Khi một năm cũ khép lại, những con người tha hương bốn phương đều đang vội vã trên con đường trở về nhà. Liên quan đến vấn đề này, người xưa thường nhắc nhở con cháu rằng “Thất bất xuất, Bát bất quy”. Câu nói này được truyền miệng rộng rãi trong nhân gian, được nhiều thế hệ biết đến. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu được ý nghĩa thực sự của câu nói này là gì.
Rất nhiều người giải thích rằng, câu nói này ám chỉ: Vào ngày mùng 7 âm lịch thì không nên đi ra ngoài, còn ngày mùng 8 âm lịch thì không được trở về nhà. Không những thế, nhiều người còn áp dụng quan niệm này vào những ngày 17, 18, 27, 28 âm lịch. Tuy nhiên, cũng có một số người chỉ trích đây là quan niệm mê tín dị đoan, là một quan niệm cổ hủ do tổ tiên truyền lại. Thế nhưng thực tế, tất cả các các giải thích trên đều không đúng.
Ý nghĩa của câu “Thất bất xuất” tức là nếu chưa làm xong 7 việc thì không nên ra khỏi cửa. Bảy việc này chính là Sài (củi), mễ (gạo), du (dầu), diêm (muối), tương, thố (giấm), trà. Nguyên nhân bởi, thời xưa phụ nữ thường không ra ngoài hoặc rất ít khi ra khỏi nhà. Trong khi đó, đàn ông là chủ nhà và là trụ cột gia đình. Do đó, nếu người đàn ông cần ra ngoài thì trước tiên họ phải thu xếp ổn thỏa những nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống của vợ con. Chỉ khi sắp xếp êm xuôi mọi việc, họ mới có thể yên tâm ra khỏi nhà. Những nhu cầu đó chính là củi, gạo, dầu, muối, tương, giấm, trà.
“Bát bất quy” có nghĩa là sau khi ra khỏi cửa mỗi người cần làm được tám việc, chỉ khi làm xong mới được về nhà. Tám việc này chính là: Hiếu, đễ (hữu ái), trung, tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ. Đây cũng là tám quy tắc đạo đức cơ bản của người xưa, nếu như vi phạm bất cứ quy tắc nào cũng có lỗi với tổ tiên, cũng không còn mặt mũi nào gặp người nhà. Bên cạnh đó, 8 đức tính “Hiếu, đễ (hữu ái), trung, tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ” là mỹ đức truyền thống và có lẽ cũng ăn sâu vào cốt tủy của mỗi người.
Như vậy, câu nói “Thất bất xuất, Bát bất quy” hay ‘7 không ra khỏi cửa, 8 không trở về nhà’ không phải là điều mê tín, mà chính là một quy phạm đạo đức mà người xưa truyền lại cho con cháu.
Có thể nói, văn hóa truyền thống vốn bác đại tinh thâm, mỗi câu nói được lưu truyền đều mang hàm nghĩa sâu xa và nội hàm sâu sắc. Chính vì thế, những câu nói này xứng đáng được giữ gìn và lưu truyền cho những thế hệ mai sau.
