“Cơn bão” mang tên lan đột biến
Xưa kia, lan được xem là “vương giả chi hoa” bởi vẻ đẹp thanh tao quý giá. Ngày nay, lan phổ biến hơn trong giới yêu hoa từ nông thôn đến thành thị. Chỉ cần đam mê, người chơi dễ sàng sở hữu những giò lan yêu thích với mức giá bình dân chỉ vài chục đến vài trăm ngàn đồng.
Tuy nhiên, mấy năm trở lại đây, giới yêu lan bắt đầu “lên cơn sốt” với trào lưu sưu tầm lan đột biến. Trên thị trường cũng xuất hiện nhiều giao dịch với mức giá lên tới vài chục tỉ đồng. Việc sở hữu những giò lan đột biến với giá siêu khủng cũng là một trong những cách thể hiện đẳng cấp của nhiều đại gia lắm tiền nhiều của.
Là “dân ngoại đạo” nhưng nhờ đam mê, Bảo Hưng đã trở thành người chơi lan sành sỏi ở miền Bắc.
Là “dân ngoại đạo”, say mê với lan từ một giò hoa do khách hàng tặng, nhưng đến nay, anh Lê Viết Bạo, thường được biết đến là Nghệ nhân Bảo Hưng (Chương Mỹ, Hà Nội) đã trở thành người chơi lan sành sỏi ở miền Bắc. Trao đổi với chúng tôi, anh Bảo Hưng cho biết, nắm bắt xu hướng thị trường, nhiều người vừa chơi lan, vừa làm kinh tế. Chính vì vậy có không ít nhà vườn nhanh chóng phất lên nhờ lan đột biến.
Tuy nhiên, anh Bảo Hưng vẫn giữ quan niệm trước đây của mình. Đó là chỉ chơi lan đơn thuần và coi nó như thú vui lúc rảnh rỗi để tu dưỡng tinh thần.
Anh Bảo Hưng thường xuyên giao lưu với những người có cùng sở thích để thêm kinh nghiệm chăm sóc lan.
"Còn gì vui hơn khi giò lan rừng khô khốc, trơ trụi, trải qua bao mưa dập, gió vùi bỗng một ngày bật lên những bông hoa rực rỡ, thanh khiết. Ngắm thành quả sau bao ngày tháng vất vả, tâm hồn cũng trở nên thư thái lạ thường. Bao nhiêu âu lo về nhân sinh thế sự, bon chen ngoài xã hội bỗng vụt biến mất, chỉ còn lại sự rộng rãi, an yên trong sâu thẳm tâm hồn", anh Bảo Hưng tâm sự.
Nhận diện lan đột biến bằng cách nào?
Theo Nghệ nhân Bảo Hưng, điểm khác biệt của lan đột biến sẽ di truyền tính trạng đột biến đó. Nó không như nhiều loài cây khác không di truyền đột biến. Do đó, từ một giò lan, người ta có thể nhân lên thành nhiều giò lan khác nhau.
Cần căn cứ vào các đặc điểm khuôn cánh, môi hoa, độ tương phản màu hoa… để phân biệt lan đột biến với lan thông thường.
Để phân biệt lan đột biến so với lan thông thường, anh Bảo Hưng cho biết thêm, cần căn cứ vào các đặc điểm trên bông hoa. Đầu tiên là về khuôn cánh (đài hoa) có vai ngang hoặc vai bay là đẹp, loại vai rủ hoặc vai xuôi thì là bình thường. Môi hoa (lưỡi hoa) hình tròn hoặc hình trái tim, hình táo là đẹp nhất. Sau đó là đến yếu tố màu sắc của hoa.
Từ một kie (mầm cây con được tách ra từ cây mẹ, người chơi có thể nhân lên nhiều cây con.
Độ tương phản giữa màu hoa và mắt hoa càng lớn thì càng có giá trị. Ngoài ra thân, lá hoa cũng có đặc điểm riêng mà chỉ người có kinh nghiệm trồng lan, chơi lan nhiều năm mới đúc rút ra được.
Ngoài ra, thân và lá hoa cũng có những đặc điểm riêng. Thân chủ trò, lá hình lá mít, sắp xếp kiểu chân rết hoặc lá hình cái thìa… là đẹp nhất. Những yếu tố này cộng lại sẽ cho cây lan một cái đẹp hài hòa mang lại giá trị cao.
Với anh Bảo Hưng (áo trắng, đứng thứ 3 từ trái sang), chơi lan là thú vui tao nhã mỗi khi rảnh rỗi.
Anh Bảo Hưng phân tích, cây lan có thể nhân giống bằng hạt (hữu tính) và bằng giâm cành (vô tính). Nếu lan nhân giống bằng hữu tính thì hạt phấn sẽ bị phân ly, tức là cây con sẽ không còn giữ được đặc tính của cây mẹ nữa, do vậy phải nhân giống bằng vô tính mới giữ được đặc tính của cây mẹ.
Nhân bằng vô tính cũng có 2 cách, đó là giâm cành bằng kie (các đốt thân) và nhân giống bằng Invitro (nuôi cấy mô). Nếu nhân bằng kie ngoài vườn ươm hệ số nhân giống thấp, cây thường bị sâu bệnh hại, còn nhân bằng Invitro cây khỏe, hệ số nhân giống cao, sức sống cây con và cây sau này sẽ rất tốt nhưng đòi hỏi kỹ thuật phức tạp, trang thiết bị nhiều, hiện đại, nên không phải nhà vườn nào cũng có thể làm được.
Nhờ thường xuyên giao lưu với những người cùng sở thích, Bảo Hưng đã sở hữu được nhiều giống lan đột biến quý.
Cũng theo anh Bảo Hưng, mua một mầm hoa về trồng 3-4 năm sau mới đủ lớn để ra hoa là quá rủi ro. Vì trong quá trình trồng và chăm sóc, cây có thể bệnh, chết và ra hoa không như ý. Do đó, người không am hiểu về trồng và chăm sóc lan, chỉ nhìn lợi nhuận để tham gia theo phong trào là rất rủi ro và không nên.
“Trên thực tế, chỉ những người mới chơi, chưa hiểu về phong lan thì mới dễ sa vào những cuộc giao dịch “khủng”. Người chơi sành sỏi không dễ bị lan đột biến làm cho phát sốt”- anh Bảo Hưng cho biết thêm.
