Theo thông thường, nhiều phụ huynh có phản ứng giận dữ và quát mắng khi con cái không thực hiện đúng yêu cầu. Tuy nhiên, từ góc nhìn của các chuyên gia, việc trẻ nhận thức và làm tốt một vấn đề không chỉ đơn giản là do bị quát mắng.
Ban đầu, trẻ có thể tuân theo, nhưng khi lời mắng mỏ trở nên nặng nề hơn, trẻ sẽ phát sinh tâm lý phản kháng, thờ ơ, thậm chí nổi loạn.
Các chuyên gia cho rằng, vấn đề này liên quan đến một hiện tượng tâm lý đặc biệt, được gọi là "Quy luật con cua":
Ngày xưa, có một người bắt được rất nhiều cua nhưng không đậy nắp giỏ. Một người bạn đi ngang qua hỏi: "Nếu không đậy nắp lại, chẳng phải cua sẽ bò ra ngoài và anh sẽ mất hết hay sao?"
Người đàn ông điềm tĩnh trả lời: "Nếu chỉ có một con cua thì cần đậy nắp. Nhưng khi có nhiều cua, không cần làm vậy, vì khi một con cố leo lên miệng giỏ, những con khác sẽ kéo nó xuống. Dù cố gắng thế nào, chúng cũng không thể thoát ra."
Người bạn nhìn kỹ hơn và nhận thấy không con cua nào thực sự trèo ra ngoài. Một số con cua đã bị những con khác kéo lại bằng móng vuốt trước khi chúng kịp chạm tới miệng giỏ.
Nếu suy ngẫm, chúng ta sẽ thấy hình ảnh những con cua trong giỏ rất giống với mối quan hệ giữa con cái và bố mẹ
Nguyên tắc của vấn đề này là gì?
Trên thực tế, khi có quá nhiều cua trong giỏ, sự hỗn loạn sẽ xảy ra. Các con cua không thể hợp tác để cùng nhau vượt qua khó khăn. Thay vì nhận ra và tận dụng ưu điểm của nhau, chúng lại kìm hãm lẫn nhau, dẫn đến xung đột nội bộ và không con cua nào thoát khỏi giỏ.
Nếu suy ngẫm, chúng ta sẽ thấy hình ảnh những con cua trong giỏ rất giống với mối quan hệ giữa con cái và bố mẹ.
Trong mối quan hệ này, con cái được ví như những con cua nhỏ, còn bố mẹ là những con cua lớn. Cả hai bên không thể nhìn thấy điểm mạnh của nhau trong một chiếc giỏ tre, và thay vào đó, chỉ tập trung vào việc khắc phục những khuyết điểm của đối phương.
Kết quả là, nếu không có sự đoàn kết, lòng tự tin sẽ bị tan vỡ, dẫn đến việc mất đi nhiệt tình và động lực. Thậm chí, có thể xảy ra những cuộc tranh cãi hoặc xung đột gay gắt hơn.
Vì vậy, việc nuôi dạy con cái cũng giống như quy luật của cua trong tâm lý học. Để giáo dục con tốt, cần xây dựng tinh thần đoàn kết. Vậy làm thế nào để bố mẹ có thể hòa hợp với con cái? Dưới đây là một số lời khuyên từ các chuyên gia tâm lý.
Thái độ tích cực, lời nói lịch sự khi trò chuyện với con
Chất lượng của một mối quan hệ thường bắt đầu từ việc giao tiếp bằng lời nói. Thái độ của bố mẹ đối với con cũng ảnh hưởng lớn đến cách con cái phản ứng lại.
Do đó, kỹ năng đầu tiên mà bố mẹ cần áp dụng để hòa hợp với con là để trẻ bày tỏ những gì mình muốn nói.
Việc lắng nghe và đáp ứng những mong muốn của trẻ bằng sự kiên nhẫn và trìu mến sẽ giúp xây dựng niềm tin và sự gắn kết trong mối quan hệ. Trẻ sẽ cảm thấy được tôn trọng và an toàn khi chia sẻ.
Nếu chưa biết cách làm tốt điều này, bố mẹ chỉ cần giữ lời nói lịch sự. Tránh hét lớn hay mắng chửi, thay vào đó là những lời động viên và khích lệ. Sử dụng ngôn ngữ cơ thể như gật đầu và mỉm cười để thể hiện sự lắng nghe và quan tâm.
Đặc biệt, sau những hiểu lầm hoặc khi làm sai điều gì, bố mẹ cũng cần nói lời xin lỗi. Điều này giúp trẻ cảm thấy được tôn trọng. Giao tiếp tích cực và xây dựng niềm tin chính là chìa khóa để có mối quan hệ hài hòa và tốt đẹp giữa bố mẹ và con cái.
Sau những hiểu lầm hoặc khi làm sai điều gì, bố mẹ cũng cần nói lời xin lỗi
Hãy lắng nghe chân thành lời nói của con
Để đánh giá liệu một đứa trẻ có hạnh phúc và có sức mạnh nội tâm hay không, ta có thể quan sát cách trẻ kết thúc một cuộc trò chuyện trọn vẹn với cha mẹ.
Đây là lý do vì sao bố mẹ cần lắng nghe con mình một cách chân thành và đầy đủ. Khi trẻ được lắng nghe một cách tập trung, không bị gián đoạn, trẻ sẽ cảm thấy được tôn trọng và có cơ hội chia sẻ cảm xúc một cách trọn vẹn. Điều này giúp xây dựng niềm tin và sự gắn kết trong mối quan hệ.
Kiên nhẫn chờ đợi để trẻ nói một câu hoàn chỉnh là hình thức giao tiếp cơ bản nhất để trẻ phát triển sức mạnh nội tâm. Khi trẻ được lắng nghe, trẻ sẽ cảm thấy được tin tưởng và an toàn để bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc của mình một cách tự do.
Sự lắng nghe tích cực và kiên nhẫn từ bố mẹ sẽ khuyến khích trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp, tự tin bày tỏ ý kiến của mình. Điều này rất quan trọng để trẻ xây dựng được sự tự chủ, sức mạnh nội tâm và trở thành những người trưởng thành, độc lập trong tương lai.
Sự lắng nghe tích cực và kiên nhẫn từ bố mẹ sẽ khuyến khích trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp
Trao cho trẻ lòng tin và sự đồng hành
Những đứa trẻ kính trọng bố mẹ sẽ lớn lên với sự tin tưởng. Sự tin tưởng này không chỉ đến từ lời nói, mà còn được xây dựng qua hành động và thái độ đối xử chân thành, công bằng của bố mẹ. Khi trẻ nhận được sự tin tưởng và tôn trọng, chúng sẽ tự tin vào bản thân, cảm thấy an toàn và yên bình.
Những lời động viên và sự tin tưởng từ mẹ trở thành sức mạnh nội tâm, là nguồn động lực vững chắc. Những lời nói khích lệ và tin tưởng có tác động sâu sắc đến tâm lý và niềm tin của trẻ, trở thành tiếng vọng nội tâm, nguồn sức mạnh tinh thần giúp trẻ vượt qua khó khăn và thử thách.
Thực sự, niềm tin là sự đầu tư đơn giản nhất mà bố mẹ có thể thực hiện cho con cái mình. Hơn bất cứ điều gì khác, niềm tin dành cho con đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng nhân cách và sức mạnh nội tâm cho trẻ.
So với nỗi đau thể xác, nỗi đau lớn nhất của trẻ chính là thiếu sự tin tưởng từ bố mẹ. Khi thiếu đi niềm tin, trẻ sẽ cảm thấy bị tổn thương, mất niềm tin vào bản thân và hoang mang về tương lai. Vì vậy, hãy trao sự tin tưởng và cho con cơ hội tự chủ là cách tốt nhất để gắn kết gia đình.
