Theo Lương y Bùi Đắc Sáng (Hội Đông y Hà Nội) hạt vải là một thành phần quý trong cây vải. Trong y học cổ truyền, không chỉ cùi quả vải được sử dụng làm thực phẩm và dược liệu, mà hạt vải, vỏ cây và thậm chí quả vải xanh cũng có thể được chế biến thành thuốc để hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý.
1. Các bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh từ hạt vải
1.1 Hạt vải hỗ trợ điều trị đau bụng kinh và đau sau sinh
Hạt vải được sử dụng trong một bài thuốc dân gian lâu đời để hỗ trợ giảm đau bụng kinh và đau bụng sau sinh. Theo đó, lấy 20g hạt vải đốt tồn tính (đốt cháy sém bên ngoài nhưng bên trong chưa thành tro) kết hợp với 40g hương phụ sao vàng. Hai nguyên liệu này được tán mịn, mỗi lần dùng 8g hòa với nước cơm hoặc nước muối loãng và uống từ 2-3 lần mỗi ngày.
Theo Lương y Bùi Đắc Sáng, Hội Đông y Hà Nội thì bài thuốc này giúp điều hòa khí huyết, giảm đau hiệu quả trong kỳ kinh nguyệt hoặc giai đoạn sau sinh, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khi được áp dụng đúng cách.
1.2. Bài thuốc hạt vải giúp giảm đau tinh hoàn
Hạt vải được sử dụng trong y học cổ truyền để hỗ trợ điều trị đau tinh hoàn hoặc sán khí (tình trạng sưng ở vùng bẹn, đau lan xuống tinh hoàn) bằng cách kết hợp với các vị thuốc khác, mang lại hiệu quả giảm đau và cải thiện triệu chứng. Dưới đây là các bài thuốc phổ biến:
- Bài thuốc 1: Hạt vải, hồi hương và thanh bì (lấy lượng bằng nhau) tán thành bột mịn. Mỗi lần uống 8g với rượu rồi sử dụng 2-3 lần mỗi ngày.
- Bài thuốc 2: Hạt vải, long đởm thảo và đại hoàng (lượng bằng nhau) tán nhỏ. Dùng 8-12g mỗi ngày, chia thành ba lần uống.
- Bài thuốc 3: Hạt vải, mộc hương, xuyên luyện tử, hồi hương và trầm hương (lượng bằng nhau) tán thành bột mịn. Mỗi lần uống 8g và ngày ba lần.
Một số bài thuốc từ hạt vải.
Các bài thuốc này thường được áp dụng cho các trường hợp đau âm ỉ ở tinh hoàn, căng tức vùng bìu hoặc các triệu chứng liên quan đến khí trệ hạ tiêu. Người sử dụng nên tham khảo ý kiến lương y hoặc bác sĩ chuyên môn để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi áp dụng.
1.3. Bài thuốc hạt vải hỗ trợ giảm đau dạ dày
Hạt vải khi kết hợp với mộc hương (liều lượng bằng nhau) và tán thành bột để uống được là một bài thuốc hỗ trợ hiệu quả cho những người bị đau bụng hoặc đau dạ dày do can khí uất kết – tình trạng liên quan đến căng thẳng thần kinh hoặc tức giận kéo dài ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
Bài thuốc này có tác dụng giải uất, điều hòa khí huyết và giảm đau, đặc biệt phù hợp với những người thường xuyên tái phát đau dạ dày khi gặp căng thẳng. Người sử dụng nên tham khảo ý kiến lương y hoặc bác sĩ chuyên môn để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi áp dụng.
1.4 Hạt vải hỗ trợ kiểm soát đường huyết
Hạt vải không chỉ có tác dụng giảm đau mà còn được sử dụng để hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường. Theo Lương y Bùi Đắc Sáng, Hội Đông y Hà Nội, hạt vải sấy khô và tán mịn khi sử dụng đều đặn 10g mỗi lần, ba lần mỗi ngày trong vòng 3 tháng thì có thể hỗ trợ ổn định đường huyết và góp phần phòng ngừa các biến chứng liên quan. Người sử dụng nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc lương y để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi áp dụng bài thuốc này.
1.5 Các bài thuốc khác từ quả và vỏ vải hỗ trợ điều trị bệnh
Quả và vỏ vải, ngoài giá trị dinh dưỡng, còn được sử dụng trong các bài thuốc dân gian để hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến:
- Đau răng, sâu răng: Sử dụng quả vải khô (giữ nguyên vỏ, cùi và hạt), nhét muối vào giữa, đốt cháy thành than rồi nghiền mịn, sau đó chà xát vào vùng răng đau. Ngoài ra, có thể dùng quả vải xanh đốt tồn tính (cháy sém bên ngoài, bên trong chưa thành tro), tán nhỏ và chấm vào chân răng để giảm đau.
- Nấc cụt kéo dài: Lấy 7 quả vải khô, đốt tồn tính, tán thành bột mịn sau đó uống với nước ấm để làm dịu triệu chứng nấc.
- Tiêu chảy: Sử dụng 20g vỏ cây vải (bỏ lớp vỏ sần bên ngoài), 40g gạo rang cháy và 8g gừng tươi, sắc lấy nước uống trong ngày. Vỏ cây vải có vị chát, đắng, giúp thu liễm và cầm tiêu chảy hiệu quả.
Các bài thuốc trên cần được áp dụng đúng cách và nên tham khảo ý kiến lương y hoặc bác sĩ chuyên môn để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.
2. Một số lưu ý khi sử dụng hạt vải làm thuốc
Khi sử dụng hạt vải hoặc các bộ phận khác của cây vải làm thuốc, người dùng cần tuân thủ đúng liều lượng khuyến cáo và tuyệt đối không tự ý tăng liều. Đặc biệt, đối với cùi vải – phần thường được ăn tươi, những người mắc bệnh tiểu đường, trẻ em hoặc người có bệnh tự miễn cần hạn chế tiêu thụ, vì việc sử dụng quá mức có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.
Vải, đặc biệt là hạt vải, là một vị thuốc dân gian quý giá với vai trò vừa là thực phẩm, vừa là dược liệu. Tuy nhiên, người dùng không nên lạm dụng hoặc thay thế hoàn toàn các loại thuốc điều trị chính bằng vải khi chưa có chỉ định cụ thể từ bác sĩ hoặc lương y. Việc sử dụng cần được thực hiện cẩn trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
