Chè đắng, hay còn gọi là khổ đinh trà, là loại cây phổ biến tại các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam như Cao Bằng, Lào Cai, Bắc Kạn và Hòa Bình. Cây chè đắng thường mọc hoang trong các khu rừng lá rộng, vùng núi đá vôi và trên sườn núi. Ngày nay, cây được trồng và chế biến dưới nhiều hình thức khác nhau. Ngoài Việt Nam, chè đắng còn hiện diện tại một số quốc gia khác như Trung Quốc, Argentina và Brazil. Đặc biệt, ở Trung Quốc, chè đắng đã được sử dụng từ hàng thế kỷ trước.
Lá bánh tẻ của cây chè đắng được thu hái và sau đó tãi mỏng, phơi dưới nắng nhẹ hoặc sấy nhỏ lửa cho khô. Lá có thể cuộn thành cọng và được sử dụng làm thuốc Đông y hoặc pha trà. Theo y học cổ truyền, chè đắng có tính hàn, ảnh hưởng vào ba kinh can, phế và vị, có tác dụng giải nhiệt, tỉnh táo đầu óc, chữa đau đầu, đau răng, đau mắt đỏ, ù tai, nặng tai và kiết lỵ.
Chè đắng có vị đắng nhưng khi uống lại cảm nhận được vị ngọt nơi cổ họng cùng hương thơm mát. Loại trà này có thể pha uống hàng ngày để bồi bổ cơ thể, giảm căng thẳng trí óc và giải nhiệt trong những ngày nắng nóng. Mỗi ngày, chỉ nên dùng từ 1-2g lá chè đắng, có thể kết hợp với lá bạch quả và hãm với nước sôi trong bình kín.
Theo nghiên cứu của y học hiện đại, chè đắng có nhiều tác dụng tích cực như tăng sức đề kháng, hạ huyết áp và mỡ máu, kích thích tiêu hóa, tiêu viêm, làm mát và bảo vệ gan, lợi mật và lợi tiểu. Nhiều công dụng của loại lá này đã được chứng minh.
Theo nghiên cứu của y học hiện đại, chè đắng có nhiều tác dụng tích cực
Hỗ trợ kiểm soát đường huyết
Lá chè đắng chứa nhiều chất chống oxy hóa như carotenoid và flavonoid, có khả năng tăng độ nhạy insulin và giảm tình trạng kháng insulin. Những hợp chất này không chỉ giúp giảm viêm trong cơ thể mà còn hỗ trợ kiểm soát đường huyết hiệu quả, đặc biệt là đối với những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2. Ngoài ra, hoạt chất quercetin trong lá chè đắng có tác dụng bảo vệ tuyến tụy - cơ quan sản xuất hormone insulin - khỏi những tổn thương, từ đó giúp duy trì sự ổn định của đường huyết.
Hạ huyết áp và giảm mỡ máu
Một số nghiên cứu trong nước đã chứng minh rằng lá chè đắng có khả năng hạ huyết áp và giảm cholesterol trong máu. Hợp chất saponin có trong lá chè đắng được biết đến với tác dụng ức chế sự hấp thụ cholesterol, đồng thời giảm lượng chất béo trung tính trong cơ thể. Điều này không chỉ giúp ngăn ngừa tình trạng xơ vữa động mạch mà còn bảo vệ sức khỏe tim mạch, ngăn ngừa nhiều bệnh mãn tính.
Một số nghiên cứu trong nước đã chứng minh rằng lá chè đắng có khả năng hạ huyết áp và giảm cholesterol trong máu
Tốt cho hệ tiêu hóa
Lá chè đắng, một loại thảo dược quý giá từ thiên nhiên, không chỉ là một loại trà giải khát mà còn là một vị thuốc bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa. Với 16 loại axit amin thiết yếu, lá chè đắng mang đến những công dụng đáng kinh ngạc cho cơ thể.
Các axit amin trong lá chè đắng đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất, giúp cơ thể chuyển hóa năng lượng hiệu quả hơn. Điều này không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn giúp cơ thể hoạt động ở mức cao nhất.
Lá chè đắng có tác dụng kích thích hệ tiêu hóa, giúp các cơ quan như dạ dày và ruột làm việc trơn tru hơn. Nhờ đó, quá trình hấp thụ dinh dưỡng trở nên hiệu quả, giảm thiểu tình trạng khó tiêu và đầy hơi sau bữa ăn.
Hỗ trợ kiểm soát cân nặng
Với khả năng tăng cường trao đổi chất và kích thích hệ tiêu hóa, lá chè đắng còn giúp kiểm soát cân nặng một cách hiệu quả. Bằng cách giảm tích tụ mỡ thừa và thúc đẩy tiêu hao năng lượng, lá chè đắng giúp giảm nguy cơ thừa cân và béo phì.
Với khả năng tăng cường trao đổi chất và kích thích hệ tiêu hóa, lá chè đắng còn giúp kiểm soát cân nặng một cách hiệu quả
Lưu ý khi sử dụng lá chè đắng
Lá chè đắng, dù có nhiều lợi ích cho sức khỏe, cũng cần được sử dụng đúng cách để tránh những tác động tiêu cực. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi uống lá chè đắng:
Không uống khi đói
Uống lá chè đắng khi bụng đang trống rỗng có thể gây ra tình trạng say chè, dẫn đến cảm giác khó chịu, chóng mặt và buồn nôn. Để tránh điều này, hãy uống chè đắng sau khi đã ăn nhẹ.
Tránh uống chè đặc hoặc để lâu
Chè đắng quá đặc hoặc đã để quá lâu có thể làm tăng nguy cơ gây hại cho sức khỏe. Chè quá đặc có thể gây kích ứng dạ dày, trong khi chè đã để lâu có thể bị ôi thiu, mất hương vị và chất lượng.
Những đối tượng không nên dùng chè đắng
- Người có thể chất hư hàn, chân tay lạnh: Chè đắng có tính hàn, có thể làm tình trạng lạnh thêm nghiêm trọng, gây đau bụng và rối loạn tiêu hóa.
- Người bị bệnh dạ dày: Chè đắng có thể làm tăng tiết axit, gây kích ứng niêm mạc dạ dày, không tốt cho những người đang gặp vấn đề về dạ dày.
- Người đang bị cảm lạnh: Tính hàn của chè đắng có thể làm nặng thêm các triệu chứng cảm lạnh.
- Phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt và sau sinh: Sử dụng chè đắng trong thời kỳ này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, gây đau bụng và làm chậm quá trình phục hồi.
- Người cao tuổi có thể trạng yếu: Hệ tiêu hóa và sức đề kháng của người cao tuổi thường kém, uống chè đắng có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa và sức khỏe khác.
Sử dụng lá chè đắng đúng cách không chỉ giúp bạn tận hưởng các lợi ích sức khỏe mà còn tránh được những tác động không mong muốn. Hãy luôn nhớ kỹ những lưu ý trên để bảo vệ sức khỏe của mình và người thân.
