Những ai yêu thích những bộ phim truyền hình về cung đình nhà Thanh (Trung Quốc) ắt hẳn đều rất quen thuộc với hình ảnh các đại thần, quan viên đeo trên cổ 1 chuỗi vòng dài. Chuỗi vòng này có hình dáng tương tự như tràng hạt mà các tín đồ Phật giáo thường đeo và được gọi với cái tên là "Triều châu".
Chuỗi vòng hạt "Triều châu"
Chất liệu của chuỗi triều châu vô cùng quý giá với: gỗ trầm hương, sứ, ngọc phỉ thúy, mã não và một số loại ngọc quý hiếm khác. Sau khi được gia công, thiết kế tỉ mỉ, chuỗi triều châu vốn sở hữu những chất liệu quý giá càng hiện rõ lên với vẻ đẹp độc nhất vô nhị.
Vậy ngoài giá trị thẩm mỹ ra thì liệu triều châu có tác dụng gì không? Câu trả lời là có.
Trước hết là nó đẹp, chất liệu làm hạt cườm thời nhà Thanh rất đặc biệt, họ thường sử dụng trầm hương, sứ chạm khắc, ngọc mắt mèo, mã não đỏ phương nam và các loại ngọc quý khác. Sau khi được một số bậc thầy xử lý, tự nhiên nó trông cực kỳ đẹp.
Thứ hai, đó là để phân biệt địa vị. Không phải ai cũng có thể sử dụng chuỗi hạt của nhà Thanh, có quy định rõ ràng rằng chỉ có hoàng đế, thê thiếp, công chức cấp năm, tùy viên quân sự cấp bốn trở lên và chỉ có lính canh và quan chức trong kinh đô mới được đeo chuỗi hạt này, tức là những người bình thường và các thừa tướng bình thường không đủ tư cách để đeo chuỗi hạt cung đình. Trong triều đại phong kiến có thứ bậc nghiêm khắc đó, nếu ai làm điều gì không đúng lễ nghi, pháp luật thì kết cục sẽ không tốt đẹp gì.
Hơn nữa, những chuỗi hạt Phật giáo mà các quan đại thần các cấp và họ hàng của hoàng đế đeo cũng có sự khác biệt, vì vậy, những người đã nghiên cứu Đạo này chỉ có thể sử dụng một chuỗi hạt nhỏ để xem địa vị của người đó. Đây là thời gian cũng là một bằng chứng về danh tính.
Ví dụ, nếu thái hậu mặc triều phục thì cũng cần đeo chuỗi hạt giống như hoàng đế, ngoài ra còn phải treo hai chiếc đĩa, những hạt màu đỏ chéo trên cả hai vai, những hạt san hô được dùng để thể hiện địa vị đặc biệt của họ.
Tuy nhiên, vì treo nó sang một bên trên vai quá phiền phức và không thuận tiện cho việc đi lại nên vào cuối thời nhà Thanh rất ít người mặc nó như thế này, cũng giống như Từ Hi, trong các bức chân dung của bà không có hạt treo ngang, nhưng có một sợi dây treo quanh cổ bà.
Một chức năng khác của vòng đeo hạt châu là thể hiện lòng sùng đạo của hoàng đế nhà Thanh đối với Phật giáo và sự tôn kính đối với Chúa. Như đã đề cập trước đó, hạt Châu thực chất là phiên bản cải tiến của chuỗi hạt Phật. Các hoàng đế nhà Thanh tin tưởng nhiều hơn vào Phật giáo Tây Tạng, có phần khác với Phật giáo Đồng bằng Trung Bộ nên để thể hiện đức tin của mình.
Tổng cộng còn có 108 hạt, thực ra cũng có ý nghĩa, 12 hạt tượng trưng cho 12 tháng trong một năm, 24 hạt tượng trưng cho 24 tiết khí, còn lại 72 hạt tượng trưng cho 72 tiết (người xưa có lịch tóm tắt bằng cách kết hợp nhiều loại lịch khác nhau) như thiên văn học, khí tượng học và hiện tượng học, và được sử dụng đặc biệt để hướng dẫn các hoạt động nông nghiệp).
Trong 108 hạt đó sẽ có 4 hạt gọi là "phật đầu" tượng trưng cho 4 mùa trong năm. Phật đầu được xỏ cách đều ở 4 đầu toàn chuỗi triều châu với màu sắc nổi bật, khác biệt hẳn so với những hạt còn lại.
Hoàng đế đeo triều châu để thể hiện sự tôn kính với trời đất với hi vọng đất nước quanh năm mưa thuận gió hòa. Đặc biệt khi tham gia những buổi tế lễ, bái thần phật, chuỗi triều châu càng thể hiện rõ sự thành kính của hoàng đế với thần linh.
Cung đình nhà Thanh luôn khiến hậu thế phải trầm trồ với những quy tắc đặc biệt, phức tạp.
Chưa nói đến những tiêu chuẩn khác, ngay cả 1 chuỗi triều châu đeo trên cổ cũng bao hàm những ý nghĩa sâu xa đến vậy!
Ngoài ra, Triều Châu còn có bốn đầu Phật lớn, là biểu tượng của bốn mùa trong năm, hoàng đế đeo Triều Châu trên người để bày tỏ lòng thành kính với thần linh và cầu mong mưa thuận gió hòa. Và họ thường đeo chuỗi hạt để thờ trời, đất, mặt trời và mặt trăng. Lúc này, màu sắc và kết cấu của các chuỗi hạt hơi khác nhau, theo quan niệm của người xưa, điều này là để thích ứng với đồ vật được cúng tế và để phù hợp với nêu bật lòng sùng đạo của họ.
Vì vậy, hạt Châu không chỉ đẹp về mặt thẩm mỹ mà còn đóng vai trò vô cùng quan trọng, là một phần không thể thiếu trong văn hóa nhà Thanh.
