Chanh là một trong những loại quả quen thuộc trong mọi gia đình Việt Nam. Dù là chanh ta, chanh dây, hay chanh đào, chúng đều được xem là “thần dược tự nhiên” giúp tăng sức đề kháng, giải cảm và làm đẹp da. Tuy nhiên, giữa chanh đào và chanh thường, nhiều người vẫn băn khoăn: loại nào tốt hơn, nên dùng loại nào cho mục đích chăm sóc sức khỏe và làm đẹp?
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt giữa chanh đào và chanh thường, đồng thời phân tích giá trị dinh dưỡng, công dụng và cách sử dụng hiệu quả dựa trên cơ sở khoa học.
1. Phân biệt chanh đào và chanh thường
1.1. Nguồn gốc và đặc điểm hình thái
Chanh thường (tên khoa học: Citrus aurantifolia) là loại chanh phổ biến nhất tại Việt Nam, có vỏ màu xanh, mỏng, mọng nước và vị chua hơi gắt.
Chanh đào (tên khoa học: Citrus limetta Risso) thực chất là một giống chanh lai giữa chanh ta và cam, vỏ ngoài màu vàng cam khi chín, ruột có màu hồng đào đặc trưng.
Theo Viện Cây ăn quả miền Nam, chanh đào chứa hàm lượng carotenoid cao hơn, là chất tạo nên sắc hồng cam và có khả năng chống oxy hóa mạnh.
Chanh thường được bán quanh năm trong khi chanh đào thường chỉ có vào dịp cuối năm.
2. Thành phần dinh dưỡng của chanh đào và chanh thường
Theo một số tài liệu, trung bình 100g chanh tươi (không phân biệt loại) chứa khoảng:
Năng lượng: 30 kcal
Vitamin C: 30–50 mg
Kali: 102 mg
Canxi: 33 mg
Các hợp chất chống oxy hóa như flavonoid, limonene và axit citric
Tuy nhiên, điểm khác biệt nằm ở mức độ phong phú của từng hoạt chất:
Vitamin C của hai loại tương đương.
Vitamin A chanh đào cao hơn 2-3 lần,
Flavonoid (chống oxy hóa) đều cao,
Chanh đào vị chua diu hơi ngọt, chanh thường chua gắt hơn.
Theo trang Healthline (2023), các hợp chất flavonoid trong họ cam chanh có thể giúp giảm viêm, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do và hỗ trợ tim mạch. Trong khi đó, carotenoid có trong chanh đào lại đóng vai trò lớn trong việc cải thiện thị lực và chống lão hóa da.
3. Tác dụng của chanh đào
Chanh đào không chỉ là một loại quả có hương vị hấp dẫn mà còn được coi là vị thuốc dân gian quý. Chanh đào có các công dụng nổi bật:
3.1. Giảm ho, trị viêm họng
Chanh đào ngâm mật ong là bài thuốc nổi tiếng, giúp giảm viêm họng, ho khan, khản tiếng nhờ sự kết hợp của axit citric, vitamin C, flavonoid và mật ong kháng khuẩn.
Nghiên cứu của Đại học Dược Hà Nội (2020) cho thấy, dung dịch chanh đào-mật ong có khả năng ức chế vi khuẩn Streptococcus mutans gây viêm họng.
3.2. Tăng sức đề kháng và thanh lọc cơ thể
Hàm lượng vitamin C và polyphenol trong chanh đào giúp kích thích hệ miễn dịch hoạt động mạnh mẽ hơn, tăng khả năng chống lại cảm cúm, viêm nhiễm.
Khi uống nước chanh đào ấm mỗi sáng, cơ thể được cung cấp nước, điện giải và chất chống oxy hóa tự nhiên.
3.3. Hỗ trợ làm đẹp da
Carotenoid và vitamin C trong chanh đào có tác dụng tăng sinh collagen, giảm vết thâm và ngăn ngừa lão hóa.
Một số hãng mỹ phẩm thiên nhiên Việt Nam đã ứng dụng chiết xuất chanh đào trong sản phẩm rửa mặt và dưỡng ẩm tự nhiên.
4. Tác dụng của chanh thường
Theo WebMD (2022) và Healthline (2023), chanh thường có các công dụng nổi bật:
4.1. Thanh nhiệt, giải độc
Nước chanh pha loãng giúp cơ thể cân bằng pH, kích thích gan sản xuất mật, từ đó hỗ trợ tiêu hóa và đào thải độc tố hiệu quả.
4.2. Giảm cân và hỗ trợ tiêu hóa
Uống nước chanh ấm vào buổi sáng có thể giúp tăng tốc độ trao đổi chất, kích thích tiết dịch vị và giảm cảm giác thèm ăn.
Theo nghiên cứu của Journal of Clinical Biochemistry and Nutrition (2018), các hợp chất polyphenol trong chanh giúp giảm mỡ nội tạng và hỗ trợ giảm cân.
4.3. Kháng khuẩn, kháng viêm
Axit citric trong chanh có thể tiêu diệt một số loại vi khuẩn trong khoang miệng, giúp hơi thở thơm mát và giảm nguy cơ viêm nướu.
Tinh dầu từ vỏ chanh chứa limonene, có tác dụng kháng khuẩn và hỗ trợ thư giãn tinh thần.
5. Chanh đào hay chanh thường tốt hơn?
Cả hai loại chanh đều tốt cho sức khỏe, tuy nhiên tùy vào mục đích sử dụng mà mỗi loại lại có ưu điểm riêng:
Chanh đào vị dịu không gắt nên thích hợp hơm cho trị ho viêm họng. Dùng nấu ăn thì chanh thường thích hợp hơn. Làm đẹp thì có thể ưu tiên chanh đào.
Về cơ bản chanh đào không vượt trội hơn quá nhiều so với chanh thường nhưng phù hợp hơn trong các bài thuốc dân gian và chăm sóc da. Trong khi đó, chanh thường lại tiện dụng và kinh tế cho sinh hoạt hàng ngày.
6. Lưu ý khi sử dụng chanh
Dù là chanh đào hay chanh thường, bạn cũng cần chú ý:
Không uống nước chanh khi đói vì axit citric có thể gây kích ứng dạ dày.
Không lạm dụng nước chanh quá nhiều trong ngày (tối đa 1–2 quả/ngày).
Nếu đang bị viêm loét dạ dày hoặc trào ngược, nên hạn chế dùng.
Khi ngâm chanh đào với mật ong, cần dùng bình thủy tinh, tránh kim loại để không bị phản ứng hóa học.
Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, việc sử dụng chanh đúng cách giúp tăng hấp thu sắt, hỗ trợ hệ miễn dịch và làm chậm quá trình lão hóa tế bào.
