Đầu xuân năm mới, người ta thường chúc nhau những gì trong lòng mong mong mỏi. Người ốm cần sức khỏe, người kinh doanh cần tài lộc, trẻ con cần sự thông minh, vợ chồng trẻ cần con cái. Có một lời chúc thiết thực cực kỳ quan trọng.
Ngược dòng lịch sử hơn một thế kỉ về trước, « thần thơ thánh chữ » Tú Xương (1870-1907) đã « Chúc Tết » với nước mắt đằng sau những nụ cười.
Lẳng lặng mà nghe nó chúc nhau
Chúc nhau trăm tuổi bạc đầu râu
Phen này ông quyết đi buôn cối
Thiên hạ bao nhiêu đứa giã trầu.
Chúc nhau sống lâu trăm tuổi, trường thọ, vốn là điều lành. Sống lâu để tu nhân tích đức, ấy là điều mà ai cũng mong mỏi. Nhưng nếu sóng lâu chỉ để ăn trầu thì, theo nhà thơ thì cũng chẳng có gì lạ lắm.
Lẳng lặng mà nghe nó chúc giàu
Trăm, nghìn, vạn mớ để vào đâu?
Phen này, ắt hẳn gà ăn bạc
Đồng rụng, đồng rơi, lọ phải cầu.
Có một câu chúc hiện nay rất phổ biến là: Chúc bác/cô/chú tiền vào như nước sống Đà, tiền ra nhỏ giọt như cà phê phin. Nếu ai cũng chỉ biết nhận về cho mình mà không biết cho thì chắc chắn là tình người cực kỳ bạc bẽo.
Lẳng lặng mà nghe nó chúc sang
Đứa thì mua tước, đứa mua quan.
Phen này ông quyết đi buôn lọng
Vừa bán vừa la cũng đắt hàng.
Câu thơ này có thẻ cho chúng ta thấy rõ thực trạng xã hội thời xưa, nhưng giờ đọc vẫn thấy mủi lòng. Vấn nạn tham nhũng, mua quan bán tước thời nay lại càng nhức nhối. Nguyên nhân sâu xa có thể là lòng người. Ai cũng ham được giàu sang, ai cũng ham có quyền chức, vậy những người lao động bình thường chịu khó sẽ là ai?
Lẳng lặng mà nghe nó chúc con
Sinh năm đẻ bảy được vuông tròn
Phố phường chật hẹp, người đông đúc
Bồng bế nhau lên nó ở non.
Ai cũng con cháu đề tuề, Tú Xương mỉa mai rằng sẽ khiến cho phố phường chật chội, cuối cùng phải dắt nhau lên núi mà ở. Chẳng bàn chuyện đúng sai, chỉ mạn đàm về truy cầu của con người. Có người đi chùa xin sức khỏe, giàu sang. Người nào mà được những điều trên thì là có phúc. Mà phúc đều thảy từ đức mà ra. Ông bà ta cũng hay nói phúc đức là vì lẽ đó.
Thế nên để mạnh khỏe, bình an và sung túc chúng ta cần vun vén cái đức của mình.
Bắt chước ai ta chúc mấy lời
Chúc cho khắp hết ở trong đời
Vua, quan, sĩ, thứ, người muôn nước
Sao được cho ra cái giống người.
Lời chúc quan trọng nhất thì Tú Cương đặt ở câu cuối. Chúc cho tất cả sống đúng đạo đức làm người.
