Tết Đoan Ngọ, hay còn gọi là tết Đoan Dương, là một trong những dịp lễ truyền thống được tổ chức vào giờ Ngọ, tức là khoảng thời gian từ 11 giờ sáng đến 1 giờ chiều, vào ngày mùng 5 tháng 5 Âm lịch hàng năm.
"Đoan" có nghĩa là khởi đầu, "Ngọ" đề cập đến thời gian từ 11 giờ sáng đến 1 giờ chiều, thời gian mà người ta thường ăn tết vào buổi trưa. Đây là thời điểm mặt trời bắt đầu ngắn nhất, ở gần trời đất nhất. Tại Việt Nam, tết Đoan Ngọ còn được biết đến với tên gọi phổ biến là "tết giết sâu bọ" - một ngày quan trọng để tiêu diệt các loại sâu bệnh gây hại cho cây trồng.
Theo lịch âm dương, Tết Đoan Ngọ rơi vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch. Vì vậy, Tết Đoan ngọ 2024 sẽ diễn ra vào thứ Hai, ngày 10 tháng 6 năm 2024.
Theo lịch âm dương, Tết Đoan Ngọ là ngày 5 tháng 5 âm lịch
Cúng gia tiên trong ngày Tết Đoan Ngọ
Mâm lễ cúng gia tiên trong ngày Tết Đoan Ngọ gồm: Hương, hoa, vàng mã - Nước - Rượu nếp- Các loại hoa quả: Mận, hồng xiêm, dưa hấu, vải, chuối, bánh tro, chè hạt sen (nếu có). Trong Tết Đoan Ngọ, gia chủ nên cúng gia tiên vào giờ chính Ngọ (12 giờ trưa).
Ngoài ra, nếu không sắp xếp được thời gian, các gia đình có thể dâng lễ cúng vào 7-9 giờ sáng. Hai khung giờ được coi là khung giờ hoàng đạo, thích hợp để tiến hành những nghi lễ cúng bái tâm linh.
Văn khấn cúng Tết Đoan Ngọ 5/5
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
- Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo, Hiển tỷ, chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ Khảo, Tổ Tỷ)
Tín chủ chúng con là:.........
Ngụ tại:.........
Hôm nay là ngày mồng 5/5 âm lịch, nhằm ngày tết Đoan ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần, cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…, cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Nam mô A di Đà Phật!
Những nghi thức không thể thiếu trong dịp Tết Đoan Ngọ
Trong Tết Đoan Ngọ, nghi thức giết sâu bọ là một phần không thể thiếu trong nền văn hóa truyền thống của người dân.
Người ta thường bắt đầu ngày bằng cách ăn thức ăn như hoa quả, rượu nếp vào ngày mùng 5/5 Âm lịch. Ở miền Bắc, việc tiêu diệt sâu bọ thường diễn ra sớm vào buổi sáng.
Trẻ em được đặc biệt chú trọng, khi sáng sớm ngay sau khi thức dậy, trẻ được cho ăn hoa quả, ít rượu nếp và trứng luộc, cùng với việc bôi hồng hoàng lên thóp đầu, ngực, và rốn để đuổi sâu bọ.
Người lớn cũng thực hiện các nghi thức tương tự, như súc miệng và ăn trứng vịt luộc trước khi đặt chân xuống đất. Sau đó, họ uống rượu hoặc ăn rượu nếp để sâu bọ mất điều kiện sống, tiếp tục bằng việc ăn trái cây.
Ngoài ra, việc tắm gội bằng nước lá mùi như lá tía tô, kinh giới, sả, tre cũng là một phần quan trọng của nghi lễ này. Việc này giúp cơ thể thải độc, tinh thần thư thái, và giữ cho sức khỏe và tinh thần luôn phấn chấn.
Đặc biệt, phụ nữ thường mong muốn có mái tóc đen, mượt mà, và dài hơn, nên việc gội đầu bằng nước lá cũng là một phần của nghi lễ này. Đây là một phương pháp truyền thống được người xưa tin rằng có thể giúp cơ thể khỏe mạnh và tinh thần thư thái.
