Con ít khi nói lời “cảm ơn”
Lời cảm ơn tuy nhỏ nhưng lại phản ánh cả một nền tảng đạo đức và nhận thức. Nhiều bậc cha mẹ cho rằng con còn nhỏ, chưa cần phải lễ phép bằng lời nói, nhưng chính sự “bỏ qua” ấy khiến trẻ hình thành thói quen coi mọi sự giúp đỡ là điều hiển nhiên.
Khi nhận được món quà hay sự quan tâm, nếu trẻ chỉ đón nhận mà không thể hiện sự cảm kích, điều đó cho thấy con chưa học được cách ghi nhận tình cảm của người khác. Trẻ không tự nhiên biết nói lời cảm ơn - đó là kết quả của sự dạy dỗ và làm gương từ cha mẹ. Khi người lớn thường xuyên nói “cảm ơn” trong cuộc sống hằng ngày, trẻ sẽ tự nhiên học theo và hình thành thái độ trân trọng.
Chỉ muốn nhận mà không biết chia sẻ
Một đứa trẻ vô ơn không hẳn là đứa trẻ “xấu”, mà là đứa trẻ chưa được học cách cho đi. Khi con luôn đòi hỏi, muốn sở hữu nhưng lại từ chối chia sẻ, điều đó phản ánh tư duy “mọi thứ là của mình”.
Trẻ có thể vui sướng khi nhận được món quà mới, nhưng nếu ngay sau đó tỏ ra khó chịu khi ai đó chạm vào, hoặc so đo “vì sao bạn có cái đẹp hơn”, thì đó chính là dấu hiệu sớm của sự ích kỷ.
Để uốn nắn, cha mẹ không cần la mắng, mà nên tạo những cơ hội nhỏ để con học cách chia sẻ: cùng bạn chơi, chia phần bánh, hoặc giúp người khác. Khi con được khen ngợi vì hành động ấy, cảm giác tích cực sẽ khiến trẻ muốn tiếp tục duy trì thói quen tốt.
Hay so sánh và không hài lòng với những gì mình có
“Bạn có cái này, sao con không có?” – câu nói tưởng bình thường ấy lại ẩn chứa mầm mống của sự vô ơn. Khi trẻ thường xuyên so sánh, phàn nàn, nghĩa là con chưa biết trân trọng hiện tại và công sức của người khác.
Nếu không được điều chỉnh, trẻ sẽ lớn lên với tâm thế luôn thấy thiếu, khó bằng lòng và dễ bất mãn với cuộc sống. Cha mẹ nên khuyến khích con nhìn nhận điều tích cực: “Con may mắn vì có...” thay vì “Con chưa có...”.
Việc hướng trẻ biết nhìn vào điều mình đang có, thay vì những gì còn thiếu, chính là cách dạy con trân trọng giá trị của nỗ lực và biết ơn cuộc sống.
Thờ ơ với công sức của người khác
Một bữa cơm ngon, một chiếc áo là phẳng, hay việc được đưa đón đi học hằng ngày – tất cả đều là kết quả của tình thương và công sức. Nhưng nếu trẻ coi đó là điều đương nhiên, không lời cảm ơn, không biểu lộ sự trân trọng, nghĩa là con đang thiếu nhận thức về giá trị lao động.
Trẻ vô ơn không chỉ không nhận ra sự vất vả của người khác mà còn dễ trở nên đòi hỏi. Khi mọi thứ không diễn ra đúng ý, con có thể bực bội hoặc trách móc.
Đây là thời điểm cha mẹ cần giúp con hiểu rằng “mọi điều tốt đẹp đều đến từ sự nỗ lực”. Hãy cho con cơ hội trải nghiệm việc tự làm - như phụ mẹ dọn bàn ăn, giúp bố gấp quần áo - để con cảm nhận giá trị của công sức và học cách trân trọng hơn.
Muốn mọi người làm theo ý mình
Khi trẻ quen được chiều chuộng, dễ sinh tâm lý “mọi người phải phục vụ con”. Từ đó, trẻ trở nên bực bội, thậm chí cáu gắt khi không được đáp ứng.
Một đứa trẻ vô ơn thường không hiểu rằng mỗi người đều có công việc, cảm xúc và giới hạn riêng. Nếu không được dạy cách tôn trọng người khác, con sẽ khó xây dựng mối quan hệ lành mạnh khi trưởng thành.
Cha mẹ cần kiên định với những giới hạn: “Bố mẹ không thể làm điều đó ngay bây giờ”, “Con có thể tự làm việc này”. Khi con học được rằng sự giúp đỡ là sự lựa chọn, không phải nghĩa vụ của người khác, trẻ sẽ biết trân trọng hơn những gì mình nhận được.
Uốn nắn kịp thời để con học cách biết ơn
Năm dấu hiệu trên không phải là “bản án” cho tính cách của con, mà là lời nhắc để cha mẹ kịp thời điều chỉnh. Trẻ em học bằng quan sát nhiều hơn bằng lời nói, vì vậy cách dạy hiệu quả nhất chính là làm gương.
Khi cha mẹ thường xuyên thể hiện lòng biết ơn – dù chỉ bằng những câu đơn giản như “Cảm ơn con đã giúp mẹ”, “Cảm ơn bố vì bữa ăn ngon” – trẻ sẽ tự nhiên bắt chước và hình thành thái độ tương tự.
Bên cạnh đó, việc khen ngợi đúng lúc khi con biết nói cảm ơn, biết chia sẻ hay giúp đỡ người khác sẽ củng cố hành vi tích cực.
Cha mẹ cũng nên giải thích hậu quả của sự vô ơn – rằng nó khiến người khác tổn thương, làm con mất đi sự tin tưởng và tình cảm. Cuối cùng, hãy tạo cơ hội để con trải nghiệm: tham gia hoạt động thiện nguyện, chăm sóc thú cưng, giúp đỡ người khó khăn… Khi tận mắt thấy giá trị của sự cho đi, trẻ sẽ học được bài học lớn về lòng biết ơn.
Kết lại
Sự biết ơn không chỉ là phép lịch sự, mà là nền tảng của nhân cách và hạnh phúc. Một đứa trẻ biết ơn sẽ dễ cảm thông, sống tích cực và xây dựng được những mối quan hệ bền vững.
Cha mẹ nhận ra và điều chỉnh năm dấu hiệu “vô ơn” này càng sớm, con càng có cơ hội phát triển đúng hướng. Dạy con biết trân trọng từ những điều nhỏ nhặt – một lời chào, một bữa ăn, một món quà – chính là cách gieo vào con hạt giống tử tế, để mai sau lớn lên, con trở thành người sống có tình, có nghĩa và biết ơn cuộc đời.
