Ông Ronald Ferguson, một giáo sư tại Đại học Harvard, đã dành hơn một thập kỷ để khám phá cách thức học tập và làm việc của những cá nhân xuất sắc trong nhiều lĩnh vực. Qua quá trình nghiên cứu, ông nhận ra rằng phương pháp nuôi dạy con cái của cha mẹ có ảnh hưởng sâu sắc đến sự thành công của những người này.
"Trong nghiên cứu của tôi, tôi đã phát hiện ra những điểm tương đồng quan trọng trong sự phát triển của các cá nhân xuất chúng. Những điểm chung này có thể được phân chia thành 8 vai trò chính mà cha mẹ đã đóng góp trong quá trình trưởng thành của con cái họ," ông Ferguson chia sẻ.
Người bạn học đầu tiên
Trong vai trò này, cha mẹ sẽ khơi gợi niềm đam mê học tập cho con ngay từ những năm tháng đầu đời, thậm chí trước khi trẻ bước vào tiểu học. Ông Ferguson khẳng định rằng "người bạn học đầu tiên" là một trong những vai trò thiết yếu nhất trong tổng số tám vai trò mà cha mẹ thực hiện trong quá trình nuôi dạy con cái.
Các nghiên cứu cho thấy, những trẻ em có thành tích vượt trội khi trưởng thành thường biết đọc từ rất sớm. Việc này không chỉ hình thành “hiệu ứng người dẫn đầu” trong tâm trí trẻ mà còn tạo ra một tâm lý tích cực khi đến trường. Sự chuẩn bị tốt cùng với những lời khen từ giáo viên giúp trẻ tự tin hơn trong quá trình học tập của mình.
Trong vai trò này, cha mẹ sẽ khơi gợi niềm đam mê học tập cho con ngay từ những năm tháng đầu đời, thậm chí trước khi trẻ bước vào tiểu học
Cơ phó đồng hành
Trong vai trò "cơ phó" của quá trình phát triển trẻ em, cha mẹ có nhiệm vụ giám sát môi trường sống và học tập của con, bảo đảm rằng con được nuôi dưỡng trong điều kiện thuận lợi để phát triển. Khi nhận thấy có vấn đề, cha mẹ cần chủ động can thiệp nhằm cải thiện môi trường xung quanh.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là cha mẹ phải liên tục theo dõi và tham gia vào mọi hoạt động của trẻ. Thay vào đó, họ nên tạo ra một không gian phù hợp, cho phép trẻ có được sự tự do cần thiết để phát triển các mối quan hệ xã hội, học cách giao tiếp, tự giải quyết vấn đề và khám phá những sở thích cá nhân.
Người sửa chữa
Việc xây dựng một môi trường sống và học tập lý tưởng cho trẻ em không phải lúc nào cũng dễ dàng. Luôn tồn tại những vấn đề khiến cha mẹ lo lắng và cảm thấy chưa thể cung cấp điều kiện phát triển tốt nhất cho con cái. Đây là thực tế mà nhiều gia đình đều gặp phải.
Với vai trò "người sửa chữa", cha mẹ cần phải thẳng thắn đối diện với những thách thức mà họ đang gặp phải trong quá trình nuôi dưỡng con cái và tích cực tìm kiếm giải pháp cải thiện.
Ví dụ, một gia đình có thể đang đối mặt với khó khăn về tài chính, nhưng cha mẹ có thể làm việc chăm chỉ để sắp xếp lại ngân sách và đặt giáo dục của con lên hàng đầu. Trong trường hợp này, mặc dù nguồn lực tài chính có hạn, cha mẹ sẽ cùng nhau xây dựng những kế hoạch cụ thể, quyết tâm vượt qua trở ngại và hướng tới một mục tiêu chung cho sự phát triển của con.
Với vai trò "người sửa chữa", cha mẹ cần phải thẳng thắn đối diện với những thách thức
Người mở rộng tầm nhìn
Cha mẹ có thể hỗ trợ trẻ em trong việc tiếp thu kiến thức và mở rộng tri thức bằng cách dành thời gian tham quan các viện bảo tàng, triển lãm nghệ thuật hoặc khuyến khích trẻ đọc sách tại thư viện. Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ phát triển quan điểm mà còn kích thích sự tò mò, ham học hỏi.
Dẫu cho cha mẹ có thể không sở hữu bằng cấp cao hay điều kiện tài chính thuận lợi, họ vẫn hoàn toàn có thể tạo ra những trải nghiệm giá trị cho con cái. Sự nhiệt huyết và sáng tạo trong việc khám phá thế giới sẽ giúp trẻ em nâng cao nhận thức và mở rộng hiểu biết một cách hiệu quả.
Nhà tư tưởng
Theo giáo sư Ferguson, vai trò "nhà tư tưởng" của cha mẹ đóng một vị trí đặc biệt quan trọng trong hành trình nuôi dạy con cái. Qua vai trò này, cha mẹ có khả năng định hướng cho trẻ, giúp các em xác định mục tiêu và ý nghĩa cuộc sống của riêng mình.
Cha mẹ không nên xem nhẹ khả năng tiếp nhận và hiểu biết các ý tưởng lớn lao ở trẻ. Họ nên tự tin đặt ra những câu hỏi sâu sắc và khuyến khích trẻ chia sẻ ý kiến về những vấn đề quan trọng trong cuộc sống. Có thể cha mẹ sẽ bất ngờ với cách mà con mình cảm nhận và lý giải những chủ đề phức tạp, cho thấy sự trưởng thành và sắc sảo trong cách suy nghĩ của các em.
Hình mẫu lý tưởng
Trong vai trò này, cha mẹ cần xác định rõ ràng những giá trị cốt lõi mà cả gia đình đều tôn vinh. Điều quan trọng là cha mẹ phải đồng lòng và nhất quán trong việc thể hiện những giá trị đó qua hành động hàng ngày. Đây là cách tạo niềm tin và sự trân trọng cho trẻ đối với những giá trị tốt đẹp mà cha mẹ đã định hướng trong gia đình.
Trong vai trò này, cha mẹ cần xác định rõ ràng những giá trị cốt lõi mà cả gia đình đều tôn vinh
Người đàm phán
Cha mẹ có trách nhiệm hướng dẫn trẻ cách thể hiện sự tôn trọng và đúng đắn trong những tình huống bất đồng quan điểm hoặc khi phải đối diện với những hành xử không công bằng. Trẻ cần được trang bị kỹ năng để lên tiếng, bảo vệ sự đúng đắn và quan điểm của mình khi cần thiết.
Tuy nhiên, bên cạnh việc khuyến khích trẻ tự bảo vệ bản thân, cha mẹ còn cần dạy các em cách kiểm soát cảm xúc và hành vi của mình. Việc giao tiếp và tương tác một cách bình tĩnh và thông minh, giống như một người đàm phán thực thụ, sẽ giúp trẻ phát triển khả năng xử lý các tình huống khó khăn một cách hiệu quả.
Bạn đồng hành tinh thần
Cha mẹ không thể mãi mãi hiện diện bên cạnh con cái. Đến một giai đoạn nhất định, trẻ sẽ tự lập và xây dựng cuộc sống của riêng mình, xa cách khỏi sự hiện diện thường xuyên của cha mẹ. Trong những khoảnh khắc này, các giá trị và lời dạy của cha mẹ sẽ vang vọng trong tâm trí của trẻ, dẫn lối cho họ trong những trải nghiệm đầu đời, giúp họ vững bước trên con đường mà cha mẹ đã định hình.
Giáo sư Ferguson nhấn mạnh rằng điều cốt yếu đối với mỗi bậc phụ huynh chính là ý chí và quyết tâm trở thành người cha, người mẹ tốt. Ông gọi đây là "ngọn lửa nhiệt tâm" – nguồn động lực thúc đẩy cha mẹ phát triển tầm nhìn rõ ràng về cách nuôi dạy con cái, góp phần giúp các em trở thành những công dân có ích cho xã hội. Sự cháy bỏng này không chỉ giúp cha mẹ truyền đạt kinh nghiệm sống mà còn là kim chỉ nam cho con cái trong những thách thức của cuộc đời.
