Trên đất nước ta có 54 dân tộc anh em cùng chung sống, mỗi dân tộc đều sở hữu những phong tục, tập quán mang bản sắc riêng. Về chuyện yêu đương, kết hôn, ngủ nghỉ của người dân tộc Việt Nam cũng có nhiều phong tục độc đáo, đặc sắc. Nơi duy nhất ở Việt Nam trai gái 13 tuổi có thể ngủ với nhau, được đụng chạm nhưng tuyệt đối không được quan hệ tình dục.
13 tuổi có thể yêu đương, ngủ chung với nhau
Hằng năm cứ đến độ tháng 9, tháng 10, khi đã thu hoạch lúa xong, đem cất vào nhà kho, là thời gian để dân làng Cơ Tu làm lễ ăn mừng lúa mới, là dịp để người con trai làm nhà rồi chủ động đi tìm bạn tình rủ nhau đi ngủ. Đôi trai gái tự tìm đến với nhau lựa chọn cho mình một người hợp long, ưng ý. Tập tục kỳ lạ đó cho tới bây giờ vẫn còn tồn tại. Người Cơ Tu gọi đó là tục lướt zướng hay còn gọi là ngủ duông. Người đồng bào này chủ yếu sinh sống ở huyện vùng cao tỉnh Quảng Nam như Tây Giang, Nam Giang, Đông Giang.
Theo tập tục nơi đây, các nam thanh nữ tú chừng 13 – 14 tuổi đã có thể bắt đầu đi ngủ duông với nhau. Trong quá trình này, người con trai có thể sờ vào nhiều vị trí trên cơ thể người con gái. Người con trai mang đồ lễ như hạt cườm, vòng đeo cổ, vòng mã não đến cho bố mẹ cô gái. Một khi bố mẹ đã nhận lễ, dù không muốn cô gái vẫn phải ngủ duông với chàng trai.
Ngủ duông không giống như suy nghĩ của nhiều người. Trai gái khi thực hiện việc làm này chỉ được phép nằm tâm sự. Người con trai chỉ được hôn vào môi, sờ vào đôi “gò bồng đảo” của cô gái mà thôi. Cũng chính vì không được làm gì cả nên người con trai có thể ngủ duông với nhiều người con gái một lần hoặc mỗi ngày ngủ duông với một người. Sau vài lần ngủ duông, nếu hợp nhau đôi trai gái có thể tiến đến làm vợ chồng. Tuy nhiên, người Cơ Tu yêu cầu con trai phải làm nhà ngủ duông. Đó là ngôi nhà sẽ được xây ở nương rẫy hoặc bìa rừng. Nó thoạt nhìn giống cái chòi, chỉ có các dụng cụ tạm bợ như cây lá. Ở thôn Bơ Hồng, xã Sông Koon, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam có già làng Cơ Tu Bh’ríu P’râm từng tiết lộ rằng mình đi ngủ duông từ năm 13 tuổi và làm suốt chuyện đó cho đến khi lấy vợ.
Nhiều người nghe đến việc trai gái 13-14 tuổi đã nằm ngủ cạnh nhau sẽ cảm thấy không hài lòng. Nhưng thực tế, người Cơ Tu lại có những luật lệ nghiêm khắc về vấn đề này. Họ sẽ xử lý các cặp đôi có thai trước khi cưới, quan hệ bừa bãi rất nặng. Thường thì chàng trai bị phạt nặng hơn, có thể bị đuổi khỏi làng hoặc bắt phải giết gia súc trong nhà, chia cho cả làng cùng ăn như lời thú tội. Không chỉ vậy, đằng trai còn phải đền bù cho đằng gái nhiều đồ vật quý giá, chịu nợ truyền kiếp từ đời này sang kiếp khác. Gay gắt hơn, họ sẽ bị cả làng ruồng bỏ, xa lánh.
Lệ ngủ duông với người Cơ Tu ngày nay
Đến ngày nay, do những yếu tố tác động từ ngoại cảnh và thay đổi trong nếp sống của một bộ phận người Cơ Tu, nhiều tập tục đã bị xoá bỏ, tục ngủ duông ở dân tộc này đã dần bị mai một. Dường như nó chỉ còn tồn tại trong tâm thức của những người già mà thôi. Thanh niên Cơ Tu giờ không mấy ai biết đến nó. Dù vậy, theo nhiều già làng, ngủ duông vẫn sẽ mãi là một tục lệ có giá trị với đời sống hôn nhân người Cơ Tu.
