Trong thời gian vừa qua, tình hình dịch sốt phát ban nghi bệnh sởi và một trường hợp được xác định mắc sởi đang có diễn biến tăng cao tại một số quận nội thành Hà Nội và các tỉnh phía Bắc.
Theo Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cho biết: Tính từ ngày 28/1 đến nay, tình hình dịch sốt phát ban nghi sởi đang có chiều hướng gia tăng, nhất là ở các tỉnh khu vực miền núi phía Bắc như Sơn La, Yên Bái, Lào Cai…
Tại tỉnh Yên Bái từ ngày 28/10/2013 đến ngày 31/1/2014 ghi nhận 573 trường hợp nghi sởi, trong đó riêng ngày 30/1/2014 ghi nhận 18 trường hợp sốt phát ban nghi sởi, nâng tổng số ca sốt phát ban tại đây lên 90 trường hợp.
Tại tỉnh Sơn La, sốt phát ban tại hai xã Chiềng Ân và Ngọc Chiến (huyện Mường La) tích lũy được 87 ca. Kết quả kiểm nghiệm tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương có 52/59 mẫu dương tính với virus sởi. Tỉnh Lào Cai ghi nhận 117 trường hợp mắc.
Còn tại Hà Nội theo ông Nguyễn Nhật Cảm, Giám đốc Trung tâm Y tế Dự phòng Hà Nội, tính đến nay Hà Nội có 138 ca sốt phát ban nghi sởi. Qua kết quả xét nghiệm có 66 mẫu dương tính với virus sởi. Từ tháng 12/2013 đến nay, Hà Nội đã ghi nhận 40 trường hợp mắc bệnh sởi (trong đó 10 trường hợp của 2013 và 30 trường hợp của năm 2014), trong đó tập trung ở các quận nội thành như Hai Bà Trưng, Thanh Xuân, Hoàng Mai, Đống Đa, Ba Đình, Long Biên, Hoàn Kiếm, Cầu Giấy và Hà Đông. Trung bình mỗi ngày có 1-2 trường hợp mắc, ngày nhiều nhất có 6 trường hợp.
Bệnh sởi đang bùng mạnh trở lại.
Số người mắc bệnh sởi ở Hà Nội tập trung ở trẻ em dưới 5 tuổi chiếm 80%, trong đó trẻ dưới 9 tháng tuổi chiếm 22,9% (đây là những đối tượng chưa đến tuổi tiêm vaccine phòng bệnh sởi). 31 trẻ lớn hơn 9 tháng tuổi mắc bệnh sởi không có trẻ nào được tiêm đủ 2 mũi vaccine sởi; 37,8% trẻ được tiêm 1 mũi vẫn mắc bệnh, số còn lại chưa được tiêm chủng.
Sởi là một bệnh lây lan rất nhanh, bệnh lây qua những giọt tiết của đường hô hấp khi bệnh nhân ho, hắt hơi. Thời gian lây bệnh cho người lành là giai đoạn viêm long hô hấp trên và thời kỳ phát ban. 4 ngày sau khi phát ban thì người bệnh không còn khả năng lây nhiễm.
Bệnh sởi có các triệu chứng thường gặp sốt cao, ho, hắt hơi, phát ban đầu, cổ, thân mình rồi đến tay, chân. Sau khi mắc sởi, do sức đề kháng của cơ thể suy giảm nên bệnh nhân dễ bị biến chứng nếu không được điều trị kịp thời. Biến chứng có thể gây mù lòa, tiêu chảy cấp, viêm phổi, viêm não, dẫn đến tàn phế, tử vong, đặc biệt là với trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng, mắc HIV/AIDS hoặc các bệnh suy giảm miễn dịch bẩm sinh. Đối với phụ nữ mang thai, việc mắc sởi có thể dẫn đến sẩy thai, đẻ non.
Triệu chứng của bệnh sởi
Có thể chia làm các giai đoạn :
- Thời kỳ ủ bệnh: (từ lúc bị nhiễm siêu vi trùng đến lúc có triệu chứng bệnh) Trung bình là 10 ngày (có thể thay đổi từ 7đến 18ngày): trẻ có thể sốt nhẹ.
- Thời kỳ khởi phát (còn gọi là thời kỳ viêm long): Đây là thời kỳ hay lây nhất, kéo dài từ 3 đến 5 ngày với các biểu hiện như sau:
Bệnh sởi rất dễ nhầm với sốt phát ban
+ Sốt: Sốt nhẹ hoặc sốt cao 39,5 o C đến 40 o C, có thể có sốt cao co giật, kèm mệt mỏi, nhức đầu, đau cơ đau khớp.
+ “Viêm long”(có triệu chứng giống như cảm cúm): thường xảy ra ở mắt và mũi, gây chảy nước mắt, đổ nghèn nhiều, kết mạc mắt đỏ, bệnh nhân sợ ánh sáng, giác mạc và mi mắt có thể bị sưng phù, hắt hơi, sổ mũi, ho đàm, khàn giọng. Có thể gây viêm thanh quản co rút, nếu có triệu chứng viêm long ở đường tiêu hóa sẽ gây tiêu chảy.
+ Khám họng trong giai đoạn này có thể thấy những chấm trắng nhỏ khoảng1mm mọc trên nền niêm mạc má viêm đỏ,có vị trí ngay với răng hàm thứ nhất, đó là dấu “Koplik” rất có giá trị để giúp chẩn đoán khi phát ban. Thời gian tồn tại của dấu hiệu này khoảng 12 đến 18 giờ.
- Thời kỳ toàn phát (hay còn gọi là thời kỳ phát ban): Ban xuất hiện đầu tiên ở sau tai, sau đó lan dần lên 2 bên má, cổ, ngực, bụng và phần chi trên trong vòng 24 giờ. Trong 24 gờ kế tiếp, ban lan xuống lưng, bụng, 2 tay và sau cùng là 2 chân trong từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 3 của bệnh.Ban sởi màu hồng nhạt, ấn vào mất, thường kết dính lại. Trong trường hợp nhẹ, ban mọc thưa thớt. Đối với những trường hợp nặng, ban mọc dày đặc cả lòng bàn tay, bàn chân, đôi khi có ban xuất huyết cơ thể kèm chảy máu mũi, miệng, xuất huyết tiêu hóa.
- Thời kỳ phục hồi: Ban sởi bay theo trình tự xuất hiện để lại vùng da bị ảnh hưởng những vết thâm đen trên bề mặt da loang lỗ như da cọp nên được gọi là “vết vằn da hổ”.
Cách chăm sóc trẻ bị sởi
- Những trẻ xuất hiện các biểu hiện bệnh lý nên được cách ly ít nhất 4 ngày sau khi phát ban. Khi trẻ chưa xuất hiện các biến chứng kể trên, bạn không nên cho trẻ dùng kháng sinh. Việc điều trị chủ yếu là khắc phục trị triệu chứng như uống thuốc hạ sốt, vệ sinh toàn thân, răng miệng, mắt (nhỏ mắt thường xuyên bằng nước muối sinh lý).
- Trẻ cần được ăn đầy đủ thực phẩm dễ tiêu, giàu dinh dưỡng, uống đủ nước. Cho bé ăn nhẹ, đủ chất; uống nhiều nước (dung dịch oresol, nước quả tươi) khi trẻ sốt cao, tiêu chảy. Với trẻ đang bú, tiếp tục cho bú mẹ. Trẻ đang ăn bổ sung, ngoài sữa mẹ cần ưu tiên trẻ khẩu phần đủ chất dinh dưỡng nhất là những thực phẩm giàu protid và caroten. Ngoài ra, có thể cho trẻ dùng thuốc giảm ho.
- Khi có biến chứng, có thể dùng kháng sinh theo chỉ dẫn của thầy thuốc và uống bổ sung vitamin A để tránh khô giác mạc. Tránh cho trẻ dùng corticoid.
- Bệnh nhi phải được ở nơi thoáng mát, ăn uống đầy đủ, vệ sinh sạch sẽ, không nên kiêng khem quá mức, sẽ dễ gây tình trạng thiếu các vi chất ở trẻ. Hằng ngày vệ sinh da dẻ, răng - miệng, mắt để tránh nhiễm khuẩn, lở loét da: rửa mặt, lau mắt, lau người bằng nước ấm; thường xuyên lau miệng bằng khăn sạch, mềm (nhúng nước đã đun sôi để nguội). Với trẻ lớn, cho súc miệng nước muối (pha loãng có độ mặn như nước mắt). Nhỏ mắt, nhỏ mũi thuốc kháng sinh.
Chú ý theo dõi thân nhiệt hằng ngày của trẻ, nhất là khi sởi bay có thể xảy ra biến chứng. Khi sởi bay mà trẻ vẫn sốt cần phải nghĩ đến biến chứng và đưa trẻ đi bệnh viện ngay.
- Trẻ mắc bệnh hoặc nghi mắc bệnh sởi phải được cách ly, nghỉ học và không đến nơi tập trung đông người để tránh lây lan trong cộng đồng.
Cách phòng bệnh sởi
- Vệ sinh cá nhân đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh và người nghi bị bệnh. Rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với người bệnh và người nghi bị bệnh. Che miệng khi ho, hắt hơi.
- Phải có dinh dưỡng hợp lý như uống nhiều nước hoa quả, ăn lỏng, đủ chất dinh dưỡng, không nên kiêng khem quá đáng. Cách ly người bệnh để tránh lây lan cho cộng đồng: Trẻ em phải nghỉ học, người lớn phải nghỉ làm 5 ngày kể từ khi bắt đầu phát ban.
- Vệ sinh môi trường, tẩy trùng sàn nhà, đồ chơi trẻ em, dụng cụ, vật dụng của người bệnh bằng dung dịch cloramin B.
- Tiêm ngừa vaccine: Những ai chưa được tiêm ngừa vaccine sởi từ bé thì nên đi tiêm ngừa, những người đã được tiêm đủ 2 mũi vaccine sởi từ bé thì không nên đi tiêm nữa
Khi thấy tình hình bệnh nhân nhân có những triệu chứng bệnh sởi cần đến ngay các cơ sở y tế để làm xét nghiệm kiểm tra.
