Nhãn là sản vật quý của nước ta. Long nhãn (cùi quả nhãn phơi sấy khô) giàu dinh dưỡng, nhiều protein, chất béo, đường... Ngoài làm thực phẩm như nấu cùng thịt gà, nấu chè..., long nhãn còn là vị thuốc quý.
Theo Đông y, long nhãn vị ngọt, tính hơi ôn. Vào kinh tâm và tỳ. Có tác dụng ích tâm kiện tỳ, tư bổ khí huyết, ích trí an thần. Dùng cho các trường hợp lo âu, mất ngủ, ngủ mê, giảm trí nhớ, quên lẫn, loạn nhịp tim, sau đẻ mất sức, thiếu máu; bỏng nước sôi, bỏng lửa, chấn thương xuất huyết, sa thoát, lở ngứa ngoài da. Liều dùng từ 12-20g/ngày.
Theo cựu đại tá, lương y đa khoa Bùi Hồng Minh (Phó chủ tịch Hội Đông y Ba Đình, Hà Nội), trong Đông y Tuệ Tĩnh, quả nhãn có vị ngọt, tính ấm, bình, không độc, giúp trừ vi trùng lao, bổ ích tâm tỳ, làm tăng trí nhớ, tăng tuổi thọ cho người già, cao tuổi. Trong sách của Hải Thượng Lãn Ông còn ghi nhận dùng nhãn thường xuyên và lâu dài sẽ giúp thông minh, trẻ lâu.
Nghiên cứu của y học hiện đại cho thấy, công dụng chữa bệnh của quả nhãn xuất phát một phần từ lượng vitamin C vô cùng phong phú, chiếm 80% nhu cầu vitamin C trung bình ở mỗi người.
Nhãn cũng chứa rất nhiều khoáng chất như sắt, phốt pho, magiê, kali. Loại quả này cũng rất giàu vitamin A, vô cùng quan trọng trong việc chống oxy hóa.
- Chữa chứng mất ngủ, hay quên, hay bị hồi hộp, tim đập nhanh: Gạo nếp ngon 100g, cùi nhãn 100g. Đem nấu cháo thật nhừ, nêm gia vị cho phù hợp với bản thân rồi ăn.
- Suy nhược cơ thể, thiếu máu: 15g long nhãn, 20g hạt sen, 15g hồng táo, 15g đậu phộng và 50g gạo nếp ngon. Đem nấu cháo với những nguyên liệu trên, ăn khi còn nóng vào buổi sáng và chiều tối.
- Tiêu chảy do tì hư: 30 long nhãn, gừng vừa đủ. Đem nấu 2 nguyên liệu trên lấy nước uống trong ngày để trị chứng tiêu chảy.
- Chữa chảy máu do chấn thương: Dùng hạt long nhãn khô tán mịn rồi đắp lên vết thương.
- Ăn ngủ kém, người tiều tụy xanh tái: Long nhãn 250g, đại táo 250g, rửa sạch cho vào nồi , đổ vào khoảng 1/2 lít nước, đun lửa to cho sôi rồi chuyển lửa nhỏ cho chín kỹ. Cho thêm mật ong 250g và nước cốt gừng trộn đều, nấu chín rồi ăn.
- Dùng cho các trường hợp hồi hộp loạn nhịp tim, mất ngủ, sốt nóng về chiều, có mồ hôi trộm, ho khan, ít đờm, đờm lẫn huyết (tâm phế âm hư): long nhãn 20g, kỷ tử 20g, yến sào 30 - 50g. Mỗi thứ liều lượng thích hợp, thêm nước hầm nhừ, sau cho đường phèn vừa đủ.
