Thờ cúng tổ tiên là một nét đẹp văn hóa của người Việt xưa và nay. Bàn thờ tổ tiên là một phần không thể thiếu trong mỗi gia đình, không kể giàu nghèo hay địa vị xã hội. Khi thờ cúng, bên cạnh hoa quả, hương nhang... đĩa gạo muối là lễ vật không thể thiếu.
Tại sao cúng gạo muối trên bàn thờ?
Gạo muối và 2 thứ không thể thiếu trong các bữa ăn hàng ngày của người Việt. Ngoài cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể thì gạo muối còn mang ý nghĩa phong thủy.
Trong dân gian, người ta còn ví gạo là hạt ngọc, hạt vàng. Trước năm mới, các gia đình nên đổ đầy hũ gạo để cầu mong ấm no, đủ đầy. Muối là tài nguyên quý giá mà thiên nhiên ban tặng. Muối mang ý nghĩa phong thủy, xua đuổi tà khí, cầu tài lộc, may mắn.
Chính vì vậy, để tỏ lòng thành kính với người đã khuất, con cháu sẽ dâng lễ vật đầy đủ như tiền vàng, gạo, muối và nước sạch.
Gạo và muối cúng xong nên xử lý thế nào?
Mặc dù cúng gạo muối trên bàn thờ nhưng không ai cũng biết cách xử lý sau khi cúng cho đúng. Chính vì vậy, nhiều người vứt gạo muối bừa bãi sau khi cúng xong, tuy nhiên điều này lại mang điềm xấu cho gia chủ.
Sau khi cúng xong, người thực hiện nghi thức sẽ cầm gạo, muối đi rải xung quanh, nhất là gạo, muối dùng để cúng chúng sinh; vừa rải vùa niệm Phật để các vong hồn chúng sinh được siêu thoát.
Cũng có nhà sẽ giữ lại gạo, muối và để vào một góc nào đó cho đến khi hỏng mới đem bỏ đi vì theo quan niệm của người xưa, gạo và muối sau khi cúng thần thánh có thể mang đến may mắn, tài lộc. Trường hợp này áp dụng cho gạo, muối cúng tổ tiên trong gia đình dòng họ.
Rải muối trước hay rải gạo trước?
Cách rải muối và gạo sẽ có sự khác biệt tùy theo phong tục địa phương. Có nơi sẽ rải gạo và muối riêng, cũng có nơi trộn chung hai vật phẩm lại với nhau rồi mới rải. Do đó, thứ tự rải muối và gạo sẽ tùy vào quan niệm của từng nơi.
Đối với vị trí rải, gia chủ nên rải gạo và muối ở trước sân hoặc trước bàn cúng nếu cúng ngoài trời.
Gạo, muối dùng trong cúng giỗ
Vào các dịp cúng giỗ tổ tiên, người đã khuất trong dòng họ, gạo và muối được bày trực tiếp lên bàn lễ. Vì là vật phẩm dùng để cúng người thân trong nhà nên gia chủ có thể dùng lại gạo và muối đã cúng hoặc đem rải ra sân tùy theo quan niệm của từng nhà.
Gạo và muối dùng trong lễ cúng Giao thừa
Cúng Giao thừa (còn gọi là lễ Trừ Tịch) là một trong những nghi lễ quan trọng nhất năm của người Việt. Trên mâm lễ, người ta cũng dâng cúng gạo và muối.
Theo các chuyên gia phong thủy, sau lễ cúng Giao thừa, gia chủ nên rắc gạo và muối xung quanh nhà.
Gạo và muối cúng ông Công, ông Táo
Đối với gạo và muối cúng ông Công ông Táo, một số người cho rằng nên rắc xung quanh nhà để đuổi tà khí. Một số người lại cho rằng nên giữ lại gạo muối để cầu may mắn, điềm lành. Vì vậy, mỗi gia đình có thể có lựa chọn riêng, chỉ cần thành tâm và tiến hành theo đúng tín ngưỡng ở địa phương là được.
Gạo và muối dùng trong lễ cúng Cô hồn tháng 7 âm lịch
Với lễ cúng Cô hồn tháng 7 âm lịch, gạo và muối là thứ không thể thiếu. Gạo, muối sau khi cúng sẽ được đem trộn chung với nhau để rải xung quanh. Nên đứng từ trong nhà tung ra, tuyệt đối không được tung vào nhà
Gạo, muối cúng Thần Tài
Theo các chuyên gia phong thủy, hũ gạo và hũ muối cúng Thần Tài xong nên giữu lại trong nhà, đặt ở góc trong của bàn thờ Thần Tài, Thổ Địa. Khi nào bị ẩm, hỏng thì đem bỏ đi.
Nếu là gạo, muối cúng trong ngày vía Thần Tài thì có thể đem rải trước cửa nhà ngụ ý xua đuổi tà ma, mang lại may mắn, làm ăn thuận lợi.
Gạo, muối cúng trong lễ đầy tháng của trẻ
Gạo, muối dùng trong lễ đầy tháng của trẻ nên đem rải ở ngoài khuôn viên nhà, không nên rải trong nhà. Nếu nhà có cổng thì phải rải bên ngoài cổng. Vừa rải vừa niệm "Nam Mô A Di Đà Phật, mang điều lành đến, mang điều dữ đi. Nam Mô A Di Đà Phật".
Gạo, muối trong lễ khai trương, động thổ
Sau khi cúng, trộn lẫn gạo với muối rồi đem rắc ngoài đường. Điều này ngụ ý buôn may bán đắt, làm ăn phát đạt, động thổ thuận lợi, xây dựng thuận buồm xuôi gió.
