Tần Thủy Hoàng, vị hoàng đế đầu tiên thống nhất Trung Quốc, được biết đến trên toàn cầu với những di sản lịch sử đồ sộ. Lăng mộ của ông, nổi tiếng với đội quân đất nung lên tới 8.000 bức tượng, là một trong những phát hiện khảo cổ lớn nhất từ trước đến nay.
Tuy nhiên, trong lịch sử Trung Quốc còn có một vị hoàng đế khác, người đã xây dựng một triều đại rực rỡ hơn, có lăng mộ với quy mô và giá trị vượt xa lăng Tần Thủy Hoàng. Theo nhận xét của các nhà sử học hiện đại, lăng mộ Hán Vũ Đế Lưu Triệt xứng đáng được xem là một trong những di sản nổi bật nhất của nền văn minh này.
Hán Vũ Đế, trị vì lâu nhất trong giới hoàng đế Trung Hoa cho đến khi bị Khang Hi vượt qua, đã dẫn dắt triều đại Hán đến thời kỳ cực thịnh, mở rộng ảnh hưởng ra khắp các vùng lãnh thổ, định hình rõ nét khái niệm về người Hán trong bản sắc văn hóa của người Trung Quốc.
Mặc dù không đứng ở vị trí số một trong danh sách các hoàng đế vĩ đại nhất, Hán Vũ Đế Lưu Triệt vẫn luôn giữ được một chỗ đứng quan trọng trong lòng dân tộc. Ông lên ngôi khi mới 16 tuổi và qua đời ở tuổi 69. Ngay từ năm 18 tuổi, ông đã bắt đầu thực hiện những kế hoạch xây dựng lăng mộ hoành tráng cho chính mình, thể hiện tầm nhìn xa trông rộng của một vị vua vĩ đại.
Mặc dù không đứng ở vị trí số một trong danh sách các hoàng đế vĩ đại nhất, Hán Vũ Đế Lưu Triệt vẫn luôn giữ được một chỗ đứng quan trọng trong lòng dân tộc
Lăng mộ Hán Vũ Đế: Kiến tạo trên nửa thế kỷ
Nằm cách Tây An, tỉnh Thiểm Tây khoảng 40 km, lăng mộ Mậu Lăng được xem là một phần quan trọng trong quần thể gồm chín lăng mộ của các hoàng đế triều Hán. Lăng mộ này không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn thể hiện sự vĩ đại của vị vua Hán Vũ Đế Lưu Triệt.
Một trong những giai thoại thú vị về Hán Vũ Đế kể rằng, khi còn trẻ, ông đã tình cờ phát hiện một sinh vật trông giống như rồng trong một lần đi săn ở huyện Maoxian. Cảm nhận đây là điềm lành, ông đã quyết định chọn khu vực này làm nơi xây dựng lăng mộ cho chính mình khi mới chỉ 18 tuổi.
Hán Vũ Đế qua đời ở tuổi 69 và được an táng tại Mậu Lăng chỉ 18 ngày sau khi ông qua đời. Tuy nhiên, lý do khiến lăng mộ này cần hơn nửa thế kỷ để hoàn thành là do quy mô và độ phức tạp của công trình.
Vào thập niên 1940, một phi công quân sự người Mỹ trong quá trình bay qua khu vực đã tình cờ phát hiện ra một cấu trúc hình kim tự tháp. Ba mươi năm sau, khi mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc được cải thiện, phi công này đã viết thư tới chính phủ Trung Quốc, đề nghị kiểm tra nơi mà ông từng phát hiện. Nhà chức trách đã cử một nhóm chuyên gia đến khu vực toàn cây cối um tùm. Khi kiểm tra theo tọa độ mà phi công cung cấp, nhóm chuyên gia đã xác định được đó chính là lăng mộ Hán Vũ Đế.
Từ trên cao, lăng Mậu Lăng hiện ra như một kim tự tháp xanh mướt với chiều cao lên tới 46,5 mét và diện tích lên đến 60.000 m². Trong văn hóa phong kiến Trung Quốc, cái chết không chỉ là sự kết thúc của cuộc sống mà còn là một bước chuyển tiếp quan trọng. Do đó, Hán Vũ Đế đã coi việc xây dựng lăng mộ phải tương xứng với sự nghiệp của mình, liên tục giám sát tiến độ và mở rộng quy hoạch.
Từ trên cao, lăng Mậu Lăng hiện ra như một kim tự tháp xanh mướt với chiều cao lên tới 46,5 mét và diện tích lên đến 60.000 m²
Theo các tài liệu từ thời đại Hán, Hán Vũ Đế đã biến một mảnh đất trống thành công trường hoành tráng với hàng chục ngàn công nhân được huy động. Hơn 5.000 quan chức và hạ nhân cũng được chỉ định đến để sống tại khu vực này nhằm giám sát công việc.
Đặc biệt, năm thứ hai sau khi bắt đầu xây dựng lăng mộ, ông đã cho thành lập một thành phố vệ tinh gần Mậu Lăng, nơi không chỉ dành cho các công nhân mà còn cho quan chức, quý tộc và doanh nhân thời bấy giờ. Vào thời kỳ phát triển nhất, số cư dân trong thành phố này đạt tới con số 270.000 người.
Lăng mộ Hán Vũ Đế thực sự không chỉ là một công trình kiến trúc, mà còn là biểu tượng cho tầm nhìn và khát vọng vĩnh cửu của một vị vua vĩ đại trong lịch sử Trung Quốc.
Lăng mộ Hán Vũ Đế: Một kiệt tác nghệ thuật ngầm
Mậu Lăng, lăng mộ của Hán Vũ Đế, nổi bật với hình dáng giống như kim tự tháp, nhưng điều đặc biệt lại nằm ở hệ thống các căn phòng quan trọng được xây dựng dưới lòng đất. Các tài liệu khảo cổ cho biết, cung điện ngầm này chiếm một diện tích khoảng 6.000 m² và sâu 30 mét, với một con đường dẫn xuống có đủ chỗ cho một cỗ xe kéo bởi sáu chú ngựa.
Trong suốt nhiều thập kỷ, các nhà khảo cổ học Trung Quốc đã tiến hành các cuộc khai quật tại khu lăng mộ này. Tuy nhiên, cung điện ngầm vẫn chưa được tiếp cận do nhiều lý do khác nhau. Dựa trên các nghiên cứu từ những lăng mộ khác thuộc triều đại Hán, các nhà khảo cổ đã đưa ra những suy đoán về cấu trúc bên trong nơi an nghỉ của vị hoàng đế.
Theo như thông tin từ các nguồn lịch sử, thi thể của Hán Vũ Đế được đặt trên một chiếc giường làm từ ngọc, bên trong một quan tài bằng gỗ quý. Hoàng đế được khoác lên mình bộ hoàng bào nạm ngọc, được thêu bằng chỉ vàng, với một viên ngọc lớn đặt trong miệng. Trong văn hóa thời Hán, việc đặt ngọc bích trong miệng người đã khuất được tin rằng sẽ giúp xác thân có thể trường tồn vượt thời gian.
Bộ hoàng bào nạm ngọc với chỉ vàng là biểu trưng đặc trưng chỉ dành riêng cho những vị vua và hoàng tử trong triều đại Hán. Một phát hiện quan trọng diễn ra vào năm 1968 khi các nhà khảo cổ khai quật lăng mộ của Trung Sơn Vương Lưu Thắng, anh trai cùng cha khác mẹ của Hán Vũ Đế. Đây là lần đầu tiên một bộ hoàng bào nạm ngọc còn nguyên vẹn được phát hiện, mở ra những hiểu biết mới về phong tục và thẩm mỹ của triều đại Hán.
Theo như thông tin từ các nguồn lịch sử, thi thể của Hán Vũ Đế được đặt trên một chiếc giường làm từ ngọc, bên trong một quan tài bằng gỗ quý
Lăng Mậu Lăng không chỉ là nơi yên nghỉ của một vị vua vĩ đại mà còn là một di sản văn hóa, thể hiện sự phức tạp và sự tiến bộ trong nghệ thuật kiến trúc ngầm của thời kỳ đó. Sự kết hợp giữa yếu tố lịch sử, văn hóa và nghệ thuật trong lăng mộ này thực sự tạo nên một công trình có giá trị hơn nhiều so với lăng của Tần Thủy Hoàng.
Bộ hoàng bào của Hán Vũ Đế Lưu Triệt nổi bật với việc kết nối bằng dây chỉ vàng, và được trang trí bằng hơn 2.000 viên ngọc bích quý giá. Các nhà khảo cổ học Trung Quốc cho rằng bộ trang phục này có rất nhiều điểm tương đồng với bộ hoàng bào của người anh trai Lưu Thắng, một điều cho thấy sự thịnh soạn và tinh tế trong phong cách hoàng gia thời bấy giờ.
Cuối đời, Hán Vũ Đế đã rơi vào cám dỗ của cuộc sống xa xỉ, ra lệnh xây dựng nhiều cung điện lộng lẫy và dấn thân vào những tín ngưỡng mê tín dị đoan. Tương tự như Tần Thủy Hoàng, người sống trước ông khoảng một thế kỷ, Hán Vũ Đế cũng đắm chìm trong việc tìm kiếm thuốc trường sinh với hy vọng kéo dài tuổi thọ.
Sử gia Tư Mã Quang từ triều đại nhà Tống từng đánh giá Hán Vũ Đế là một nhân vật xa hoa, kiêu ngạo và tự phụ. Trước khi qua đời, ông đã ra lệnh chôn theo mình một khối lượng tài sản khổng lồ, bao gồm vàng bạc, châu báu, tượng động vật yêu thích, cũng như một cuốn sách mà ông chỉ đọc một lần duy nhất, tất cả được đặt trong hòm bằng vàng.
Với khối tài sản đồ sộ mà Hán Vũ Đế mong muốn mang theo, các quan chức triều đình nhà Hán đã phải đặt một số đồ tùy táng bên ngoài cung điện ngầm. Điều này dẫn đến việc dân cư xung quanh sau này đã tìm thấy hàng loạt cổ vật quý giá, không ngừng làm phong phú thêm di sản văn hóa của khu vực.
Hầu hết các cổ vật thu thập từ Mậu Lăng hiện được xem là bảo vật quốc gia, với nhiều đồ trang trí bằng ngọc bích được chạm khắc rất tinh xảo. Những hiện vật khắc họa rồng, chim, hổ ở đây thuộc loại đẹp nhất từng được phát hiện tại Trung Quốc, tất cả đều phản ánh sự huy hoàng và tài năng nghệ thuật của thời kỳ Hán.
