Càn Lăng là một công trình kiến trúc của triều đại nhà Đường (618-907), tọa lạc tại huyện Càn, tỉnh Thiểm Tây, gần thành phố Tây An, vốn là kinh đô Trường An xưa. Đây là nơi yên nghỉ của Hoàng đế Đường Cao Tông và vợ ông, Võ Tắc Thiên, người phụ nữ duy nhất trong lịch sử Trung Quốc đã lên ngôi hoàng đế từ năm 690 đến 705.
Từ xa nhìn lại, lăng mộ khổng lồ này trông giống như một dãy núi có hình dạng người phụ nữ đang nằm ngủ. Càn Lăng được xây dựng trong suốt 30 năm, bắt đầu từ năm 638. Đến nay, vẫn chưa có lời giải thích rõ ràng cho việc nhiều tượng đá trong lăng bị phá hủy, và tại sao các bức tượng lại chỉ bị chặt đầu.
Lối vào Càn Lăng được trang trí bởi 103 tượng đá
Những bí ẩn chưa có lời giải ở lăng mộ Càn Lăng
Một trong những điểm gây tranh cãi nhất là tấm bia khổng lồ, cao 7,5m, nặng gần 100 tấn, không có chữ nào, được gọi là "vô tự". Trong khi đó, tấm bia phía tây trước lăng mộ Đường Cao Tông thì có những dòng chữ vàng rực rỡ ca ngợi công đức.
Lối vào Càn Lăng được trang trí bởi 103 tượng đá, trong đó có 61 tượng đại diện cho các bộ tộc khác nhau của Trung Hoa. Đáng chú ý là 61 tượng này đều mất đầu do những nhát chém.
Theo sử sách, sau khi Đường Cao Tông qua đời tại Lạc Dương, con cháu nhà Đường muốn xây lăng mộ tại Lạc Dương. Tuy nhiên, Võ Tắc Thiên muốn tôn trọng di nguyện của Cao Tông nên quyết định chọn vùng đất trên cao nguyên Vị Bắc. Triều đình sau đó đã tìm đến hai nhà phong thủy nổi tiếng, Viên Thiên Cương và Lý Thuần Phong, để tìm kiếm địa điểm thích hợp.
Viên Thiên Cương tìm dọc theo hai bờ Hoàng Hà nhưng không tìm thấy vị trí phù hợp. Đến bình nguyên Quan Trung, vào nửa đêm, ông thấy một dãy núi có mây tím bao phủ, liền đánh dấu bằng cách chôn một đồng tiền rồi quay về báo cáo.
Lý Thuần Phong cũng tìm dọc theo dòng Vị Thủy. Giữa trưa, ông nhìn thấy năm ngọn núi đá nhô lên trên bình nguyên Tần Xuyên, trông giống như một thiếu nữ đang ngủ trên mây trắng. Ông rút trâm cài tóc đánh dấu và quay về kinh thành.
Khi triều đình đến kiểm tra, họ phát hiện rằng nơi mà Viên Thiên Cương chôn đồng tiền cũng chính là nơi Lý Thuần Phong đánh dấu bằng trâm cài tóc. Võ Tắc Thiên ngay lập tức ra lệnh khởi công xây dựng Càn Lăng để an táng Đường Cao Tông. Sau này, bà cũng được hợp táng cùng chồng tại đây. Địa hình của Càn Lăng hoàn toàn phù hợp với nguyên lý âm dương, tạo nên sự kết hợp hoàn mỹ giữa trời và đất.
Mặc dù Càn Lăng đã trải qua hàng nghìn năm, nhưng mộ đạo vẫn chưa bị khám phá hoàn toàn. Ngay cả cửa lăng cũng chưa được tìm thấy, nên nơi này đã thực sự bảo vệ được giấc ngủ vĩnh hằng của hoàng đế và hoàng hậu. Có ý kiến cho rằng, phong thủy của Lương Sơn có lợi cho dương khí nhưng không tốt cho âm khí. Võ Tắc Thiên chọn nơi này có thể vì mong muốn con cháu nhà Võ luôn được thịnh vượng.
Bí ẩn phong thủy của Càn Lăng
Thứ nhất, long mạch của Càn Lăng và Chiêu Lăng của Thái Tông bị cắt lìa. Nếu là dân thường an táng ở đây có thể thịnh vượng ba đời, nhưng đối với hoàng đế thì sau ba đời đất nước sẽ gặp nguy. Thực tế, sau thời Đường Huyền Tông, triều Đường dần suy yếu.
Thứ hai, đầu của long mạch triều Đường là núi Cửu Lĩnh, nơi Thái Tông được an táng, mang lại thịnh vượng cho Đường thất. Nhưng Lương Sơn là đuôi của long mạch, nên khí long yếu, dẫn đến việc con cháu nhà Võ không giữ được cơ nghiệp.
Thứ ba, đỉnh Bắc của Lương Sơn là cao nhất. Hai đỉnh phía trước trông như đôi gò bồng đào của thiếu phụ, cả ngọn núi trông xa như một người phụ nữ đang nằm ngủ. Nơi này có lợi cho âm khí, không tốt cho dương khí. Ngọn chính của Lương Sơn thuộc mệnh Mộc, hai đỉnh phía Nam thuộc Kim, ba đỉnh còn lại thuộc Thổ. Kim khắc Mộc, Thổ sinh Kim, dẫn âm khí chế ngự dương khí. Võ Tắc Thiên chọn nơi đây có lẽ vì lý do riêng của bà.
Ngày nay, Càn Lăng vẫn là điểm đến của nhiều nhà nghiên cứu và du khách. Mỗi năm, nơi này đón hàng ngàn người đến tham quan và tìm hiểu về lịch sử và những bí ẩn chưa có lời giải. Các nhà khảo cổ và lịch sử học vẫn tiếp tục nghiên cứu để hy vọng một ngày nào đó có thể giải mã được toàn bộ bí ẩn của lăng mộ này.
Càn Lăng không chỉ là một di sản văn hóa quan trọng mà còn là một minh chứng cho sự phát triển của kiến trúc và phong thủy thời nhà Đường. Nó thể hiện sự tinh tế và thông minh của con người thời xưa trong việc lựa chọn và xây dựng các công trình lớn. Những câu chuyện và bí ẩn xoay quanh lăng mộ này sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ tiếp theo, khẳng định vị trí quan trọng của Càn Lăng trong lịch sử và văn hóa Trung Quốc.
