Lương hưu là khoản bảo đảm cuộc sống của người lao động khi hết tuổi lao động và được nhiều người quan tâm khi đóng Bảo hiểm xã hội. Liệu có trường hợp nào người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng bị tạm dừng hoặc chấm dứt hưởng?
Theo Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, căn cứ theo khoản 1 Điều 64 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng bị tạm dừng, hưởng tiếp lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
1. Xuất cảnh trái phép
Để được phép xuất cảnh, công dân Việt Nam cần có đủ các điều kiện căn cứ theo khoản 1 Điều 33 Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam 2019 như sau:
- Có giấy tờ xuất nhập cảnh còn nguyên vẹn, còn thời hạn sử dụng; đối với hộ chiếu phải còn hạn sử dụng từ đủ 6 tháng trở lên;
- Có thị thực hoặc giấy tờ xác nhận, chứng minh được nước đến cho nhập cảnh, trừ trường hợp được miễn thị thực;
- Không thuộc trường hợp bị cấm xuất cảnh, không được xuất cảnh, bị tạm hoãn xuất cảnh theo quy định của pháp luật.
Nếu không đáp ứng đủ các điều kiện trên, người có hành vi tự ý xuất cảnh ra nước ngoài sẽ bị xem là xuất cảnh trái phép. Với hành vi này, NLĐ không chỉ bị dừng chi trả lương hưu hàng tháng mà còn có thể bị:
- Phạt hành chính từ 03 đến 05 triệu đồng (điểm a khoản 3 Điều 18 Nghị định 144/2021/NĐ-CP).
- Có thể bị truy cứu TNHS lên đến 3 năm tù về tội vi phạm quy định về xuất cảnh, nhập cảnh (Điều 347 Bộ luật Hình sự 2015).
2. Bị tòa án tuyên bố là mất tích
Theo quy định tại khoản 1 Điều 68 Bộ luật Dân sự 2015, một người sẽ Tòa án tuyên bố mất tích khi có đủ các điều kiện sau:
- Khi một người biệt tích 2 năm liền trở lên, dù đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo, tìm kiếm theo quy định về tố tụng dân sự nhưng vẫn không có tin tức xác thực về việc người này còn sống hay đã chết.
- Có yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan.
Sau khi có quyết định tuyên bố mất tích của tòa án, cơ quan BHXH sẽ tạm dừng việc chi trả lương hưu hàng tháng cho người đó.
3. Có căn cứ xác định việc hưởng lương hưu không đúng quy định
Căn cứ Điều 54, Điều 55 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 (sửa đổi, bổ sung điểm a khoản 1 Điều 219 Bộ luật Lao động 2019), NLĐ muốn hưởng lương hưu hằng tháng phải đáp ứng đủ 2 điều kiện cơ bản sau:
- Đủ tuổi nghỉ hưu;
- Đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo quy định.
+ Đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên: Lao động nữ là người hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn (khoản 3 Điều 54 Luật Bảo hiểm xã hội 2014).
+ Đóng BHXH từ đủ 20 năm trở lên: Các trường hợp còn lại.
Cơ quan BHXH sẽ tạm dừng việc chi trả lương hưu, đồng thời sẽ ra thông báo báo bằng văn bản và nêu rõ lý do ngay sau khi có căn cứ cho rằng việc hưởng lương hưu của NLĐ là không đúng quy định.
Cách tính lương hưu hàng tháng đối với tham gia BHXH bắt buộc
Theo hướng dẫn, đối với người lao động (NLĐ) tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc nghỉ hưu trong khoảng thời gian từ ngày 01/01/2022 đến hết 31/12/2022, cách tính lương hưu hàng tháng của NLĐ được tính như sau:
Mức lương hưu hàng tháng = [Tỷ lệ (%)hưởng lương hưu hàng tháng] x [Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH]
Tỷ lệ (%) hưởng lương hưu hàng tháng phụ thuộc vào số năm đóng bảo hiểm, tối đa của NLĐ khi về hưu là 75% mức lương đóng BHXH.
Người lao động đóng đủ 20 năm BHXH được hưởng lương hưu hàng tháng khi đủ tuổi. Đối với lao động nam, có tỷ lệ hưởng lương hưu hàng tháng là 45%. Đối với lao động nữ, có tỷ lệ hưởng lương hưu hàng tháng là 55%. NLĐ sau khi đóng đủ số năm quy định để được hưởng lương hưu thì cứ thêm mỗi năm đóng BHXH, được tính thêm 2%.
