Quảng Ngãi được biết đến với nhiều món ăn đặc sắc và độc đáo, khiến bất kỳ ai đã thưởng thức một lần đều ghi nhớ mãi không nguôi. Trong số những đặc sản ấy, nổi bật lên là một loại cá được ví như "lộc trời", sống ẩn mình trong các khe sông, khe suối - cá bu đá.
Cá bu đá, hay còn gọi là cá bám đá lưới hoặc cá bám đá hổ, mang tên khoa học là Sewellia lineolata. Dù không có ngoại hình nổi bật, với thân hình mỏng dẹt, chúng lại gây ấn tượng với lớp vảy có màu sắc vằn vện, kèm theo những sọc ngang dọc cuốn hút; phần bụng lại mang sắc trắng pha hồng nhẹ nhàng.
Đối với cư dân tại các huyện miền núi của tỉnh Quảng Ngãi, cá bu đá là món ăn quen thuộc và giản dị. Ngày xưa, trong bối cảnh đời sống còn nhiều khó khăn, người dân thường tìm đến việc thả lưới để bắt cá bu đá, chế biến thành nhiều món ngon hấp dẫn.
Cá bu đá, hay còn gọi là cá bám đá lưới hoặc cá bám đá hổ, mang tên khoa học là Sewellia lineolata
"Cá bu đá có kích thước nhỏ bé và sống bám vào đá tại các khe sông, khe suối, vì vậy việc đánh bắt thường phải dựa vào lưới hoặc câu. Trước đây, cá bu đá xuất hiện với số lượng dồi dào, chỉ cần giăng 200-400 mét lưới trong vài chục phút là có thể thu hoạch được cả cân cá. Những đoạn suối có dòng nước chảy mạnh luôn là nơi tập trung cá nhiều nhất.
Sau khi thả lưới, từng con cá với vảy vằn vện thả mình vào góc lưới, chúng tôi hân hoan ra gỡ lưới và cho cá vào chậu. Hiện tại, cá bu đá đã trở nên hiếm hoi trong tự nhiên do bị săn lùng nhiều, chính vì vậy mà ngày càng có nhiều người đổ xô đi bắt chúng,” anh Mạnh, một người dân ở xã Sơn Kỳ, huyện Sơn Hà, Quảng Ngãi, chia sẻ.
Theo anh Mạnh, tên gọi cá bu đá xuất phát từ đặc điểm loài cá này bám chặt (bu) vào đá để ăn rong rêu. Chúng thường xuất hiện nhiều ở những khu vực có dòng suối chảy mạnh. Khi đạt đến kích thước trưởng thành, cá bu đá thường chỉ nhỏ bằng ngón tay của người lớn.
Cá bu đá thường xuất hiện nhiều ở những khu vực có dòng suối chảy mạnh
Điều đặc sắc của cá bu đá chính là vị nhẩn đắng độc đáo của nó. Người dân Quảng Ngãi xem đây như một "lộc trời ban", biến loài cá này trở thành món đặc sản để đãi khách quý. Ban đầu, khi thưởng thức, nhiều người có thể nhăn mặt vì thịt cá có chút đắng, nhưng càng nhai, vị ngọt hậu càng hiện lên, thật sự quyến rũ.
Từ một món ăn dân dã của người dân địa phương, trong vài năm qua, cá bu đá đã "lên đời" và xuất hiện tại nhiều nhà hàng ở Quảng Ngãi, thu hút đông đảo du khách từ khắp nơi "săn lùng" để trải nghiệm. Ai đặt chân đến đây cũng đều ấn tượng với loài cá mang tên gọi lạ lẫm và hương vị lôi cuốn, không thể nhầm lẫn với bất kỳ loại cá nào khác.
Từ một món ăn dân dã của người dân địa phương, trong vài năm qua, cá bu đá đã "lên đời" và xuất hiện tại nhiều nhà hàng ở Quảng Ngãi
Anh Cường, chủ một nhà hàng gần suối tại Quảng Ngãi, cho biết: "Cá bu đá rất quý hiếm và không phải lúc nào cũng có sẵn, vì vậy du khách thường cần đặt trước. Loài cá này không chỉ ngon mà còn độc đáo, nên hầu hết người dân chỉ bắt về để thưởng thức trong gia đình hoặc đãi khách, chứ ít khi đem bán ra ngoài.
Mặc dù có thể chế biến nhiều món từ cá bu đá, nhưng phương pháp nướng trên than hồng vẫn được coi là tuyệt nhất. Thịt cá vừa dai vừa chắc, lúc đầu có vị đắng nhưng càng ăn lại càng khiến người ta mê mẩn. Cá sống ở các khe sông và khe suối, ăn rong rêu, vì thế rất sạch, được nhiều người ưa chuộng."
