Tuần 1 – 4 thai kỳ
Trong giai đoạn này, từ phôi, bào thai sẽ phát triển thành thai nhi với đầy đủ các cơ quan quan trọng trong cơ thể. Riêng các lớp tế bào bên ngoài sẽ dần hình thành các bộ phận phụ của thai như nhau thai, dây rốn. Chính trong quá trình hình thành và phát triển các tế bào sơ khởi quan trọng này, nguồn thực phẩm mẹ đưa vào cơ thể sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của bé. Trong đó, nhau thai là bộ phận đảm trách vai trò trung chuyển chất dinh dưỡng và máu. Do đó, với những loại thực phẩm có hại như đồ ăn đóng hộp, thực phẩm sống, rượu, bia, chất kích thích… mẹ nhớ tránh xa danh sách này nha!
Thay vào đó mẹ nên ăn nhiều hơn các thực phẩm giàu axit folic. Đây là chất rất cần thiết trong giai đoạn hình thành phân chia tế bào của 28 ngày đầu tiên trong thai kỳ. Bé có đủ nguồn axit folic cần thiết sẽ tránh được nguy cơ dị tật ống thần kinh, sẩy thai và sinh non nhẹ cân. Trong số thực phẩm giàu axit folic, mẹ có thể chọn: ngũ cốc, súp lơ xanh, rau bina, măng tây, đậu lăng, đậu đen, các loại hạt (như vừng, đậu phộng), thịt gà, vịt, thịt bò, gan, cam (hoặc bưởi)… Ngoài thực phẩm ra, mẹ nên uống thêm 400mcg axit folic dạng viên uống hoặc nếu cần, mẹ phải hỏi ý kiến bác sĩ về liều dùng cụ thể hợp với cơ địa và tình trạng sức khỏe.
Tuần 5 – 12 thai kỳ
Từ tuần 5, những dấu hiệu thai nghén sẽ làm mẹ khó chịu, trong đó bao gồm triệu chứng nôn nghén và thèm ăn các món lạ. Một số nghiên cứu cho thấy nhu cầu thèm món ăn đặc biệt nào đó có thể là do mẹ đang thiếu chất. Ví dụ, mẹ thèm tôm, cua,… có thể là bé đang thiếu canxi hoặc thèm thịt bò, nghĩa là mẹ thiếu sắt… Nếu thấy nghén nặng, mẹ có thể hỏi bác sĩ để bổ sung thêm kẽm và vitamin B6.
Lời khuyên dinh dưỡng cho bà bầu từ ruần 5 - 12 tahi kì này như sau:
- Tạo thói quen ăn nhiều rau và trái cây trong bữa ăn. Giảm đồ ăn vặt không thân thiện, nhiều calo, ít dinh dưỡng như đồ ngọt, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến. Thay vào đó, chọn món giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất như các loại hạt, trái cây sấy khô.
- Uống ít nhất 8 ly nước mỗi ngày. Ngoài ra, bạn có thể bổ sung thêm chất lỏng từ nước trái cây tươi, súp, canh. Lượng sữa ít béo giàu canxi tăng lên 3-4 ly/ngày.
- Tiếp tục bổ sung vitamin, khoáng chất bác sĩ kê toa.
Như vậy mẹ đã hoàn tất được giai đoạn chế độ dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng đầu cũng là tam cá nguyệt thứ nhất. Hành trình tiếp theo với 3 tháng giữa như sau:
Tuần 13 – 16 thai kỳ
Từ tuần này trở đi, những cơ quan quan trọng cùng với hệ xương, mô và các tế bào sẽ bắt đầu vào giai đoạn phát triển với tốc độ chóng mặt. Nhu cầu dinh dưỡng mỗi ngày của bé sẽ tăng nên mẹ cần bổ sung thêm khoảng 300 calo mỗi ngày để đáp ứng đủ cho bé. Với mức calo này, mẹ có thể chọn mẫu thực đơn gồm: một quả táo, một miếng bánh mì nguyên cám và một ly sữa. Mỗi một tuần trôi qua, mẹ có thể tăng khoảng 0,5kg là vừa đủ cho nhu cầu phát triển của bé nhé!
Trong tuần này, mẹ sẽ chứng kiến sự mệt mỏi vì chứng táo bón ngày càng nặng thêm do biến đổi của nội tiết tố thai kỳ làm chậm khả năng hoạt động của ruột để mẹ hấp thụ nhiều chất dinh dưỡng hơn. Do đó, để giảm tác động đến nhu động ruột, mẹ nên ăn thêm thực phẩm giàu chất xơ, uống hơn 2,5l nước mỗi ngày và tập thể dục nhẹ nhàng. Nếu thấy làm mọi cách không đỡ, mẹ làm cách này: 1 muỗng cà phê hạt lanh, ngâm trong nước qua đêm. Hôm sau lấy nước hạt chia uống sẽ thấy hiệu quả hơn.
Tuần 17 – 24
Tiếp tục là những tuần phát triển mạnh mẽ của các giác quan mẹ nhé! Thính giác thai nhi sẽ phát triển mạnh kể từ tuần 16 tuần. Riêng với tai, cấu trúc hoàn thiện phải đợi đến khoảng tuần 24. Cuối giai đoạn này, mẹ sẽ thấy bé bắt đầu hé mắt để quan sát rồi đấy! Để hỗ trợ cho sự phát triển thị giác của bé trong giai đoạn này, ngoài 4 nhóm thực phẩm chính, mẹ nên ăn nhiều các loại trái cây màu vàng và đỏ hoặc các loại củ quả giàu betacarotene như: càrốt, ớt vàng, khoai lang, bí đỏ… Và đừng quên bổ sung thêm vitamin C nhé!
Tuần 25 – 28
Đây là những tuần cuối của giai đoạn giữa thai kỳ. Lúc này bụng mẹ đã lớn và thai nhi tạo áp lực lên thành dạ dày khiến mẹ dễ bị ợ nóng, rất khó chịu. Triệu chứng này có đến 80% thai phụ phải trải qua nên mẹ sẽ khó tránh khỏi đấy! Để giảm triệu chứng này, mẹ nên ăn tối sớm hơn, tối thiểu 3 tiếng trước khi đi ngủ. Ngoài ra khi ăn nên nhai chậm và kỹ hơn. Lúc ngủ, cũng nhớ kê đầu cao để ngừa trào ngược nhé!
Tuần 29 – 34
Thai nhi càng lớn dinh dưỡng càng cao. Không chỉ là canxi để xương chắc khỏe, chất béo để trí não thông minh mà còn nhiều dưỡng chất quan trọng khác. Do đó, bữa ăn của mẹ hàng ngày phải luôn đảm bảo đủ 4 nhóm chất: tinh bột, đạm, chất béo và vitamin. Nếu chế độ ăn của mẹ giàu dinh dưỡng, tăng thêm 300 calo mỗi ngày, bé sẽ không làm mẹ kiệt sức từ việc lấy đi nguồn dinh dưỡng trong cơ thể mẹ.
Tuy nhiên, mẹ nhớ ăn uống hợp lý để con tăng cân đều nhưng mẹ vẫn ổn định trọng lượng nhé! Nếu mẹ dư thừa chất béo, thai nhi sẽ phải chiến đấu với hàng loạt bệnh lý liên qua về sau đấy! Tốt nhất mẹ nên lựa chọn trái cây tươi, các loại hạt và ngũ cốc để sẵn trong nhà, dành khi đói nha!
Tuần 35 – 40
Sắp đến thời khắc “vỡ chum” bé nặng khoảng 3kg và mẹ tăng từ 10-12kg. Đây là mức chuẩn cho cân nặng của bé và mức tăng cân của mẹ. Tuy nhiên, nếu dư cân, mẹ đừng quá lo nha! Phần lớn trọng lượng còn lại ngoài thai nhi ra là chất lỏng, khối lượng máu và nhau thai.
Lời khuyên hữu ích lên thực đơn mỗi ngày cho bà bầu những tuần cuối như sau:
Chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 bữa thay vì 3 bữa chính. Tránh bỏ bữa, nhịn ăn trong thời gian dài.
Tiêu thụ thêm nhiều thực phẩm giàu canxi để giữ hệ xương chắc khỏe, đồng thời chuẩn bị cho việc “xuất” sữa cho con bú sau này.
Uống nhiều nước, tránh ăn mặn để ngăn ngừa chứng phù nề.
Cố gắng không ăn đồ ăn giàu chất béo, nhiều dầu mỡ, để tránh tăng cân quá nhiều.
Nạp thêm nhiều chất béo lành mạnh.
Ăn thêm rau, trái cây ngăn ngừa táo bón.
Không được quên chất sắt trong thực đơn ăn uống để ngăn ngừa thiếu máu, thiếu sắt.
Ăn 2 phần cá béo mỗi tuần để bổ sung thêm omega-3 giúp trí não bé phát triển toàn diện.
Uống vitamin bổ sung theo toa bác sĩ kê.
Tránh ăn đồ sống, chưa chín, phô mai chưa tiệt trùng để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh, sảy thai, sinh non.
