Sầu riêng - loại trái cây tỷ đô của Việt Nam, trở thành sản phẩm xuất khẩu số 1 trong ngành rau quả với kim ngạch xuất khẩu dự kiến đạt 2,3 tỷ USD vào năm 2023. Trong mùa thu hoạch hiện nay, các hoạt động mua bán đang diễn ra sôi động tại các tỉnh có truyền thống trồng sầu riêng như Đồng Nai, Bình Thuận, Tây Ninh, Bình Phước, Sóc Trăng và Tiền Giang. Một trong những nghề "ăn theo" sầu riêng phát triển mạnh là nghề thợ gõ sầu riêng, mang lại thu nhập đáng kể, lên đến cả triệu đồng mỗi ngày.
Trong một ngày đầy nắng, anh Trương Khánh Thành (biệt danh Thành Đạt) từ Cai Lậy (Tiền Giang) dành cả ngày làm việc cật lực bên đống sầu riêng khổng lồ. Với một chiếc dao nhỏ, anh Thành tận tình gõ gõ vào phần nhô của quả sầu riêng, nhưng công việc này không hề đơn giản.
Một trong những nghề "ăn theo" sầu riêng phát triển mạnh là nghề thợ gõ sầu riêng
Anh Thành chia sẻ rằng mức thu nhập trung bình mà anh kiếm được mỗi ngày dao động từ 1,3 đến 1,5 triệu đồng. Những người thợ gõ sầu riêng như anh Thành thường đi làm từ miền Tây sang Đông, lên Tây Nguyên, không bao giờ thiếu việc. Để trở thành một thợ gõ sầu riêng thành thạo, kỹ năng, kinh nghiệm và sự nhạy bén là điều cần thiết.
Anh Thành nhấn mạnh rằng, đoán độ già của quả sầu qua âm thanh là một kỹ năng quan trọng. Người gõ sầu riêng nhận lương theo ngày có ít rủi ro hơn so với hình thức lương theo kí. Tuy nhiên, sự chính xác trong công việc gõ sầu riêng là yếu tố quyết định nghề nghiệp của họ.
Trải qua gần 5 năm trong nghề gõ sầu riêng, anh Thành đã có nhiều trải nghiệm phong phú. Mặc dù kiếm được khoảng một triệu đồng mỗi ngày, nhưng anh Thành nhận thấy ở những vùng trồng nhiều sầu riêng, vẫn có rất nhiều người làm nghề này mà vẫn không cạn việc.
Để trở thành một thợ gõ sầu riêng thành thạo, kỹ năng, kinh nghiệm và sự nhạy bén là điều cần thiết
Nghề gõ sầu riêng đặc biệt đòi hỏi sức khỏe, đôi mắt tinh, đôi tai thính và nhiều kỹ năng. Những cây sầu riêng có thể rất cao và lớn, đòi hỏi phải trèo lên đỉnh cây với đôi tay giữ chặt cành, tay kia cầm dao để gõ và cắt quả sầu, rồi thả xuống cho thợ bắt dưới đất. Leo cây là phần khó khăn nhất, một cây cao có thể cần mất đến một tiếng đồng hồ mới leo lên đến điểm cao nhất, mệt mỏi và khổ luyện. Việc phân biệt quả sầu già, non, hay bị cháy múi cũng là điều đầy khó khăn mà người thợ gõ cần phải đối diện hàng ngày.
Anh Nguyễn Trọng Tấn đã dành hơn 7 năm trong nghề gõ sầu riêng tại Cai Lậy, Tiền Giang, và thu nhập của anh đến từ nghề này khá ổn định, dao động từ 50-60 triệu đồng mỗi tháng. Anh chia sẻ rằng đội thợ của mình gồm 14 người, trong ngày cao điểm có thể cắt được 25-30 tấn sầu riêng, với 2 triệu đồng tiền công cho mỗi tấn. Thu nhập trung bình mỗi người mỗi ngày khoảng 2 triệu đồng.
Nghề gõ sầu riêng tuy mang lại thu nhập cao, nhưng không phải ai muốn là đều có thể làm được. Việc phân biệt giữa các loại sầu riêng, thời gian thu hoạch, thời tiết, và điều kiện khí hậu đều ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát chất lượng của quả sầu. Nếu thợ gõ không chuẩn, có thể gây lỗ nặng cho người trồng do quả sầu non bị hỏng, và thợ gõ phải chịu trách nhiệm và đền bù nếu tỷ lệ quả sầu non vượt quá mức quy định.
Nghề gõ sầu riêng tuy mang lại thu nhập cao, nhưng không phải ai muốn là đều có thể làm được
Để xác định đúng tuổi của quả sầu riêng, những người thợ gõ cần phải có kinh nghiệm và sự nhận biết tinh tế. Họ không chỉ làm việc trong điều kiện khó khăn mà còn phải đối mặt với ánh nắng mặt trời chói chang, đòi hỏi sự kiên trì và khéo léo. Họ thường phải làm việc trên cây sầu riêng, nhiều cây cao chót vót, có nguy cơ tai nạn nếu không cẩn thận.
Anh Nguyễn Trọng Tấn đã phải dành vài năm đầu để học hỏi và tích lũy kinh nghiệm từ những người đi trước đó. Sau khi nắm vững kỹ thuật gõ sầu riêng, anh thành lập đội thợ chuyên đi gõ sầu ở nhiều vùng trồng sầu riêng khác nhau.
Trong khi đó, chị Hà, chủ vựa sầu riêng tại Sóc Trăng, thuê thợ gõ cắt sầu riêng tại vườn với mức công từ 1-2 nghìn đồng/kg, và cũng phải thuê thợ gõ tại vựa với mức lương từ 25-30 triệu đồng/tháng. Việc lựa chọn loại quả và phân loại sầu riêng theo tiêu chuẩn A, B, C đều đòi hỏi sự am hiểu và kinh nghiệm từ người thợ gõ.
Dù thu nhập của thợ gõ cao, nhưng bản chất công việc này đòi hỏi nhiều kỹ năng và kiến thức chuyên môn, không phải ai cũng có thể làm được. Chị Hà cũng chia sẻ rằng việc học cách gõ sầu riêng thực sự khó khăn và đòi hỏi tài năng và sự năng khiếu đặc biệt.
