Số phận bi thương của công chúa Việt: Bị câm, lấy chống khi mới 10 tuổi

Trong cuốn "Việt sử giai thoại" của nhà sử học Nguyễn Khắc Thuần, có ghi chép về Vệ Quốc Trưởng công chúa, tên thật là Lê Ngọc Đường, sinh năm 1439. Tuy nhiên, đến năm 1448, bà mắc bệnh câm, không thể nói được.

Theo quy định thời Hậu Lê, khi công chúa tròn 16 tuổi, vua sẽ chọn phò mã và tổ chức lễ cưới cho nàng. Tuy nhiên, dù mới 10 tuổi và mắc bệnh câm, vào tháng 11 năm 1448, Vệ Quốc Trưởng công chúa vẫn bị ép gả cho Lê Quát, con trai của Lê Thụ.

Sự kiện này được ghi lại trong "Đại Việt sử kí toàn thư" (bản kỉ, quyển 11) rằng: "Tháng 11, vua gả chi cả của mình là Vệ Quốc Trưởng công chúa cho Lê Quát, con trai quan Thái úy Lê Thụ. Lúc đó, Công chúa mới lên mười, mắc chứng câm không nói được.

Vua đã ra chiếu chỉ giao cho quan Tư khấu là Trịnh Khắc Phục làm chủ hôn. Khi ấy, Lê Thụ lo liệu mọi việc cho lễ cưới, và những kẻ cầu cạnh hay tin liền tranh nhau đem của cải để mong hưởng phú quý. Gấm thêu, lụa, là, lĩnh, vóc,... ngoài phố đều bị tranh mua hết cả.

Lê Thụ còn bắt quan lại khắp các trấn, lộ, phải sắm đủ trâu, bò và các lễ vật khác. Các quan địa phương cũng muốn lấy lòng Lê Thụ nên bắt quân lính và nhân dân đóng góp rất nhiều."

Nhà sử học, GS. Nguyễn Khắc Thuần đã ghi lại lời bình trong cuốn "Việt sử giai thoại" như sau: "Con gái thường dân mà mắc bệnh câm thì ôm phận cô đơn suốt đời là điều khó tránh khỏi, nhưng là công chúa, số phận của Vệ Quốc khác biệt: Không chỉ làm dâu quan Thái úy mà còn làm dâu ngay khi mới lên mười.

Thái úy Lê Thụ chắc chắn không mong con mình lấy vợ câm, và con trai ông, Lê Quát, càng không mong muốn điều đó. Nhưng cơ hội vơ vét của cải khắp thiên hạ bỗng dưng đến, kẻ tham lam như Lê Thụ không thể bỏ qua. Những kẻ xu nịnh cũng không bỏ lỡ cơ hội để hối lộ Lê Thụ."

Trong lịch sử, ít có lễ cưới công chúa nào lại có ảnh hưởng lớn đến xã hội đương thời như lễ cưới của Vệ Quốc Trưởng công chúa.

Phò mã Lê Quát xuất thân từ một gia đình quyền thế, là con trai của Lê Thụ, một trong những công thần khai quốc của triều Lê. Thái hậu Nguyễn Thị Anh đã nhân danh vua, sắp đặt cuộc hôn nhân giữa công chúa Ngọc Đường và Lê Quát nhằm thắt chặt mối quan hệ và củng cố sự vững chắc cho ngai vàng của vua Lê Nhân Tông.

Theo quy định trong Hội điển, hôn lễ của công chúa phải trải qua sáu lễ nghi, mỗi lễ diễn ra vào một ngày khác nhau với các vật phẩm đặc trưng như: trầu cau, rượu, trâu bò, vàng bạc… Tất cả các lễ vật đều được Khâm Thiên giám chọn lựa kỹ lưỡng.

Để đám cưới của con trai mình trở nên hoành tráng, Lê Thụ đã huy động người đi khắp nơi sắm sửa lễ vật. Quan lại tại Thăng Long cũng đua nhau mua sắm lễ phẩm đến mừng, khiến các mặt hàng, đặc biệt là gấm lụa, trở nên khan hiếm.

Biến cố xảy đến vào năm 1459, khi vua Lê Nhân Tông bị anh trai là Nghi Dân sát hại để cướp ngôi. Trong tình cảnh đó, Lê Thụ cùng một số đại thần lập mưu lật đổ Nghi Dân nhưng không thành và bị giết.

Sau biến cố này, sử sách không ghi chép rõ ràng về cuộc sống sau này của công chúa Ngọc Đường và phò mã Lê Quát.