Rau mọc hoang thành đặc sản được săn lùng
Tại các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Hà Giang, Sơn La…, rau củ khởi (còn gọi là khởi tử, hay rau câu kỷ) vốn là cây mọc hoang, bám ven hàng rào, bờ suối. Trước đây, bà con địa phương chỉ tận dụng để làm rào chắn hoặc nuôi bò. Thế nhưng, vài năm trở lại đây, loài cây “dại” ấy bỗng chốc trở thành đặc sản lạ miệng, được nhiều người thành thị tìm mua với giá 70.000 – 75.000 đồng/kg.
Lý giải sức hút bất ngờ của rau củ khởi, chị Nguyễn Hồng Liên – chủ một nhà hàng chuyên món Tây Bắc tại Hà Nội – chia sẻ: “Khách rất thích món rau củ khởi xào tỏi hay nấu canh xương. Vị rau hơi đắng lúc đầu nhưng sau lại ngọt bùi, mát lành rất dễ nghiện.”
Hương vị độc đáo – lạ mà quen
Không giống như các loại rau xanh thông thường, rau củ khởi có hương thơm thoang thoảng, vị hơi đắng nhưng hậu lại ngọt mát, rất dễ chịu. Những đọt non khi hái về cần được chần nhanh qua nước sôi rồi mới chế biến để giữ trọn hương vị và độ giòn tự nhiên.
Loại rau này có thể chế biến đa dạng: từ luộc chấm mắm trứng, xào với tỏi, đến nấu canh với xương, tôm hay thịt băm. Nhiều người còn thích nhúng rau củ khởi vào nồi lẩu, vừa thanh mát lại vừa bổ dưỡng.
Chị Lan Phương (quận Cầu Giấy, Hà Nội), một tín đồ món quê, kể lại lần đầu thưởng thức món rau đặc biệt này: “Mình vốn mê các loại rau có vị đắng nhẹ như cải rổ, rau dớn. Vậy mà lần thử rau củ khởi, đúng kiểu ‘yêu từ lần đầu tiên’. Cảm giác mát gan, nhẹ bụng, ăn xong cứ thấy dễ chịu vô cùng.”
Giá cao vì khó bảo quản
Mặc dù mọc nhiều ở vùng núi, nhưng rau củ khởi lại không dễ vận chuyển về thành phố vì rất nhanh héo và khó bảo quản. Đó cũng là lý do khiến giá rau luôn ở mức cao, dao động từ 70.000 – 75.000 đồng/kg, thậm chí có thời điểm lên đến 90.000 đồng/kg.
Chị Trần Thị Ngọc, một tiểu thương chuyên rau rừng tại chợ mạng, chia sẻ: “Rau củ khởi không thể để quá 2 ngày. Bên em phải đóng thùng xốp, gửi lạnh ngay trong ngày hái mới giữ được độ tươi. Chính vì vậy mà lượng hàng luôn giới hạn.”
Tại các nhà hàng ở Sa Pa, món rau củ khởi luôn nằm trong danh sách được gọi nhiều nhất. Nhiều du khách sau khi dùng thử còn không ngại mua mang về làm quà, dù biết bảo quản không hề dễ.
Tác dụng mát gan, giải độc, lợi cho sức khỏe
Không chỉ ngon, rau củ khởi còn được dân gian đánh giá cao về công dụng. Theo y học cổ truyền, rau củ khởi vốn được xem là loại thực phẩm có tính mát, hỗ trợ thanh nhiệt, giải độc và đặc biệt tốt cho gan. Nhờ chứa nhiều vitamin, chất xơ cùng hoạt chất chống oxy hóa tự nhiên, rau này thường được người dân vùng cao sử dụng để bồi bổ cơ thể, đặc biệt sau những bữa ăn nhiều dầu mỡ hay khi mệt mỏi, nóng trong.
Nắm bắt được lợi ích đó, nhiều bà nội trợ thành phố cũng đã bắt đầu đưa rau củ khởi vào thực đơn như một lựa chọn “detox tự nhiên” cho cả nhà – vừa ngon miệng, vừa giúp cơ thể nhẹ nhàng, dễ chịu hơn.
Trồng một lần, thu hoạch quanh năm
Một điểm đặc biệt khiến rau củ khởi được ưa chuộng là khả năng sinh trưởng mạnh mẽ. Chỉ cần trồng một lần, cây sẽ tự leo, ra đọt non quanh năm nếu được chăm sóc nhẹ nhàng. Người dân vùng cao giờ đây không chỉ hái rau hoang mà còn bắt đầu quy hoạch thành vườn rau sạch cung cấp cho thị trường.
Chị Mùa Thị Dung (xã Tả Phìn, Sa Pa) cho biết: “Trước kia nhà tôi để cây mọc ven rào cho bò ăn. Giờ thì giữ lại hái bán. Một mùa hè có thể hái 5-6 lần, mỗi lần vài chục ký.”
Lời kết
Rau củ khởi là món quà giản dị từ núi rừng Tây Bắc, mang trong mình cả hương vị hoang sơ lẫn giá trị dinh dưỡng quý báu. Từ một loại rau dại ven rào, giờ đây củ khởi đã “khoác áo mới” trở thành đặc sản trên bàn ăn người thành phố. Nếu có dịp, bạn hãy thử một lần thưởng thức món rau đắng hậu ngọt này – để cảm nhận được sự tinh tế từ thiên nhiên và lòng mến khách của đồng bào vùng cao.
