Có thể nói, những câu tục ngữ là món ăn tinh thần quý giá được các thế hệ cha ông truyền lại. Đó là những lời đúc kết kinh nghiệm từ các khía cạnh trong cuộc sống hàng ngày, sau đó được truyền từ đời này sang đời khác. Dần dần, nó trở thành một số quy tắc mà mọi người ngầm đồng thuận với nhau, ngầm hiểu với nhau và tuân thủ các câu tục ngữ này một cách cẩn thận để cuộc sống diễn ra thuận lợi, suôn sẻ hơn.
Thực tế, những câu thành ngữ tục ngữ bao gồm rất nhiều khía cạnh cuộc sống, chẳng hạn như kinh nghiệm sống, phong thủy nhà ở, quy luật thời tiết, mối quan hệ với mọi người xung quanh…
Trong số những câu nói của người xưa, phải kể đến câu “Trên bàn ăn không nên bày ba món” đến ngày nay vẫn được nhiều người nhắc tới. Vậy, 3 món trong câu tục ngữ này ám chỉ 3 món gì? Tại sao người xưa lại nói như thế. Nếu xuy sét tỉ mỉ một chút sẽ dễ dàng nhận ra được triết lý sâu xa ở trong câu nói này.
“Trên bàn ăn không nên bày 3 món” có nghĩa là gì?
Thực tế, câu tục ngữ “Trên bàn ăn không nên bày 3 món” không phải đề cập cụ thể đến một món ăn nào đó kiêng kỵ, không được bày lên bàn. Ý nghĩa của câu nói này chính là, khi mời người thân, bạn bè đến nhà dùng bữa thì gia chủ nên chú ý đến số lượng món ăn bày biện trên bàn.
Cụ thể, theo quan niệm của người xưa, không được phép dùng số lẻ để bày biện các món ăn, đặc biệt là số 3. Con số này có nghĩa không tốt lành, ý chỉ người thân ly tán, cô độc độc lập, lúc nào cũng lẻ loi hiu quạnh, vận xấu liên miên. Chính vì thế, khi chiêu đãi khách khứa và bạn bè, tốt nhất nên bày các món ăn mang số chắn như 6, 10 hoặc 12 ở trên bàn.
Liên quan đến số lượng món ăn, thông thường người xưa thích số chẵn hơn. Nguyên nhân bởi, những điều tốt đẹp nên đi theo cặp. Điều này có nghĩa là, những điều tốt lành sẽ liên tục tìm đến và lặp đi lặp lại, vận may tìm đến, vẹn cả đôi đường. Số chẵn tượng trưng cho sự cân bằng và hài hòa âm dương, may mắn và hạnh phúc ngập tràn, viên mãn. Đây cũng là sự kỳ vọng, mong mỏi của người xưa về một tương lai tốt đẹp. Chính vì thế, số lượng món ăn trên bàn về cơ bản là tuân theo quy tắc này.
Ý nghĩa của con số 3
Ắt hẳn nhiều người sẽ thắc mắc rằng: Tại sao người xưa lại kiêng kỵ con số 3 mà không phải con số lẻ như 5, 7 hay 9? Có thể nói, số 3 này có một ý nghĩa vô cùng đặc biệt. Con số này có nguồn gốc sâu xa đối với văn hóa lâu đời ở nước ta. Số 3 thường xuất hiện trong các hoạt động tế lễ của người xưa. Con số này mang không khí trầm buồn. Điều đáng nói, số 3 còn được dùng trong việc hiếu hỉ, tiệc vui buồn, ma chay cưới hỏi chứ không chỉ dùng riêng cho hỷ sự.
Ban đầu, những đồ tế tự để cúng trời đất thì người ta chỉ chọn 3 món để bày cúng. Sau này, người ta còn dùng để cúng người chết. Khi đó, người ta sẽ đặt 3 bát thức ăn lên bàn thờ, trước mộ, hai bên hoặc ngay bên dưới quan tài và xếp theo hình tam giác. Dần dần, phong tục tập quán này được hình thành. Người ta chỉ dùng 3 bát thức ăn xếp thành hình tam giác để thờ cúng tổ tiên.
Bên cạnh đó, số 3 còn thường dùng để dâng hương trong chùa. Ba nén hương tượng trưng cho 3 tầng, ba cõi là trời, đất và con người. Đây là một loại hình thờ cúng đặc biệt để có thể thể hiện độ thành kính tột độ của con người đối với thiên địa thần phật. Chính vì thế, con số này không được dùng cho người thân và bạn bè trong cuộc sống thường ngày.
Con số 3 vì thế mà mang đậm màu sắc văn hóa tế lễ, hòa nhập vào mọi mặt đời sống con người. Do đó, nếu mời bạn bè, họ hàng dùng cơm, mọi người cần lưu ý không dùng con số 3, tức là không bày 3 món lên bàn. Nguyên nhân bởi, điều này chẳng khác nào đang cúng tế họ vậy. Đây là một hành động bất lịch sự, khiến khách khứa cảm thấy như đang bị trù ẻo. Điều này khiến đôi bên xảy ra hiềm nghi, xa cách, trong lòng mang khúc mắc, không còn thiết tha, đối xử thẳng thắn với nhau như xưa.
Suy nghĩ sâu xa hơn, việc mời bạn bè, người thân đến nhà ăn uống là để kéo gần mối quan hệ. Vì thế, mọi người cần phải chú ý tránh xa các điều kiêng kỵ, đừng để một chút sai lầm lại khiến mọi chuyện xảy ra hiểu lầm, sai sót.
Nói về phương diện văn hóa ẩm thực, người xưa có rất nhiều câu nói triết lý khuyên con người cần chú ý nhiều hơn. Tại sao chúng ta cần phải chú ý tiểu tiết? Nguyên nhân bởi, những người giỏi xã giao và gây dựng được các mối quan hệ tốt đẹp hầu như đều giỏi chú ý đến các tiểu tiết. Điều này sẽ phản ánh sự quan tâm và đối xử chân thành của họ đối với mối quan hệ đó.
Điển hình như câu nói “Trên bàn không bày ba món ăn” như một nhắc nhở chúng ta không nên cẩu thả từ những chi tiết nhỏ, tránh làm những việc vô ý tứ khiến mọi người cảm thấy như bị xúc phạm.
