Từ cây dại bị lãng quên...
Ai từng lớn lên ở miền quê hẳn sẽ không lạ gì cây xuyến chi – loài cây nhỏ mọc hoang khắp bờ rào, ven đường. Thân mảnh mai, hoa trắng vàng nở rộ dưới nắng, xuyến chi từng là biểu tượng cho sự giản dị, mộc mạc. Thế nhưng, ngoài vẻ đẹp dung dị ấy, chẳng mấy ai để tâm đến việc dùng nó làm thực phẩm. Thậm chí, nhiều người còn xem xuyến chi là... cỏ dại, phải nhổ bỏ khi làm vườn.
Ấy vậy mà vài năm trở lại đây, xuyến chi bất ngờ trở thành cái tên “hot” trên các diễn đàn ăn sạch, sống xanh. Tại chợ dân sinh hay các sạp bán rau sạch, không khó để bắt gặp những bó rau xuyến chi non mướt, được bày bán với giá từ 10.000 đến 15.000 đồng/mớ. Trên chợ mạng, mức giá thậm chí còn cao hơn – dao động từ 30.000 đến 40.000 đồng/kg, tùy vào độ tươi và thời điểm trong năm.
Chị Lê Phương (quận Tân Bình, TP.HCM) chia sẻ: “Ban đầu tôi thấy lạ vì nhớ cây này hồi nhỏ mọc đầy ngoài đồng, ai cũng chê. Nhưng sau nghe nói nấu canh rất ngon, lại tốt cho sức khỏe nên tôi tìm mua thử. Không ngờ ăn lại ‘ghiền’ thật.”
Vị ngon lạ miệng – càng ăn càng mê
Không giống những loại rau quen thuộc như cải, muống hay mồng tơi, xuyến chi mang một nét rất riêng: vị đắng nhẹ, hơi ngái nhưng càng nhai càng thấy ngọt thanh, giòn giòn nơi đầu lưỡi. Chính hương vị đặc trưng ấy khiến người ta tò mò thử một lần rồi lại muốn ăn thêm.
Phần lá và đọt non của xuyến chi có thể chế biến thành nhiều món ăn dân dã nhưng hấp dẫn: xào tỏi, luộc chấm mắm, nấu canh với tôm, nhúng lẩu hay trộn gỏi đều ngon khó cưỡng. Nhiều chị em nội trợ còn chia sẻ mẹo ngâm rau xuyến chi với nước muối pha loãng trong vài phút trước khi chế biến, giúp giảm bớt vị ngái, giữ rau xanh giòn.
Chị Đào Thu Trang – người chuyên bán rau sạch online tại Hà Nội, bật mí: “Khách của tôi đa số là dân công sở, sống ở thành phố. Họ chuộng rau xuyến chi không chỉ vì ngon mà còn bởi cảm giác ‘ăn rau quê’, vừa lạ miệng vừa an toàn.”
Không chỉ ngon mà còn là “vị thuốc” quý
Điều khiến xuyến chi trở nên đặc biệt không chỉ nằm ở hương vị mà còn ở giá trị dược liệu. Theo lương y Nguyễn Văn Hưng (Hội Đông y TP.HCM): “Trong y học cổ truyền, xuyến chi được biết đến với nhiều công dụng như thanh nhiệt, giải độc, cầm máu, lợi tiểu. Lá và hoa đều có thể dùng làm thuốc, giúp hỗ trợ điều trị các chứng viêm nhiễm nhẹ.”
Hoa xuyến chi khô còn được nhiều người dùng để pha trà, có tác dụng làm mát cơ thể, giảm căng thẳng. Loại trà này không chứa caffeine, phù hợp cho người cao tuổi hoặc phụ nữ sau sinh cần thức uống thanh lành, ít kích thích.
Đáng chú ý, xuyến chi gần như không cần thuốc bảo vệ thực vật, rất dễ trồng và phát triển nhanh. Đây là lý do loài cây này ngày càng được ưa chuộng giữa bối cảnh người tiêu dùng chuyển dịch sang xu hướng ăn sạch, ưu tiên sản phẩm từ thiên nhiên.
Trồng dễ, thu nhanh – phù hợp nông hộ nhỏ
Không cần đất rộng, không cần kỹ thuật cầu kỳ, rau xuyến chi có thể mọc khỏe trên nhiều loại đất khác nhau. Chỉ sau 30 - 35 ngày gieo trồng, người dân có thể thu hoạch lứa đầu tiên. Càng cắt, cây càng lên đọt mới, rất phù hợp với mô hình vườn nhà, xen canh hoặc trồng tại ban công trong thành phố.
Anh Trần Văn Bình (ngụ tại Đồng Nai) cho biết: “Nhà tôi trồng xuyến chi xen trong vườn cà tím, không cần chăm nhiều mà thu đều. Mỗi ngày cũng được 5–7 kg bán cho chợ đầu mối, thêm thu nhập đáng kể.”
Rõ ràng, từ một loài cây bị xem thường, xuyến chi đang từng bước khẳng định giá trị không chỉ trong ẩm thực mà cả trong nông nghiệp bền vững. Giữa thời đại mà ai ai cũng quan tâm đến sức khỏe, thực phẩm sạch và thói quen tiêu dùng có trách nhiệm, rau xuyến chi chính là một ví dụ sống động cho “cuộc sống xanh” đang nở rộ khắp nơi.
