Theo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014 và Nghị quyết 93/2015/QH13, có 4 trường hợp không đủ điều kiện rút BHXH một lần. Cụ thể như sau:
Người đóng BHXH dưới 20 năm, nghỉ việc chưa đủ 1 năm
Khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 93/2015/QH13 quy định người lao động (NLĐ) tham gia BHXH bắt buộc sau 1 năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH thì có thể yêu cầu nhận BHXH một lần. Ngược lại, NLĐ đóng chưa đủ 20 năm nhưng chưa nghỉ việc đủ 1 năm thì cũng được coi là trường hợp không đủ điều kiện để lãnh tiền BHXH một lần.
Tuy nhiên, khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2014 quy định một số trường hợp ngoại lệ, dù nghỉ việc chưa đủ 1 năm vẫn được rút BHXH 1 lần. Các trường hợp đó bao gồm: NLĐ đã đủ tuổi nghỉ hưu; ra nước ngoài để định cư; mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, HIV đã chuyển sang AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế trong tình trạng không thể tự phục vụ; bộ đội, công an khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu.
Người lao động đóng BHXH từ đủ 20 năm trở lên
Theo khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 93/2015/QH13 và điểm a khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2014, dù đủ tuổi hay chưa đủ tuổi nghỉ hưu thì người lao động cũng chỉ có thể rút BHXH một lần khi thời gian đóng BHXH của người đó dưới 20 năm.
Vì vậy, nếu đóng BHXH từ đủ 20 năm trở lên, NLĐ buộc phải chờ đợi để làm thủ tục hưởng lương hưu hàng tháng chứ không thể rút BHXH một lần.
Tuy nhiên, cũng có trường hợp ngoại lệ được quy định tại khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2014, bao gồm: NLĐ ra nước ngoài để định cư; người mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, HIV đã chuyển sang AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế trong tình trạng không thể tự phục vụ.
Lao động nữ hoạt động ở cấp xã đóng BHXH từ đủ 15 năm
Điểm a khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2014 quy định lao động nữ hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách cấp xã chưa đóng đủ 15 năm BHXH và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện thì có quyền yêu cầu rút BHXH một lần. Ngược lại, trường hợp lao động nữ đã đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên sẽ không được giải quyết hưởng BHXH 1 lần mà phải chờ đủ tuổi để nhận lương hưu hằng tháng.
Tuy nhiên, cũng có các trường hợp ngoại lệ được quy định tại khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2014 (như đã nêu ở trên).
Công an, bộ đội phục viên, xuất ngũ, thôi việc đủ điều kiện lãnh lương hưu
Điểm d khoản 1 Điều 60 Luật BHXH năm 2014 quy định trường hợp công an, quân đội khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu thì được quyền nhận BHXH một lần khi có nhu cầu.
Điều này cũng đồng nghĩa rằng, nếu thời điểm phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà đối tượng công an, bộ đội đã đủ điều kiện để hưởng lương hưu thì phải làm thủ tục nhận lương hưu theo quy định chứ không được rút một lần.
Tuy nhiên, cũng như trường hợp (1) và (2), đối tượng công an, bộ đội phục viên, xuất ngũ, thôi việc đủ điều kiện lãnh lương hưu mà rơi vào trường hợp đặc biệt cũng có thể lựa chọn rút BHXH một lần như ra nước ngoài định cư, mắc bệnh hiểm nghèo...
