Trong con mắt của hậu thế, Hoàng đế trong xã hội phong kiến thường được coi là người hạnh phúc nhất, không chỉ sở hữu quyền lực to lớn và điều kiện sống sung túc, mà còn đồng thời chiếm đến ba nghìn giai lệ trong hậu cung.
Tuy nhiên, điều ít người biết đến là Hoàng đế không có quyền tự do quyết định đối tượng ngủ cùng mình vào mỗi tối, và có những trường hợp Hoàng đế không thể quyết định thời điểm quan hệ với phi tần vào ban đêm.
Về cách sắp xếp thời gian của phi tần trong hậu cung, mỗi triều đại đều có những quy định khác nhau. Trong số đó, chế độ thị tẩm nổi tiếng nhất được biết đến là Hoàng đế lật thẻ để chọn phi tần, tuy nhiên, điều ít người biết là chế độ này chỉ xuất hiện từ thời kỳ nhà Thanh.
So với chế độ thị tẩm của các triều đại khác, Hoàng đế nhà Thanh được biết đến là có chế độ thoải mái nhất. Trong lịch sử Trung Quốc, còn có một chế độ làm Hoàng đế khó khăn và không dám phản đối.
Trong xã hội phong kiến, hậu cung, không kể ở bất kỳ triều đại nào, đều là bối cảnh của cuộc đua tranh giành quyền lực. Để nâng cao địa vị và được Hoàng đế sủng ái, các phi tần phải tận dụng mọi cơ hội để được ngủ cùng Hoàng đế, mong mang thai và từ đó có con, điều mà mỗi mẹ quý nhờ con.
Thị tẩm theo chu kỳ trăng
Thị tẩm theo chu kỳ trăng trong thời nhà Chu đã thiết lập một bộ tiêu chuẩn chặt chẽ về chế độ này, dựa trên sự biến đổi của trăng theo chu kỳ trăng lịch âm lịch.
Theo quy luật tự nhiên, mặt trăng từ dạng lưỡi liềm vào ngày mùng một đến dạng tròn đầy vào ngày rằm, sau đó lại khuyết dần đến khi trở lại lưỡi liềm vào cuối tháng. Chế độ thị tẩm thời nhà Chu chủ yếu phản ánh sự biến đổi này. Cụ thể, địa vị của phi tần trong hậu cung ảnh hưởng đến thời điểm thị tẩm: khi địa vị càng cao, thì thời điểm thị tẩm của họ sẽ diễn ra vào ngày trăng tròn.
Ví dụ, ngày mùng một âm lịch, là thời điểm thị tẩm của những phi tần có địa vị thấp nhất trong hậu cung. Thứ tự này sẽ tăng dần cho đến ngày trăng tròn, là thời điểm được Hoàng hậu nhận ân sủng.
Tuy nhiên, sau ngày 15, chế độ thị tẩm sẽ tiếp tục theo chu kỳ trăng khuyết. Điều này có nghĩa là Hoàng đế không thể tự do quyết định mỗi ngày muốn ngủ với ai, mà phải phụ thuộc vào chu kỳ tự nhiên. Ngay cả khi Hoàng đế muốn chiều chuộng một người, ông cũng không thể tự do quyết định.
Bị bắt thị tẩm một phi tần suốt nhiều năm
Chế độ thị tẩm của nhà Hán, đặc biệt là thời Hán Chiêu đế, khiến Hoàng đế gặp khó khăn không tưởng. Đại thần Hoắc Quang, để ngăn chặn Hán Chiêu đế tiếp xúc với phi tần khác vì lo sợ mang thai rồng, đã thực hiện nhiều biện pháp khắc nghiệt, khiến Hán Chiêu đế bị ép buộc trong thời gian dài và cháu gái của ông không mang thai.
Công bằng quá cũng thành khổ
Dù là thời kỳ nhà Chu, nhà Hán, hay thậm chí nhà Thanh, các Hoàng đế, dù có mong muốn hay không, vẫn đều đảm bảo rằng mỗi ngày họ sẽ có một phi tần ngủ cùng. Tuy nhiên, đến thời nhà Đường, sự kiểm soát của các Hoàng đế hoàn toàn trở nên khó khăn.
Chế độ thị tẩm của nhà Đường, mặc dù giữ nguyên nguyên tắc sử dụng chu kỳ trăng để xác định, nhưng nó có sự chia bậc rõ ràng hơn và thậm chí có những hạn chế cực kỳ nghiêm ngặt về số lượng phi tần.
Ngoài ra, nhà Đường còn yêu cầu mỗi phi tần đều phải phục vụ Hoàng đế. Bởi vì số lượng phi tần là rất lớn, nhưng thời gian mỗi tháng lại có hạn, và phải phân chia theo cấp bậc, nên xuất hiện một vấn đề - các phi tần cấp cao như hoàng hậu chỉ có thể được thị tẩm 2 ngày/tháng. Nhưng với những phi tần ở địa vị thấp hơn, liệu họ có được quan tâm?
Để tuân thủ nguyên tắc của việc mọi phi tần trong hậu cung đều được nhận ân sủng của Hoàng đế, các phi tần ở cấp thấp sẽ được sắp xếp ngủ chung trong một ngày cố định, chỉ riêng hoàng hậu mới được quyền ngủ một mình với Hoàng đế.
Điều này làm cho cuộc sống của Hoàng đế nhà Đường trở nên vô cùng khó khăn, bởi "lượng công việc" mỗi đêm là quá lớn. Mặc dù mệt mỏi, họ không dám phàn nàn, bởi nguyên tắc phải duy trì dòng họ hoàng tộc và tạo ra sự công bằng giữa các phi tần để giảm bớt thị phi tranh đấu trong hậu cung.
