Khi nhắc tới nhân sâm, nhiều người thường nghĩ ngay đến Hàn Quốc, nước này được mệnh danh là "quê hương của nhân sâm" nhờ vào sự nổi tiếng của loại hồng sâm của họ và một ngành công nghiệp trồng nhân sâm rất phát triển.
Tuy nhiên, Hàn Quốc không phải là quốc gia duy nhất trồng nhân sâm. Trên khắp Châu Á, có rất nhiều quốc gia khác cũng trồng những loại sâm quý. Ngày nay, việc trồng nhân sâm không chỉ giới hạn ở châu Á mà còn được mở rộng ra các quốc gia ở châu Âu và châu Mỹ.
Không chỉ có những loại sâm nổi tiếng trên thế giới, Việt Nam cũng sở hữu một loại sâm quý hiếm có giá trị cao, đó là sâm Ngọc Linh.
Sâm Ngọc Linh không chỉ nổi tiếng bởi củ sâm giàu giá trị dinh dưỡng mà ngay cả lá và quả của nó cũng rất bổ dưỡng. Quả sâm Ngọc Linh dù bé nhỏ nhưng giá trị của nó có thể "ngang ngửa vàng", khi giá có thể lên đến 240 triệu đồng một kilogram trong một số thời điểm. Do giá cả cực kỳ cao, có người thậm chí không mua theo trọng lượng mà phải tính giá bằng cách đếm từng hạt.
Để hiểu lý do vì sao sâm Ngọc Linh lại có mức giá cao như vậy, chúng ta cần nhìn vào nguồn gốc và giá trị của nó. Ban đầu, sâm Ngọc Linh là loại thực vật mọc hoang trên dãy núi Ngọc Linh nằm ở khu vực giữa tỉnh Quảng Nam và Kon Tum. Nó đã được các nhà khoa học khám phá và đánh giá là một trong năm loại nhân sâm tốt nhất trên thế giới. Ngày nay, sâm Ngọc Linh được xem là một dược liệu vô cùng quý giá và đã được mệnh danh là "nhân sâm của Việt Nam".
Với tên khoa học là Panax vietnamensis, thuộc họ Cuồng cuồng (Araliaceae), sâm Ngọc Linh còn có nhiều tên gọi khác như sâm Việt Nam, Khu Năm, sâm trúc, củ ngải rọm con hay cây thuốc giấu tùy theo địa phương. Đặc điểm nổi bật của sâm này là phần rễ có nhiều đốt, uốn lượn, màu sắc dao động từ nâu đến vàng xám. Thân rễ có những vết vân ngang rõ rệt, chia cả thân rễ thành từng đốt và thường có nhiều sẹo đặc trưng.
Nhiều người đã tìm kiếm sâm Ngọc Linh quý giá ở khu vực Trung Trung Bộ của Việt Nam, đặc biệt là trong các huyện như Đăk Tô và Tu Mơ Rông ở tỉnh Kon Tum, cùng với huyện Nam Trà My của tỉnh Quảng Nam. Điểm đặc biệt của loại sâm này là sự phân bố dày đặc dưới bóng râm của rừng nguyên sinh, ở những nơi gần suối và đất giàu mùn.
Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, cả thân rễ và thân củ của sâm Ngọc Linh chứa tới 52 loại hợp chất Saponin, đưa loại sâm này vào danh sách những loại có hàm lượng Saponin cao nhất trên toàn cầu. Chính điều này giải thích cho mức giá biến động từ 90 đến 300 triệu đồng mỗi kilogram của sâm Ngọc Linh. Đặc biệt, những củ sâm cỡ lớn tìm thấy trong tự nhiên thậm chí còn có giá trị lên tới hàng tỷ đồng.
Không chỉ có củ, mà lá và quả, cùng với hạt của sâm Ngọc Linh cũng rất được quý trọng. Lá của loại sâm này chứa đến 16 loại hợp chất Saponin, 17 loại acid amin và 20 khoáng chất vi lượng, khiến cho giá của lá tươi sâm Ngọc Linh lên tới 10-12 triệu đồng mỗi kilogram.
Hạt sâm Ngọc Linh, với hương vị duy nhất và giá trị dinh dưỡng cao, đã được mệnh danh là "nữ hoàng của các loại hạt". Gần đây, hạt sâm Ngọc Linh đã trở thành loại hạt có giá cao nhất Việt Nam, với giá thậm chí cao hơn vàng, ở mức 110-120 nghìn đồng mỗi hạt. Để có một kilogram hạt sâm Ngọc Linh, cần phải có hơn 2.000 hạt.
Do thấy sự quý giá của sâm Ngọc Linh, đa số những người trồng ở vùng núi này thường xuyên giữ hạt để nhân giống thay vì bán ra, dẫn đến tình trạng hạt giống luôn thiếu hụt và nhanh chóng hết hàng.
Quả sâm Ngọc Linh khi chín đặc trưng bởi những đốm đen không đồng đều phân bố ở đỉnh quả. Thịt quả mỏng và mang hương vị đặc biệt, hơi đắng giống như khổ qua nhưng cũng ngọt như mật, tạo nên sự dễ chịu khi thưởng thức.
Sự quý hiếm cùng lợi ích sức khỏe mà sâm Ngọc Linh mang lại đã khiến nhu cầu tiêu thụ tăng mạnh, dẫn đến việc khai thác quá mức từ con người. Thêm vào đó, do mất đến mười năm để một cây sâm trưởng thành, loại sâm này đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cao. Kết quả là, sâm Ngọc Linh ngày càng trở nên hiếm hơn và giá cả cũng tăng theo.
