Quảng cáo và cửa sổ lạ xuất hiện dày đặc
Khi điện thoại bỗng dưng xuất hiện hàng loạt quảng cáo tự bật, trang web lạ hoặc các pop-up mời nhấn vào đường link, đó là dấu hiệu rõ ràng của việc thiết bị đã bị nhiễm mã độc. Loại phần mềm này có thể được cài lén qua các ứng dụng không rõ nguồn gốc, file tải về từ mạng xã hội hoặc tin nhắn chứa đường link giả mạo.
Không chỉ gây khó chịu, quảng cáo dày đặc còn khiến máy hoạt động chậm, nhanh nóng, pin tụt nhanh và dữ liệu di động tiêu hao bất thường. Một số loại mã độc thậm chí có thể âm thầm ghi lại thao tác bàn phím, thu thập thông tin đăng nhập, thẻ ngân hàng hoặc định vị người dùng theo thời gian thực.
Nếu gặp tình trạng này, hãy kiểm tra danh sách ứng dụng cài đặt. Bất kỳ ứng dụng nào bạn không nhớ từng tải - hoặc có biểu tượng, tên gọi mập mờ - nên bị xóa ngay. Sau đó, quét bảo mật bằng phần mềm đáng tin cậy để loại bỏ tệp độc hại còn sót lại.
Âm thanh bất thường khi gọi điện
Một biểu hiện tinh vi hơn là âm thanh lạ xuất hiện trong cuộc gọi. Đôi khi đó là tiếng bíp nhỏ, tạp âm lặp đi lặp lại hoặc cảm giác cuộc gọi “có người thứ ba” xen vào. Nếu hiện tượng này tái diễn thường xuyên, rất có thể cuộc trò chuyện của bạn đang bị nghe lén.
Một số phần mềm gián điệp có thể ghi âm toàn bộ nội dung cuộc gọi, thậm chí bật micro và camera từ xa. Người dùng thường không nhận ra, cho đến khi pin sụt nhanh bất thường hoặc máy tự khởi động lại.
Trong trường hợp này, hãy bật chế độ máy bay để ngắt toàn bộ kết nối, sau đó kiểm tra nhật ký ứng dụng và quyền truy cập micro, camera. Hãy tắt hoặc thu hồi quyền với mọi ứng dụng không cần thiết. Việc cập nhật hệ điều hành cũng rất quan trọng, vì các bản vá mới thường khắc phục lỗ hổng bảo mật mà phần mềm theo dõi có thể khai thác.
Pin tụt nhanh, dữ liệu “bay hơi” dù ít sử dụng
Khi điện thoại bị cài phần mềm theo dõi, hệ thống phải hoạt động liên tục để gửi dữ liệu về máy chủ, dẫn đến hiện tượng hao pin và dữ liệu nhanh chóng. Nếu bạn không xem video, không tải tệp lớn mà dung lượng vẫn tụt mạnh, rất có thể đang có ứng dụng chạy ngầm thu thập thông tin.
Cách kiểm tra khá đơn giản: vào mục Cài đặt → Chăm sóc thiết bị → Pin, xem ứng dụng nào tiêu tốn năng lượng nhiều nhất. Nếu có ứng dụng lạ hoặc không dùng mà vẫn “ngốn” pin, hãy tạm dừng hoặc gỡ bỏ ngay. Trường hợp đã xóa mà tình trạng vẫn không cải thiện, điện thoại có khả năng bị xâm nhập sâu - cần đến bước xử lý mạnh hơn.
Cách tự bảo vệ điện thoại khỏi bị theo dõi
- Tắt định vị khi không cần thiết: GPS rất hữu ích khi tìm đường hay gọi xe, nhưng cũng là công cụ để kẻ xấu theo dõi vị trí. Hãy chỉ bật khi thật sự cần, và tắt ngay sau khi dùng xong.
- Đổi mật khẩu định kỳ: Mỗi tháng, hãy thay đổi mật khẩu và mã PIN của điện thoại, email, mạng xã hội. Ưu tiên mật khẩu mạnh gồm chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt. Không dùng chung một mật khẩu cho nhiều tài khoản.
- Kiểm tra ứng dụng lạ: Định kỳ, bạn nên rà soát danh sách ứng dụng đã cài. Ứng dụng không rõ nguồn, không có nhà phát triển uy tín hoặc đòi quyền truy cập bất thường nên được gỡ bỏ ngay.
- Khôi phục cài đặt gốc: Nếu mọi biện pháp đều không hiệu quả, đây là lựa chọn cuối cùng và triệt để nhất. Thao tác này sẽ xóa sạch toàn bộ dữ liệu, giúp loại bỏ hoàn toàn phần mềm gián điệp còn ẩn sâu trong hệ thống.
Với Android: Vào Cài đặt → Quản lý chung → Xóa → Khôi phục cài đặt gốc → Đặt lại thiết bị.
Với iPhone: Vào Cài đặt → Cài đặt chung → Đặt lại → Xóa tất cả nội dung và cài đặt.
Trước khi thực hiện, đừng quên sao lưu ảnh, danh bạ và tài liệu quan trọng.
Khi nào nên nhờ chuyên gia kiểm tra
Nếu sau khi đã làm mọi cách mà điện thoại vẫn nóng, pin sụt nhanh hoặc xuất hiện hoạt động lạ (như tự gửi tin nhắn, mở camera, thay đổi cài đặt), hãy mang đến trung tâm bảo mật hoặc cửa hàng uy tín để được kiểm tra. Đừng tiếp tục sử dụng trong trạng thái nghi ngờ, vì dữ liệu cá nhân có thể đã bị rò rỉ.
Trong thế giới kết nối 24/7, sự an toàn của bạn bắt đầu từ chính chiếc điện thoại trong tay. Một vài thao tác đơn giản, một chút cảnh giác mỗi ngày sẽ giúp bạn tránh xa nguy cơ bị theo dõi, bảo vệ quyền riêng tư và thông tin cá nhân khỏi những bàn tay vô hình trên không gian mạng.
