Có những câu tục ngữ dân gian như "mùa hè bổ, lươn đồng là thứ nhất" hay "nhẹ hè, lươn tốt như nhân sâm", cho thấy lươn được xem là thực phẩm giàu dinh dưỡng, bổ dưỡng cho sức khỏe.
Tuy nhiên, cũng có câu "dù nghèo cũng không nên ăn lươn vàng", ngụ ý rằng không phải tất cả các loại lươn đều có thể ăn được. Trong đó, lươn "trông trăng" là một loại không nên tiêu thụ.
Vậy lươn "trông trăng" là gì và tại sao lại bị coi là nguy hiểm? Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về loại lươn này!
"Lươn trông trăng" thực chất là gì? Liệu loại lươn này có thật sự tồn tại?
Theo truyền thuyết dân gian, "lươn trông trăng" là một loại lươn đồng có kích thước lớn hơn so với lươn ruộng bình thường, với hai đặc điểm đặc trưng. Thứ nhất, chúng thích ăn xác động vật chết, như xác chó hoặc mèo ngoài đồng. Thứ hai, chúng thường xuất hiện vào đêm trăng tròn, ngẩng đầu lên nhìn trăng, vì thế mới được gọi là "lươn mặt trăng."
Vì những câu chuyện này, nhiều người tin rằng lươn trông trăng không thể ăn được. Một số nơi còn cho rằng loại lươn này có độc, và việc ăn phải có thể gây ngộ độc, thậm chí tử vong.
Vậy "lươn trông trăng" có thực sự tồn tại không? Nếu có, làm sao để nhận diện và tránh nguy hiểm? Theo các ghi chép lịch sử, khái niệm về lươn trông trăng xuất hiện từ thời nhà Minh ở Trung Quốc, với câu chuyện về một chàng trai ăn phải lươn này và tử vong vì ngộ độc. Từ đó, dân gian truyền miệng rằng lươn trông trăng là rất độc.
Tuy nhiên, đây chỉ là truyền thuyết, và không có bằng chứng xác thực nào cho thấy lươn đồng có độc. Tại Việt Nam, việc ăn lươn đồng đã trở thành thói quen lâu dài, từ Nam ra Bắc, và chưa có trường hợp nào bị ngộ độc hay tử vong sau khi ăn lươn.
Thực tế, khi bắt lươn, bạn có thể thấy chúng đôi khi nhấc đầu lên khỏi mặt nước. Điều này thường xảy ra khi môi trường nước bị ô nhiễm hoặc thiếu oxy, khiến lươn phải nổi lên để thở.
Lươn đồng thường hoạt động vào ban đêm, đặc biệt là vào những đêm trăng sáng, dễ bắt hơn khi chúng ra ngoài kiếm ăn.
Mặc dù nhiều người lớn tuổi ở các vùng quê tin rằng lươn càng lớn thì càng không ngon, cho rằng đó là "lươn trông trăng," nhưng hầu hết những câu chuyện này đều mang tính truyền thuyết và không có cơ sở khoa học.
Tại sao không nên ăn "lươn trông trăng"?
Theo quan niệm dân gian, lươn trông trăng thường ăn xác động vật thối, một thói quen ăn uống của lươn đồng. Lươn là loài ăn thịt, khá hung dữ và có chế độ ăn đa dạng, bao gồm cá nhỏ, tôm, ếch, chim, thậm chí cả rắn. Khi thiếu thức ăn, lươn không ngần ngại ăn xác động vật chết như chó, mèo.
Những con lươn càng lớn thì càng tiêu thụ nhiều loại thức ăn này, vì vậy chúng thường chứa nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng, làm cho chúng trở nên không an toàn để ăn.
Thứ hai, lươn lớn được cho là có độc tính cao hơn. Mặc dù độc tố không nằm trong thịt mà chủ yếu trong máu lươn, nhưng độc tính này lại tăng lên khi lươn càng lớn. So với lươn nhỏ, việc nấu chín lươn lớn và loại bỏ hoàn toàn nội tạng, máu trở nên phức tạp hơn. Nếu không nấu kỹ, nguy cơ ngộ độc vẫn rất cao.
