Cá rô, thuộc họ cá vược, là một thành viên nổi bật trong danh sách các loài cá nước ngọt được ưa chuộng tại Việt Nam, với sự phân bố rộng rãi từ miền Nam đến miền Bắc. Chúng có khả năng thích nghi với môi trường sống tự nhiên như ao, hồ, ruộng, cũng như các môi trường nhân tạo như bể xi măng và ao nhỏ. Đặc biệt, chu kỳ sinh sản tự nhiên của cá rô diễn ra từ tháng 4 đến tháng 9 âm lịch hàng năm.
Tại Việt Nam, chúng ta có thể phân biệt hai loại cá rô:
Cá rô đồng
Cá rô đồng, một loại cá sinh sống trong môi trường nước lợ và nước ngọt, được biết đến với hương vị thơm béo và độ dai ngon của thịt. Mặc dù chúng có hơi nhiều xương, nhưng giá trị thương phẩm của chúng vẫn khá cao.
Chúng có màu sắc đặc trưng với gam màu xám từ đậm đến nhạt, phần bụng sáng hơn phần lưng. Các gờ của vây và vảy nổi bật với màu sáng. Kích thước của chúng có thể đạt đến 25cm.
Cá rô đồng là loài động vật ăn tạp, có thể tiêu thụ các loại động vật thân mềm, thực vật như cỏ và các chất hữu cơ, vô cơ có trong nước. Trong trường hợp thiếu thức ăn, chúng còn có thể tự ăn thịt lẫn nhau.
Cá rô đầu vuông
Cá rô đầu vuông, mặc dù vẫn nằm trong nhóm cá rô thông thường, nhưng thông qua các nghiên cứu hình thái học và biến dị ADN ti thể, đã cho thấy sự tương đồng lên đến 99% với cá rô đồng. Tuy nhiên, chúng vẫn có thể được phân biệt dễ dàng thông qua hình dáng bên ngoài.
Khi trưởng thành, phần đầu của chúng hơi vuông so với loại thông thường, có chấm đen ở mang và ở phần đuôi cá. Thịt của chúng thơm ngon, béo ngậy và bổ dưỡng không kém gì cá rô thông thường.
Đặc biệt, nếu được nuôi dưỡng trong môi trường có điều kiện tốt, chúng có thể phát triển nhanh chóng sau nửa năm và đạt cân nặng từ 500 - 800gr.
“Cá rô đồng hay rô đầu vuông có lẽ là loại cá quen thuộc với người dân ở các vùng quê miền Bắc và miền Nam. Ngày xưa, tôi nhớ rằng cá rô tự nhiên rất nhiều, chỉ cần một cơn mưa rào là cá ‘nhảy’ lên bờ mương, đầy dọc đường”, chị Phượng (29 tuổi, quê Hải Dương) chia sẻ.
Theo chị Phượng, cá rô đồng dù nhỏ và nhiều xương nhưng thịt chắc và vô cùng thơm ngon. Tuy nhiên, sau này ít người chuộng vì có nhiều loại cá khác chất lượng hơn “cạnh tranh”. Vì thế, loại cá này ít được nhắc đến hơn.
“Trong vài năm trở lại đây, tôi đã chứng kiến sự trở lại của việc câu hoặc đánh bắt cá rô đồng. Người dân cho biết họ đã chán ăn cá nuôi và muốn tìm lại hương vị quen thuộc từ thời kỳ khó khăn.
Tại các chợ, cũng có một số người bán cá rô đồng. Họ cho biết họ câu được nhiều cá hơn số lượng mà họ có thể tiêu thụ, nên họ muốn bán cho những người có nhu cầu. Người dân thành phố cũng dần yêu thích loại cá này vì chúng sạch sẽ, không mắc bệnh. Tuy nhiên, việc mua chúng không phải lúc nào cũng dễ dàng. Họ phải đặt hàng trước vài ngày từ các tiểu thương hoặc nhờ người thân ở quê mua hộ và gửi lên", chị Phượng chia sẻ.
Hiện nay, cá rô đồng được rao bán tại các chợ dân sinh, trang thương mại điện tử hoặc chợ trực tuyến với giá từ 60.000 đến 90.000 đồng/kg. Phụ nữ có thể mua về và chế biến thành nhiều món ăn ngon như chiên giòn chấm mắm ớt, nấu canh rau cải hoặc nếu là con to thì có thể nướng rơm. Tất cả đều mang hương vị thơm ngon, ngọt thịt và giàu chất dinh dưỡng.
