Theo các cụ “Ruộng sâu trâu nái không bằng con gái đầu lòng”: Câu đúc kết này tưởng đơn giản thế mà có hai cách hiểu, thậm chí hoàn toàn trái ngược nhau.
1. Cách hiểu thứ nhất của câu: Ruộng sâu trâu nái không bằng con gái đầu lòng
Ruộng sâu không phải tát nước và làm cỏ, phân bón dinh dưỡng từ ruộng cao sẽ có xu hướng chảy về nơi đồng trũng, cấy lúa và chăm sóc sẽ nhàn hơn. Trâu nái thì đẻ được ra con mang lại kinh tế cho gia đình, còn con gái đầu lòng thì giúp được bố mẹ nhiều việc. Việc sinh con gái đầu lòng là phước phần và cũng là niềm tự hào của nhiều cha mẹ. Con gái có thể đỡ đần cha mẹ những việc nhỏ trong nhà, sống tình cảm, nhẹ nhàng và hơn ai hết là người gần gũi cha mẹ nhất khi họ về già. Có con gái đầu lòng, cha mẹ có thể yên tâm giao cho con việc trông em, nấu cơm, dọn dẹp nhà cửa mà không phải lo lắng. Đó là những cái gì tốt được mang ra so sánh với nhau.
2. Cách hiểu thứ hai của câu: Ruộng sâu trâu nái không bằng con gái đầu lòng
Câu nói này xuất hiện từ cái thời mà quan niệm "nhất nam viết hữu, thập nữ viết vô" vẫn còn rất nặng nề, nên cách hiểu nào cũng chứa đựng mặt tối: Đó là sự coi thường vai trò người phụ nữ. Đối với những người mang quan niệm cổ hủ, coi trọng con trai hơn con gái thì họ lại cho rằng sinh con gái đầu lòng không giúp ích được gì cho cha mẹ, chỉ thiệt thòi vì sau cùng đứa con gái ấy sẽ đi lấy chồng và phục vụ nhà chồng chứ không còn phụng dưỡng được cha mẹ khi về già.
Nhiều người bảo rằng ruộng sâu, trâu nái vốn là cơ nghiệp mơ ước của nhà nông, vậy mà phải đứng sau con gái đầu lòng. Đây lại là một cách hiểu khác, trước hết là "ruộng sâu". Hiểu theo nghĩa đen tức là ruộng trũng, ruộng thấp hơn các ruộng khác. Ruộng trũng, thấp hơn các ruộng khác thì đương nhiên chẳng thể là ruộng tốt. Nếu cứ chọn ruộng sâu mà canh tác, cả hai vụ chiêm, mùa đều mưa, cây lúa đang lên bông, trong khi ruộng nhà người ta thì được tưới tắm tươi tốt, còn nhà mình thì ruộng sâu, nước ngập lụt, lúa dễ đổ và có khi không được thu hoạch.
Trâu nái hiểu theo nghĩa đen là trâu có bầu. Đối với người nông dân, trâu có bầu sẽ sinh ra nghé con nhưng trước mắt không thể đi cày bừa làm việc giúp nhà nông, thậm chí ba năm sau mới khôi phục sức cày. Trâu bầu bí không làm việc được, lại chẳng mượn được trâu nhà ai nên vụ đó đói là cái chắc.
Thế hóa ra "con gái đầu lòng" còn tệ hơn cả "ruộng sâu, trâu nái" vốn đã rất tệ? Đối với gia đình nông dân, không cái gì quan trọng bằng nhân lực. Gia đình nào có đông anh em trai, công to việc lớn, mỗi người một việc là xong. Nếu mà sinh con gái, mà lại con gái đầu lòng nữa, nuôi dạy đúng lúc nó biết làm thành thạo, biết lo thì lại thành con nhà người. Thời xưa, lấy chồng phải theo chồng, khi đó con gái là con người ta, không thể nhờ vả được gì. Hóa ra, ý nghĩa tận cùng của câu tục ngữ này là thực tế và tàn nhẫn.
Ngày nay, dù cuộc sống hiện đại nhưng tư tưởng trọng nam khinh nữ vẫn còn tồn tại và ăn sau vào trong tiềm thức suy nghĩ của mỗi người. Cũng chính từ tư tưởng trọng nam, khinh nữ tồn tại lâu đời trên mà tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đang ngày một tăng do sự phát triển của y học có thể giúp con người lựa chọn giới tính thai nhi. Sự mất cân bằng giới tính khi sinh cao như hiện nay sẽ tác động tiêu cực với cơ cấu dân số trong tương lai theo hướng già hóa và thiếu hụt nam giới ở một số nhóm tuổi. Hệ lụy là nước ta sẽ dư thừa số lượng nam thanh niên. Với chế độ hôn nhân một vợ, một chồng, do dư thừa nam giới, thì hàng triệu nam giới sẽ phải sống độc thân làm tăng nguy cơ bệnh tật khi mà các nhu cầu tâm lý, tình cảm, sinh lý không được đáp ứng. Bất bình đẳng giới cũng sẽ kéo theo rất nhiều vấn đề như: phụ nữ không có được vị thế, không phát huy được vai trò của mình trong sự phát triển của xã hội; đối mặt là tình trạng gia tăng các vụ bạo hành giới mà nạn nhân chủ yếu là phụ nữ, trẻ em gái, tăng cao nguy cơ các cặp vợ chồng ly hôn. Nguy cơ thiếu nhân lực trong một số ngành, nghề vốn thích hợp với phụ nữ như giáo viên, y tá, may mặc...
Thiết nghĩ con cái là món quà thiêng liêng mà tạo hóa ban tặng cho mỗi gia đình, sinh ra được đứa con, nuôi con trưởng thành đã là may mắn. Vì vậy hãy biết yêu thương và trân trọng những gì mình đã có.
