Nhà Minh (1368 - 1644) là triều đại cuối cùng do người Hán kiến lập trong lịch sử Trung Quốc. Trong số các vị hoàng đế nhà Minh, Hoàng đế Vạn Lịch là một vị vua khá nổi trội, ông có thời gian trị vì lâu nhất triều đại, thời gian kéo dài tới 48 năm. Ông còn được mệnh danh là "Hoàng đế lười biếng" với 28 năm không thiết triều. Phải đến 400 năm sau khi mở nắp quan tài hậu thế mới hiểu lý do.
Hoàng đế Vạn Lịch được mệnh danh “hoàng đế lười biếng”
Minh Thần Tông hay Vạn Lịch Đế, là vị hoàng đế thứ 14 của nhà Minh trong lịch sử Trung Quốc. Ông trị vì trong 48 năm, lâu dài nhất trong các vị Hoàng đế nhà Minh và triều đại của ông cũng chứng kiến sự suy tàn dần dần của nhà Minh.
Thuở nhỏ khi mới lên ngôi, ông được Hiếu Định thái hậu và Thái sư Trương Cư Chính nhiếp chính, tuy nhiên trong thời gian này ông luôn lo sợ bị mẹ phế bỏ để đưa người em trai lên thay mỗi khi phạm lỗi. Sau cái chết của Trương Cư Chính, Vạn Lịch Đế bắt đầu tự mình chấp chính, sức mạnh của đế quốc vẫn tiếp tục phát triển, thời kỳ này gọi là Vạn Lịch trung hưng. Nhưng sau 18 năm ông bắt đầu chán nản và lao vào cuộc sống trụy lạc xa hoa, hoang dâm vô độ trong 20 năm cuối đời, thậm chí từ chối lên triều để điều hành công việc của đất nước, sử sách gọi là Vạn Lịch đãi chính.
Hoàng đế Vạn Lịch được mệnh danh “hoàng đế lười biếng”
Lối sống này giống như của ông nội ông, Minh Thế Tông Gia Tĩnh hoàng đế, người đã từ bỏ trách nhiệm với đất nước để đi luyện đan dược trường sinh. Chính lối sống đó đã hủy hoại hệ thống cai trị của nhà Minh và đặt gánh nặng lên quốc khố và đời sống kinh tế của người dân, khi các cuộc nổi loạn của nông dân bắt đầu diễn ra và dẫn đến sự suy vong của nhà Minh.
Đứng trước hành động này, có nhiều suy đoán khác nhau về lý do vua Vạn Lịch không lâm triều, đồn đoán phổ biến nhất là nhà vua vì thất vọng về các quan văn nhà Minh quá mưu cầu tư lợi nên cố tình tránh mặt các quan. Ngoài ra, Hoàng đế Vạn Lịch vẫn đều đặn xử lý quốc sự "bên trong màn trướng".
Theo các sách sử, vị hoàng đế nhà Minh chưa một lần nào chính thức xác nhận về lý do mình không thiết triều, trước những lời phàn nàn của quần thần, ông chỉ đơn giản trả lời là mình không được khỏe. Thời điểm ấy người ta vẫn chưa tin lời ông, các đại thần trong triều thì đinh ninh đây là lời biện hộ vô căn cứ của "vị vua lười biếng". Tuy ông đã ngừng thiết triều trong suốt 28 năm, dường như không màng chính sự nữa. Tuy nhiên điều bất ngờ là trong 28 năm này, xã hội vẫn yên ổn, nội chiến ngoại chiến vẫn toàn thắng.
400 năm sau, tiếng oan “hoàng đế lười biếng” mới được giải
Năm 1955, nhóm khảo cổ dẫn đầu bởi nhà sử học Quách Mạt Nhược đã khai quật khu lăng mộ Định Lăng của Hoàng đế Vạn Lịch và cải tạo thành một bảo tàng ngầm dưới lòng đất. Lăng mộ này dù không lớn nhưng thiết kế vô cùng cẩn mật, phải mất hơn 1 năm đoàn khảo cổ mới tìm được lối vào. Theo số liệu công bố, vật tùy táng bên trong có tới hơn 3.000 văn vật gồm rất nhiều đá quý, trân châu cùng nhiều vật phẩm và tơ lụa.
Vạn Lịch mắc chứng teo cơ khá trầm trọng, điều này trực tiếp lý giải vì sao ông không thể ngồi lâu trên ghế rồng.
Khi mở nắp quan tài, bí ẩn lớn nhất về vị vua thứ 13 của nhà Minh đã dần được tiết lộ. Bản khôi phục hài cốt của Hoàng đế Vạn Lịch cho thấy hai chân của ông có độ dài không đồng đều, chân phải dài hơn chân trái một chút khiến việc đi lại rất bất tiện. Dị tật chân bất cân xứng xuất hiện do Vạn Lịch mắc chứng teo cơ khá trầm trọng, điều này trực tiếp lý giải vì sao ông không thể ngồi lâu trên ghế rồng.
Với trình độ y học thời đó còn kém phát triển, bệnh tình của vua không thể chữa khỏi, dáng đi cũng vì bệnh mà kém uy nghiêm nên Vạn Lịch đã chọn cách ẩn mình sau màn trướng để giải quyết chính sự. Vị vua vẫn siêng năng vì nước vì dân dù không được người đời nhìn thấy, vậy mới hiểu thiên tử cũng có những nỗi khổ thật không thể chia sẻ cùng ai. Nhờ công trình khảo cổ năm 1955, hậu thế đã nhận ra danh hiệu "hoàng đế lười nhất lịch sử" mà người ta gán cho Hoàng đế Vạn Lịch hóa ra chỉ là một tiếng oan và cũng hiểu được tại sao dù lười biếng nhưng ông vẫn tại vị được 48 năm và dân chúng thái bình, thịnh vượng.
Trên nhiều phương diện, hoàng đế Vạn Lịch vẫn giống với một số các hoàng đế khác trong lịch sử Trung Quốc, ban đầu rất thành công nhưng về cuối đời thì triều đại suy thoái, cuối cùng thì bị lật đổ
