Dưa mèo, còn được gọi là dưa lu đi, là một loại quả có hình dáng tương tự dưa chuột nhưng nặng hơn. Loại quả này được người dân tộc Mông tại các tỉnh như Sơn La, Lai Châu, Điện Biên... trồng và bảo tồn giống.
Theo người dân tộc Mông, dưa mèo thích hợp với khí hậu lạnh và chỉ phát triển tốt ở độ cao từ 1.000m trở lên. Loại quả này thường được trồng xen kẽ với ngô trên nương rẫy mà không cần giàn leo, chúng bò trực tiếp trên mặt đất. Mùa thu hoạch dưa mèo kéo dài từ tháng 6 đến tháng 9 dương lịch hàng năm.
Theo chị Giàng Thị Hồng, 32 tuổi, quê ở Sơn La, dưa mèo rất dễ trồng. Cây dưa mèo không cần bón phân, phun thuốc hay tưới nước mà vẫn cho năng suất cao. Người dân chỉ cần để cây tự bò trên mặt đất và các mỏm đá, không cần làm giàn. Mỗi cây có thể cho từ 2-3 quả.
Cây dưa mèo không cần bón phân, phun thuốc hay tưới nước mà vẫn cho năng suất cao
Trước đây, dưa mèo chỉ được bà con dân tộc trồng để hái ăn hàng ngày. Chúng mình vẫn thường đùa rằng đây là loại quả dành riêng cho dân tộc mình, ít người ở miền xuôi biết đến.
Tuy nhiên, khi du lịch vùng cao phát triển, bà con đã bắt đầu hái dưa mèo để bán cho khách du lịch ven quốc lộ hoặc các khách sạn, nhà hàng, từ đó tăng thêm nguồn thu nhập. Nhờ vậy, dưa mèo đã trở thành một đặc sản được người dân thành phố săn lùng.
Hiện nay, dưa mèo đã được các thương lái thu mua và đưa về thành phố để bán. Chị em nội trợ có thể dễ dàng mua dưa mèo tại các chợ online hoặc đặt trước để được giữ phần. "Giá dưa mèo dao động từ 30.000 - 50.000 đồng/kg, khác nhau tùy theo từng thời điểm. Thường thì vào đầu mùa, giá sẽ cao hơn do khan hiếm, nhưng những người sành ăn vẫn sẵn lòng chi trả," chị Hồng chia sẻ.
Hiện nay, dưa mèo đã được các thương lái thu mua và đưa về thành phố để bán
Chị Đinh Thị Mỹ Phượng, cư trú tại Nguyễn Công Hoan (Ba Đình, Hà Nội), chia sẻ rằng sau khi thử loại dưa lạ mà người bán quảng cáo là dưa mèo, chị thấy ngon và đã đặt mua thêm 5 kg.
Chị Phượng cho biết, nhìn bề ngoài thì loại dưa này giống dưa chuột, nhưng trọng lượng lại nặng hơn nhiều. Người bán giới thiệu đây là dưa mèo, được trồng bởi người dân tộc H’mông trên các nương rẫy ở tỉnh Lai Châu, và hiện đang vào mùa thu hoạch rộ.
Theo lời chị, dưa mèo có trọng lượng từ 0,8-1kg, thậm chí có quả nặng tới 2kg. Loại dưa này có vị ngon, giòn, ngọt mát và đậm đà hơn so với dưa chuột. Đặc biệt, dưa mèo có ruột đặc và ít hạt, rất thích hợp để làm salad hoặc nộm. Với kích thước lớn, mỗi quả dưa mèo đủ để cả gia đình chị dùng thoải mái trong một bữa.
Dưa mèo có trọng lượng từ 0,8-1kg, thậm chí có quả nặng tới 2kg
Chị Hoàng Thị Dương, cư ngụ tại Minh Khai (Hai Bà Trưng, Hà Nội), cũng chia sẻ rằng khi xách 2 quả dưa mèo nặng gần 3kg lên cơ quan cho các đồng nghiệp thưởng thức, mọi người ngay lập tức bị thu hút bởi loại dưa này.
Chị Dương kể lại rằng, tuần trước trong dịp công tác tại Lai Châu, chị đã ghé qua chợ vùng cao ở thị xã Lai Châu và phát hiện ra loại dưa trông giống dưa chuột nhưng kích thước lớn hơn nhiều. Ban đầu, chị nghĩ rằng dưa chuột to như vậy có thể là loại đột biến gen, vì thông thường dưa chuột chỉ nặng khoảng 200 gram.
Tuy nhiên, khi hỏi người bán, chị mới biết đây là dưa mèo, một loại dưa bản địa đã được bà con dân tộc ở các tỉnh Tây Bắc trồng từ hàng chục năm nay.
Thấy loại dưa này đặc biệt, chị đã mua hơn chục kg mang về cho gia đình và làm quà cho bạn bè, người thân ở Hà Nội.
“Loại dưa này ngon hơn hẳn dưa chuột bởi phần cùi dày và quả to. Đặc biệt, do được trồng bởi bà con dân tộc nên tôi rất yên tâm, không lo ngại về việc có thể bị phun thuốc trừ sâu độc hại như một số loại dưa chuột bán ở chợ Hà Nội,” chị Dương chia sẻ.
