Chỉ số IQ không đơn thuần nằm trong gen mà còn phụ thuộc rất lớn vào quá trình giáo dục và môi trường sống. Theo các nghiên cứu, di truyền chỉ chiếm khoảng 40% yếu tố hình thành chỉ số IQ, trong khi 60% còn lại là kết quả của sự rèn luyện và học hỏi hàng ngày. Do đó, để giúp con cái phát triển tiềm năng trí tuệ tối đa, cha mẹ cần đầu tư thời gian và công sức trong việc giáo dục.
Một nghiên cứu dài hạn của các chuyên gia Mỹ về trẻ nhỏ đã chỉ ra rằng, giai đoạn từ 0 đến 5 tuổi là thời điểm quan trọng nhất cho sự phát triển trí não. Trong khoảng thời gian này, nếu được áp dụng những phương pháp giáo dục phù hợp, trẻ em sẽ có cơ hội phát triển trí thông minh một cách tối ưu và hiệu quả hơn. Có thể coi 5 năm đầu đời là giai đoạn "vàng" trong hành trình phát triển trí tuệ của trẻ.
Trẻ em thông minh thường có chung những đặc điểm nổi bật, đặc biệt là trong thói quen sinh hoạt. Nghiên cứu từ Đại học Harvard trên hơn 1.000 trẻ em trong một năm cho thấy, những trẻ có chỉ số IQ cao thường sở hữu 3 thói quen sinh hoạt chủ yếu. Cha mẹ nên chú ý đến những điều này để có thể khuyến khích và phát triển những phẩm chất tốt của con, đồng thời tránh làm lãng phí tiềm năng trí tuệ của trẻ.
Thói quen đọc sách
Trẻ thích đọc sách
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, trẻ em thông minh thường bắt đầu có thói quen đọc sách từ rất sớm. Việc đọc sách không chỉ giúp trẻ mở rộng hiểu biết mà còn kích thích não bộ phát triển thông qua việc tạo ra một chu trình tiếp thu tri thức phong phú. Sách không chỉ nâng cao vốn từ vựng mà còn phát triển khả năng tư duy, diễn đạt và trí tưởng tượng của trẻ.
Một nghiên cứu từ Trung tâm Khám phá Khả năng Đọc và Đọc hiểu tại Bệnh viện Nhi Cincinnati, Ohio, đã chỉ ra sự khác biệt rõ rệt giữa hoạt động của bộ não của trẻ em thích xem TV hay sử dụng thiết bị điện tử so với những trẻ yêu thích đọc sách.
Cụ thể, hình ảnh chụp bộ não của những trẻ mê đọc sách cho thấy sự gia tăng của chất trắng – một thành phần quan trọng trong việc phát triển khả năng ngôn ngữ và đọc hiểu. Ngược lại, bộ não của trẻ thường xuyên xem màn hình điện thoại hay TV lại cho thấy sự phát triển không đồng đều và thiếu tổ chức trong cùng khu vực có trách nhiệm với việc học tập.
Chất trắng là yếu tố chủ chốt trong việc truyền tải thông tin giữa các vùng khác nhau của não, từ đó thúc đẩy các chức năng học tập. Nếu hệ thống truyền thông trong não bộ không phát triển tốt, tốc độ xử lý thông tin sẽ chậm lại và gây khó khăn trong việc tiếp thu kiến thức. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của thói quen đọc sách trong những năm đầu đời của trẻ.
Trẻ có thói quen ngủ tốt
Trẻ có thói quen ngủ tốt
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ em có thói quen ngủ tốt thường có sức khỏe dồi dào và trí não phát triển hơn so với các bạn đồng trang lứa. Giấc ngủ không chỉ là khoảng thời gian để thư giãn, mà còn có vai trò thiết yếu trong việc kích thích sự phát triển cả về thể chất lẫn trí não của trẻ em. Thực tế, khoảng 70% hormone tăng trưởng cần thiết cho sự phát triển của trẻ được sản sinh khi chúng đang trong giấc ngủ sâu.
Một nghiên cứu do Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ thực hiện đã đưa ra những số liệu ấn tượng: Khi trẻ em đang say giấc, tốc độ phát triển của não bộ đạt mức cao gấp đôi so với khi thức. Đồng thời, lượng hormone tăng trưởng trong cơ thể cũng tăng lên gấp 3 lần so với mức bình thường. Điều này cho thấy sự quan trọng của giấc ngủ đối với sự phát triển não bộ và thể chất của trẻ.
Ngược lại, nếu trẻ không có giấc ngủ đủ và sâu, đặc biệt là khi thức khuya, lượng hormone tăng trưởng sẽ giảm, dẫn đến những tác động tiêu cực đến sự phát triển chiều cao và trí tuệ. Một nghiên cứu tại Anh cũng khẳng định rằng việc thường xuyên ngủ muộn có thể làm giảm khả năng phản xạ, khả năng đọc hiểu và các kỹ năng toán học của trẻ.
Vì vậy, giấc ngủ đóng vai trò then chốt trong việc hình thành tâm lý và phát triển trí tuệ. Để đảm bảo sự phát triển toàn diện của trẻ, các bậc phụ huynh nên tạo ra những thói quen ngủ lành mạnh từ sớm, giúp trẻ có được nền tảng vững chắc cho sự phát triển khỏe mạnh và thông minh trong tương lai.
Trẻ có thói quen ăn uống lành mạnh
Trẻ có thói quen ăn uống lành mạnh
Nhiều cuộc nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng thói quen ăn uống lành mạnh trong những năm đầu đời có mối liên hệ chặt chẽ với chỉ số thông minh (IQ) của trẻ. Học viện Harvard và ĐH Adelaide, Australia, là hai đơn vị nổi bật trong việc khẳng định rằng trẻ em tiêu thụ thực phẩm bổ dưỡng sẽ có xu hướng đạt được điểm IQ cao hơn so với những trẻ có chế độ ăn nhiều đồ ăn vặt.
Một cuộc nghiên cứu lớn đã được thực hiện trên hơn 7.000 trẻ em, so sánh các chế độ ăn khác nhau, từ thực phẩm chế biến sẵn, sữa mẹ đến đồ ăn vặt. Kết quả cho thấy rằng trẻ em được bú sữa mẹ trong ít nhất sáu tháng và có chế độ dinh dưỡng đa dạng, bao gồm các loại thực phẩm như đậu, pho mát, hoa quả và rau quả trong giai đoạn từ 15 đến 24 tháng tuổi, có IQ cao hơn trung bình 2 điểm khi các em đến 8 tuổi. Ngược lại, những trẻ em thường xuyên tiêu thụ bánh quy, kẹo, đồ uống ngọt và snack khoai tây trong hai năm đầu đời có IQ thấp hơn khoảng 2 điểm so với các bạn đồng trang lứa.
Nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cung cấp thực phẩm lành mạnh trong giai đoạn phát triển quan trọng của trẻ. Vì vậy, các bậc phụ huynh nên chú ý đến chế độ dinh dưỡng hàng ngày của trẻ để góp phần thúc đẩy sự phát triển trí tuệ và thông minh của con em mình.
