Đuối nước là một trong những tai nạn thường gặp ở trẻ nhỏ. Đây cũng là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu đối với lứa tuổi 5-14 tuổi. Đối với các nạn nhân bị đuối nước, sơ cứu ban đầu đóng vai trò rất quan trọng. Khi trẻ bị chim trong nước, nước sẽ tràn vào đường thở, gây thiếu oxy, suy hô hấp, ngừng thờ, ngừng tim. Ngay lúc này, cần phải thức hiện thao tác hồi sức tim phổi (cardiopulmonary resuscitation – CPR) bao gồm ép tim ngoài lồng ngực và thổi ngạt.
Theo bài viết được đăng tải trên website của Bệnh viện Nhi Trung ương, TS.BS Lê Ngọc Duy - Trưởng khoa Cấp cứu và Chống độc, cho biết vài phút đầu là thời gian vàng để cấp cứu trẻ đuối nước. Với trẻ đuối nước, việc cấp cứu đúng cách đúng cách đóng vai trò quan trọng, quyết định sự sống của nạn nhân. Sơ cứu đuối nước sai cách khiến não bị thiếu oxy trong thời gian dài khiến nạn nhân tử vong hoặc có thể để lại di chứng thần kinh năng nề dù sau đó nạn nhân được thực hiện các biện pháp hồi sức tích cực.
Các bước sơ cứu đuối nước
Đối với sơ cứu đuối nước ở trẻ em, bác sĩ hướng dẫn các bước như sau:
Bước 1: Gọi trợ giúp
Khi thấy trẻ bị đuối nước, hãy nhanh chóng hô hoán để tìm sự trợ giúp của những người xung quanh bằng cách và gọi cấp cứu 115.
Bước 2: Đưa trẻ ra khỏi nước
Cần nhanh chóng đưa trẻ ra khỏi nước bằng mọi cách. Đây là bước vô cùng quan trọng. Có thể thực hiện trực tiếp hoặc gián tiếp.
Theo đó, cứu đuối nước trực tiếp là xuống nước và bơi đến chỗ nạn nhân. Cách này dành cho những người được đào tạo có đủ sức khỏe, năng lực ở thời điểm thực hiện, cứu hộ chuyên nghiệp hoặc người không chuyên nhưng có kỹ năng bơi và cứu đuối nước.
Cứu đuối nước gián tiếp là sử dụng sự hỗ trợ của các trang thiết bị như gậy, dây, phao, quần áo hoặc các vật có thể nổi trên mặt nước để đưa trẻ bị đuối nước vẫn còn tỉnh ra lên bờ. Dựa vào tình huống thực tế, tính chất của môi trường mà người cứu đuối nước sẽ đưa ra phương án phù hợp.
Bước 3: Kiểm tra tình trạng của nạn nhân
Sau khi nạn nhân được đưa lên bờ, cần lập tức kiểm tra xem nhạn nhân còn thở hay không. Cách thực hiện là nhìn vào lồng ngực xem có di động không; đặt tai vào gần miệng và mũi trẻ xem có không khí thở ra hay không. Lưu ý, thở ngáp được coi là không thở. Trong lúc kiểm tra hơi thở, hãy lay và gọi xem trẻ có phản ứng không.
Bước 4: Trường hợp nạn nhân không thể, cần thực hiện hồi sức tim phổi ngay
Khi phát hiện nạn nhân không thở, hãy nhanh chóng thực hiện hồi sức tim phổi. Cẩn thận đặt nạn nhân nằm ngửa trên nên cứng. Trường hợp không nghi ngờ nạn nhân có chấn thương cổ, có thể giữ đầu nạn nhân ngửa ra sau và nâng cằm. Bước này nhằm mục đích thông đường thở.
Nếu nghi ngờ nạn nhân có chấn thương ở cổ, cần phải di chuyển toàn bộ cơ thể, tức là đầu, cổ, cột sống và hông cần di chuyển cùng nhau để giữ các bộ phận này thẳng hàng. Ngoài ra, không cần ngửa đầu nâng cằm của nạn nhân, chỉ cần ấn góc hàm.

Tiến hành hồi sức tim phổi cho trẻ với các thao tác:
- Thổi ngạt
Trường hợp nạn nhân là trẻ nhỏ, cần đặt miệng và mũi bạn trên cả mũi và miệng của trẻ nhỏ để đảm bảo việc thổi ngạt được kín. Trường hợp nạn nhân là trẻ lớn hơn, hãy dùng một tay ép cánh mũi, sau đó đưa miệng của bạn thổi vào miệng của trẻ. Động tác thổi cần thực hiện chậm và đều trong 1-2. Quan sát thấy ngực trẻ phồng lên. Cần thổi ngạt 5 nhịp thở đầu tiên.
- Ép tim ngoài lồng ngực
Sau 5 nhịp thổi ngạt đầu, hãy chuyển sang ép tim ngoài lồng ngực.
Thao tác thực hiện như sau: Với trẻ nhỏ, đặt một tay vuông góc với lồng ngực; với trẻ lớn hơn hoặc người lớn, có thể đặt hai tay chồng lên nhau và đặt vuông góc với lồng ngực.
Vị trí đặt tay để ép tim là 1/2 dưới xương ức. Dùng tấn ấn ngực sâu xuống khoảng 1/3-12 lồng ngực.
Thực hiện động tác ép tim 100-120 lần/phút. Sau đó, thực hiện chu kỳ cứ 30 lần ép tim thì thổi ngạt 2 lần.
Quy trình hồi sức tim phổi cần được thực hiện cho tới khi nạn nhân có thể tự thở, có dấu hiệu hồng hào trở lại.

Bước 5: Đặt nạn nhân ở tư thế an toàn
Khi nạn nhân đã thở trở lại, hãy đặt nạn nhân nằm nghiêm, kê cao gối hai bên vai. Ngoài ra, thực hiện việc nới rộng quần áo. Các thao này nhằm mục đích phòng tránh trường hợp trẻ bị ngạt thở trở lại.
Sau đó, tiến hành lo khô người, thay quần áo khô và ủ ấm cho nạn nhân. Tiếp đó, chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được tiếp tục chăm sóc, theo dõi sức khỏe. Trên đường di chuyển đến cơ sở y tế, người nhà cần liên tục theo dõi hô hấp, tuần hoàn của trẻ. Trong quá trình di chuyển, tốt nhất nên có sự trợ giúp của nhân viên y tế.
Một số lưu ý khi cấp cứu trẻ đuối nước
Tuyệt đối không dốc ngược trẻ rồi vác lên vai để chạy. Hành động này sẽ khiển dịch ở dạ dày trào ngược và bị hút vào đường thở. Ngoài ra, nó còn làm chậm trễn hồi sức tim phổi từ đó làm mất khoảng thời gian vàng cấp cứu.
Nếu nạn nhân chưa có nhịp thở, không được ngừng thực hiện hồi sức tim phổi.
Trong quá trình ép tim ngoài lồng ngực, không ấn quá mạnh làm gãy xương sườn và dập phổi.
Khi trẻ lấy lại được nhịp thở, cần nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế để được kiểm tra, theo dõi đề phòng các biến chứng sau đuối nước.
Trường hợp người phát hiện trẻ bị đuối nước không biết bơi, tuyệt đối không cố gắng nhảy xuống nước và gây nguy hiểm tính mạng với chính mình.