Vào mùa hè, dọc tuyến đường từ xã Núi Tô sang xã An Tức, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang có những sạp bán một thứ quả lạ ở ven đường. Người dân địa phương cho biết đó là quả trường.
Quả trường còn có tên gọi khác là quả vải rừng. Vài năm gần đây, thứ quả dại này tạo nên một “cơn sốt” cho du khách, nhất là những người mê khám phá. Có người nhận xét quả trường chua loét như chanh, có người lại bảo chúng có vị chua chua ngọt ngọt rất thú vị.
Cây trường tuy mọc rải rác khắp vùng Bảy Núi, đặc biệt là núi Cô Tô, núi Dài, núi Cấm… nhưng muốn tìm được những cây sai quả phải lặn lội vào sâu trong rừng. Lý do là đặc thù loài cây này phải trên 30 năm mới cho quả.
Anh Hiếu (ấp Tô Hạ, xã Núi Tô, Tri Tôn) cho biết, để hái được quả trường phải đi qua con đường ngoằn nghèo, bị che khuất bởi những cây tầm vông, cây điều, xoài,…
Cây trường trồng trên 30 năm tuổi mới ra quả, đặc biệt là 3 năm mới ra quả một lần. Tính thời gian từ khi cây ra hoa cho đến khi quả chín là khoảng 4 tháng. Quả chín có màu đỏ đẹp mắt, nhỏ bằng đầu ngón tay cái, có vị chua chua, ngọt ngọt, trái xanh chua hơn, càng chín càng có vị ngọt nhiều hơn. Loại quả này có thể chấm muối ớt hoặc ngâm với đường đều ngon.
Bên cạnh những cây trường xen lẫn trong đất vườn trên núi của người dân còn có những cây mọc hoang không có chủ. Trước đây, không mấy ai ngó ngàng tới thứ quả dại này, chỉ có người dân ở An Giang hái về để ăn cho vui miệng. Nhưng vài năm gần đây, quả trường được biết đến nhiều hơn, mang lại thu nhập cho người dân ở đây. Vào mùa quả chín, bà con vào rừng núi săn tìm, bẻ về bỏ mối cho bạn hàng 20.000 đồng/kg hoặc bán trực tiếp cho du khách từ 30.000 – 50.000 đồng/kg.
Trên các chợ mạng, một số địa chỉ rao bán giá quả trường lên tới 90.000 đồng/kg.
Một người dân ở An Giang chia sẻ: “Trước đây cây trường mọc hoang. Từ khi được nhiều người biết đến, quả trường trở thành đặc sản, hút khách nên người dân lên núi thu hoạch rất nhiều để bán. Mùa thu hoạch quả trường kéo dài khoảng 2 tháng. Vì thân cây rất cao, người dân thường hái cả nhánh lớn rồi lặt gọn cành trái. Cây mọc tự nhiên, ai thu hoạch được thì đem bán. Tuy không bỏ vốn nhưng công thu hoạch rất vất vả, nguy hiểm”.
Bên cạnh màu đỏ thường thấy, có cây trường sẽ ra quả màu trắng, khi chín lớp vỏ chỉ ngả sang màu hồng nhạt, mùi vị không khác biệt: Thanh thanh, chua chua, ngọt ngọt và mùi thơm nhẹ.
Để dễ ăn hơn, ngoài cách ăn trái tươi, nhiều người biến tấu trộn thêm đường, lắc muối ớt hoặc kết hợp các loại trái cây khác làm thức ăn uống giải khát mùa hè.
