Cúm là bệnh của cơ quan hô hấp cấp tính do vi rút Influenza gây ra. Bệnh có tính lây nhiễm cao nên có nguy cơ đe dọa sức khỏe cộng đồng. Từ các vụ dịch nhỏ nhanh chóng lan tràn ra cộng đồng làm số lượng lớn dân cư bị nhiễm bệnh và có thể gây ra các biến chứng nặng như viêm phổi bội nhiễm do vi khuẩn.
 |
| Cúm gia cầm là bệnh cúm xảy ra ở gia cầm lây sang người với tỷ lệ tử vong cao. |
Cúm gia cầm là bệnh cúm xảy ra ở gia cầm lây sang người với tỷ lệ tử vong cao. Bệnh có biểu hiện sốt, đau đầu, đau cơ, ho, đau họng có thể dẫn đến viêm phổi nặng và tử vong nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.
Khái niềm về dịch cúm
Vi rút cúm lây lan do tiếp xúc giữa người bệnh với người lành ở khoảng cách gần (dưới 1m), không lây ở khoảng cách xa (5-10m), không lây gián tiếp qua đồ chơi/vật dụng. Bệnh lây qua đường hô hấp, hơi thở, hắt hơi, sổ mũi, qua những hạt nước li ti chứa vi rút cúm. Các phương tiện giao thông hiện đại sẽ tạo điều kiện cho dịch cúm lan rất xa và nhanh. Dịch cúm xuất hiện đột ngột và có thể mang tính bùng nổ ở nhiều khu vực khác nhau. Có 2 loại dịch cúm là:
Dịch nhỏ: sức lan truyền hạn chế, liên quan đến biển đổi nhỏ các kháng nguyên của vi rút.
Đại dịch: lan tràn nhanh với qui mô châu lục hoặc khắp hành tinh, xảy ra khi xuất hiện sự thay đổi cơ bản về gien tạo nên một phân típ vi rút cúm mới (thường xuất hiện sau một chu kỳ 10-15 năm). Kháng nguyên bề mặt được thay thế bằng một kháng nguyên mới hoàn toàn khác biệt. Chính vì vậy toàn bộ cộng đồng chưa có miễn dịch đối với phân typ vi rút cúm mới này.
Mối nguy hại về cúm gia cầm
Tại Việt Nam, bệnh cúm gia cầm vẫn là mối lo ngại thường trực.
Việt Nam lần đầu tiên phát hiện vi rút cúm A/H5N6 trên đàn gia cầm tại Lạng Sơn, Hà Tĩnh. Đây là chủng vi rút từng phát hiện ở Trung Quốc, Thụy Điểm, Đức, Mỹ, Đài Loan.
Ngày 15/8, Bộ Y tế cho biết Cục Cục Thú y, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã thông báo về tình trạng này để ngành y tế kịp thời giám sát, ngăn chặn nguy cơ lây nhiễm cúm A/H5N6 trên người như tại Trung Quốc, dẫn đến nguy cơ tử vong
Dù chưa có bằng chứng lây từ người sang người nhưng chủng virus cúm A/H5N6 vừa phát hiện tại Việt Nam được cảnh báo có độc lực rất cao.
Danh mục virus cúm gia cầm nguy hiểm lại được mở rộng khi mới đây, Việt Nam phát hiện virus cúm A/H5N6 trên gà, vịt ở Lạng Sơn và Hà Tĩnh. Chủng virus này tương đồng với chủng gây tử vong ở người tại Trung Quốc vào tháng 4-2014.
Mở rộng giám sát
Bộ Y tế cho biết ca nhiễm cúm A/H5N6 làm một bệnh nhân 49 tuổi ở tỉnh Tứ Xuyên - Trung Quốc tử vong được phát hiện vào tháng 4-2014. Đây cũng là bệnh nhân đầu tiên và duy nhất trên thế giới nhiễm cúm A/H5N6 được ghi nhận tới nay.
Theo PGS-TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Bộ Y tế, Việt Nam hiện chưa ghi nhận ca nhiễm cúm A/H5N6 trên người. Tuy nhiên, theo thông báo của Cục Thú y - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, kết quả giám sát chủ động mới nhất đã phát hiện một số trường hợp dương tính với cúm A/H5N6 trên đàn gà nuôi tại huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn và trên đàn vịt nuôi tại huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. Đây là lần đầu tiên virus cúm A/H5N6 được ghi nhận tại Việt Nam.
Đáng lo ngại là kết quả xét nghiệm bằng giải trình tự gien của các mẫu virus cúm A/H5N6 phát hiện ở Việt Nam cho thấy có sự tương đồng đến 99% với chủng virus cúm A/H5N6 gây tử vong đầu tiên trên người tại Tứ Xuyên.
“Theo Tổ chức Thú y Thế giới, đây là chủng virus có độc lực cao, dù chưa có bằng chứng lây truyền từ người sang người nhưng việc phát hiện nó trên gia cầm cũng làm tăng nguy cơ lây lan virus cúm gia cầm cho người” - TS Phu nhận định.
Ông Đàm Xuân Thành, Phó Cục trưởng Cục Thú y, cho biết các cơ quan chức năng đã tiến hành tiêu hủy toàn bộ số gia cầm nhiễm cúm A/H5N6 để đề phòng virus có thể phát tán ra môi trường và đàn gia cầm khác; đồng thời tăng cường lấy mẫu gia cầm ở Hà Tĩnh và Lạng Sơn để xét nghiệm. Theo ông Thành, công tác giám sát các đàn chim hoang và vịt trời cũng đang được thực hiện. Điều tra dịch tễ ban đầu cho thấy đàn chim hoang và vịt trời đã xuất hiện ở khu vực này trước khi dịch bệnh xảy ra.
Nguy hiểm tương đương H5N1
 |
| Cúm gia cầm H5N6 cực độc đang đe dọa Việt Nam. |
GS-TS Trịnh Quân Huấn, chuyên gia cao cấp của Bộ Y tế, cho rằng sự xuất hiện virus cúm A/H5N6 trên gia cầm ở nước ta đang nối dài danh sách những chủng virus cúm gây bệnh cho người. Trong khi đó, việc nhận diện và phân biệt các chủng virus cúm hiện nay đều phải dựa vào xét nghiệm. Hầu hết các chủng virus cúm khi gây bệnh cho người đều có những biểu hiện lâm sàng giống nhau như sốt, ho, mệt mỏi, nên không loại trừ việc người dân có thể chủ quan trước các dấu hiệu của bệnh.
“Mức độ nguy hiểm của cúm A/H5N6 được đánh giá tương đương A/H5N1. Sự trở lại của cúm A/H5N1, việc tồn tại của cúm A/H1N1, nguy cơ cúm A/H7N9 xâm nhập và sự xuất hiện của chủng cúm mới A/H5N6 là thực sự đáng lo ngại vì những biến đổi khó lường của virus cúm. Chúng đặc biệt nguy hiểm bởi cơ thể người chưa có kháng thể chống lại những virus mới, trong khi đặc tính của virus cúm là luôn biến đổi để thích nghi” - GS Huấn lo ngại.
Theo đó, Bộ Y tế đề nghị các tỉnh chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tăng cường giám sát, điều tra phát hiện sớm các ổ dịch cúm trên gia cầm; phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan thực hiện ngăn chặn nhập lậu, kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển và buôn bán gia cầm và các sản phẩm gia cầm; thông báo kịp thời tình hình dịch cúm gia cầm cho ngành Y tế để phối hợp giám sát phát hiện sớm các trường hợp mắc cúm A/H5N6 ở người.
Chỉ đạo Sở Y tế tăng cường giám sát và lấy mẫu bệnh phẩm từ các trường hợp viêm đường hô hấp cấp tính nặng, viêm phổi nặng do vi rút, đặc biệt các trường hợp có tiền sử tiếp xúc với gia cầm bị bệnh để phát hiện sớm các chủng vi rút cúm độc lực cao, đồng thời triển khai kịp thời các biện pháp cách ly, điều trị và các biện pháp phòng chống dịch.
Bộ Y tế sẽ theo dõi chặt chẽ tình hình dịch bệnh cúm A(H5N6) và phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các Bộ, ngành liên quan và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố để chỉ đạo và triển khai các biện pháp cần thiết phòng chống hiệu quả đối với cúm A(H5N6) và các chủng cúm gia cầm khác.
