợp không phải vật chứng của vụ án), cơ quan tiến hành tố tụng sẽ đánh giá khả năng khắc phục hậu quả của Mai cùng các đồng phạm để áp dụng pháp luật một cách hiệu quả và công bằng.
