Tôm rừng là một loại côn trùng có vẻ ngoài tương tự như tôm, với kích thước nhỏ gọn, chỉ bằng ngón tay út của người lớn. Chúng thường xuất hiện tại các khu rừng sâu ở một số tỉnh như Bắc Giang, Nghệ An, nhưng đặc biệt phổ biến nhất là ở Lạng Sơn.
Đặc điểm nổi bật của tôm rừng là đôi chân dài giống như của cào cào, phần đầu nhỏ hơn và có ít râu hơn so với tôm thông thường. Toàn bộ cơ thể của chúng mang màu xám trong suốt, tạo nên nét đặc trưng riêng biệt.
Ngoài hình thức kỳ lạ, loài côn trùng này thích sống ở những khu vực có khí hậu ẩm ướt, cây cối um tùm và thường trú ẩn trong các hang đá, hốc cây lớn tại những khu rừng sâu. Chính vì vậy, người dân nơi đây đã gọi chúng một cách vui vẻ là tôm bay hay tôm leo cây.
Theo lời kể của người dân địa phương, tôm rừng ban đầu là món ăn giản dị của những cộng đồng dân tộc Tày, Nùng tại Lạng Sơn, nhưng dần dần được nhiều thực khách biết đến bởi hương vị độc đáo, thơm ngon và không thể nhầm lẫn.
Theo lời kể của người dân địa phương, tôm rừng ban đầu là món ăn giản dị của những cộng đồng dân tộc Tày, Nùng tại Lạng Sơn, nhưng dần dần được nhiều thực khách biết đến bởi hương vị độc đáo, thơm ngon và không thể nhầm lẫn
Chị Nông Hoa, một nhà cung cấp đặc sản miền núi tại huyện Cao Lộc (tỉnh Lạng Sơn), cho hay rằng tôm rừng có quanh năm, song thời điểm chúng xuất hiện dày đặc và đạt chất lượng cao nhất là vào mùa mưa rào, khoảng tháng 6-7 âm lịch.
Trong giai đoạn này, người dân địa phương thường phải vượt qua quãng đường dài để vào rừng sâu săn lùng tôm rừng, mang về cung cấp cho các nhà hàng, quán nhậu, hoặc chuyển đến Hà Nội để phục vụ những thực khách sành sỏi.
“Chỉ những người thợ đi rừng dạn dày kinh nghiệm mới có thể bắt được tôm rừng. Loài này rất nhanh nhẹn và khôn ngoan, không có cánh nên chỉ cần nghe tiếng động hay thấy bóng người là chúng đã bật nhảy chạy tán loạn,” chị Hoa chia sẻ.
Để bắt tôm rừng, người ta thường sử dụng vợt chuyên dụng và cần sự khéo léo trong từng động tác. Quá trình này đòi hỏi người lùa phải khéo léo luồn cành cây hoặc que dài vào nơi tôm rừng ẩn nấp, sau đó nhẹ nhàng đẩy chúng ra khỏi chỗ trú ngụ.
Để bắt tôm rừng, người ta thường sử dụng vợt chuyên dụng và cần sự khéo léo trong từng động tác
Một người đảm nhận nhiệm vụ lùa tôm, trong khi người còn lại cần phải tỉnh táo, chú ý theo dõi và nhanh tay chộp lấy những con tôm khi chúng xuất hiện. “Nếu không cẩn thận, rất dễ làm tôm rừng bật nhảy khắp nơi, không thể bắt trọn vẹn tổ,” chị Hoa chia sẻ.
Với quy trình săn bắt cầu kỳ và tỉ mỉ như vậy, tôm rừng thường có giá bán khá cao, dao động từ 300.000 đến 400.000 đồng mỗi kg. Trong những thời điểm cao điểm, giá có thể thậm chí lên tới nửa triệu đồng cho mỗi kg tôm,” chị Hoa nói thêm.
Tại Lạng Sơn, tôm rừng được chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn, nhưng món rang với lá gừng (hoặc lá mắc mật, lá chanh) lại được ưa chuộng hơn cả.
Trước khi chế biến, tôm rừng cần được sơ chế thật kỹ lưỡng. Người ta thường cắt bỏ phần chân ở dưới vì bộ phận này chỉ có xương và không chứa thịt.
Trước khi chế biến, tôm rừng cần được sơ chế thật kỹ lưỡng
Sau khi đã làm sạch và để ráo nước, tôm rừng sẽ được cho vào chảo rang cùng một ít mỡ lợn hoặc dầu ăn, rồi nêm nếm gia vị như mắm, muối theo sở thích. Khi tôm gần chín, đầu bếp sẽ cho thêm lá gừng thái nhuyễn và đảo đều cho ngấm.
Để món ăn thêm phần thơm ngon, người dân nơi đây thường rang tôm rừng bằng mỡ lợn trên chảo gang và sử dụng bếp củi với ngọn lửa vừa phải. Khi tôm rừng chuyển sang màu vàng nâu và tỏa hương thơm lừng thì món ăn đã sẵn sàng để thưởng thức.
Chị Hồng Hạnh, đến từ Hà Nội, đã có cơ hội thưởng thức món tôm rừng rang lá gừng khi ghé thăm Lạng Sơn và chia sẻ rằng, lúc đầu chị hơi lo lắng về nguyên liệu. Tuy nhiên, sau khi nếm thử, chị lại bất ngờ trước hương vị thơm ngon và mới lạ của món ăn này.
"Qua hai lần trải nghiệm, tôi đã cảm thấy yêu thích món đặc sản này và thường canh thời điểm vào mùa để đặt hàng về chiêu đãi gia đình," chị cho biết. Theo chị, tôm rừng rất chắc thịt, đặc biệt là phần đùi. "Khi thưởng thức, tôi nhận thấy độ dai và hương vị của nó ngon hơn cả thịt gà đồi lẫn thịt ếch," chị bộc bạch.
Mặc dù tôm rừng được công nhận là đặc sản được nhiều người yêu thích và trở thành một món nhậu hấp dẫn, nhưng không phải ai cũng có thể thưởng thức được, đặc biệt là những ai có cơ địa dễ bị dị ứng.
Để đảm bảo an toàn cho bản thân, những thực khách lần đầu thưởng thức món tôm rừng nên bắt đầu bằng cách nếm thử một ít trước. Nếu cơ thể không có dấu hiệu bất thường hay dị ứng, họ có thể tự tin thưởng thức tiếp.
