Trường hợp đóng bảo hiểm xã hội không đủ 20 năm, người lao động có thể được hưởng những quyền lợi dưới đây.
Được rút BHXH một lần
Căn cứ vào khoản 1 Điều 60 và khoản 1 Điều 77 Luật BHXH năm 2014 và khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 93/2015/QH13, người lao động đóng bảo hiểm xã hội không đủ 20 năm có quyền yêu cầu rút BHXH một lần nếu thuộc một trong các diện sau đây:
(1) Sau 01 năm nghỉ việc hoặc sau 01 năm không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện.
(2) Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định.
(3) Ra nước ngoài để định cư.
(4) Mắc một trong các bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.
(5) Công an, bộ đội khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc.
Trong đó, trường hợp (1) là trường hợp phổ biến nhất. Tuy nhiên, trong trường hợp này, người lao động sẽ phải chờ đợi 01 năm mới được rút BHXH 1 lần. Ở các trường hợp còn lại, người lao động được rút BHXH 1 lần ngay khi có nhu cầu mà không cần chờ đợi.
Khoản 2 Điều 8 Nghị định 115/2015/NĐ-CP quy định số tiền BHXH 1 lần được tính theo công thức sau:
Tiền BHXH 1 lần = (1,5 x Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH x Thời gian đóng BHXH trước năm 2014) + (2 x Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH x Thời gian đóng BHXH sau năm 2014)
Được hưởng lương hưu nếu thuộc trường hợp đặc biệt
Hầu hết các trường hợp hưởng lương hưu yêu cầu người lao động phải đóng BHXH từ đủ 20 năm trở lên. Tuy nhiên cũng có những trường hợp ngoại lệ.
Cụ thể, khoản 3 Điều 54 Luật BHXH năm 2014, được sửa bởi Điều 219 Bộ luật Lao động năm 2019 cho phép giải quyết lương hưu đối với người lao động đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm nếu người đó đáp ứng đủ các điều kiện sau:
- Lao động nữ là cán bộ, công chức cấp xã hoặc là người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.
- Thời gian đóng BHXH: Từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm đóng bảo hiểm xã hội.
- Độ tuổi: Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định.
Mức hưởng lương hưu khi của người đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm được tính theo Điều 7 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP như sau:
Lương hưu = Tỷ lệ hưởng x Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH
Trong đó, tỷ lệ hưởng = 45% + 2% x (Số năm đóng BHXH - 15)
Ví dụ: Bà A đóng BHXH 16 năm thì được hưởng tỷ lệ lương hưu = 45% + (16 năm - 15 năm) x 2% = 47%.
Thân nhân được hưởng chế độ tử tuất trong trường hợp người lao động qua đời
Mục 5 Chương III và Mục 2 Chương IV Luật BHXH năm 2014 quy định nếu người lao động đóng BHXH không đủ 20 năm qua đời thì thân nhân của người đó sẽ được hưởng chế độ tử tuất với các quyền lợi sau:
- Trợ cấp mai táng: Mức trợ cấp mai táng = 10 x Lương cơ sở.
- Trợ cấp tuất: Thân nhân của người lao động đóng BHXH bắt buộc được hưởng trợ cấp tuất 1 lần hoặc trợ cấp tuất hằng tháng. Còn thân nhân của người lao động đóng BHXH tự nguyện chỉ được nhận trợ cấp tuất 1 lần.
Mức hưởng trợ cấp tuất như sau:
Trợ cấp tuất 1 lần
Trợ cấp tuất 1 lần = (1,5 x Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH x Thời gian đóng BHXH trước năm 2014) + (2 x Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH x Thời gian đóng BHXH sau năm 2014)
Trợ cấp tuất hằng tháng
+ Thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng: Trợ cấp tuất hằng tháng = 70% x Lương cơ sở
+ Trường hợp còn lại: Trợ cấp tuất hằng tháng = 50% x Lương cơ sở
Lưu ý, người lao động đóng BHXH chưa đủ 20 năm đã rút BHXH 1 lần rồi thì khi qua đời, thân nhân sẽ không được hưởng chế độ tử tuất.
