Ung thư là một căn bệnh nguy hiểm, có thể phát triển ở hầu hết mọi cơ quan trong cơ thể con người, từ phổi, gan, ruột đến não. Tuy nhiên, có một cơ quan trong cơ thể được xem là “vùng cấm” của ung thư – đó chính là trái tim. Từ xưa đến nay, rất ít người nghe nói về ung thư tim, và trên thực tế, tỷ lệ mắc bệnh này là cực kỳ hiếm. Vậy vì sao tim lại gần như “miễn nhiễm” với ung thư? Bài viết sau sẽ lý giải chi tiết hiện tượng đặc biệt này từ góc độ sinh học và y khoa.
1. Ung thư bắt nguồn từ đâu?
Để hiểu vì sao tim ít bị ung thư, cần hiểu bản chất của bệnh ung thư. Theo khoa học hiện đại, ung thư hình thành khi các tế bào trong cơ thể bị đột biến gen trong quá trình phân chia, dẫn đến việc chúng tăng sinh không kiểm soát và hình thành khối u ác tính. Các mô có tốc độ phân chia tế bào cao như da, gan, ruột… có nguy cơ mắc ung thư cao hơn vì càng nhiều lần sao chép DNA, càng dễ xảy ra lỗi dẫn đến đột biến.
Ví dụ:
Tế bào da tự làm mới mỗi 28 ngày.
Tế bào niêm mạc ruột tái tạo chỉ trong vài ngày.
Tế bào gan cũng có khả năng tái tạo cực nhanh sau tổn thương.
Sự tái tạo nhanh chóng này là con dao hai lưỡi – vừa giúp cơ thể hồi phục tốt, nhưng cũng đồng thời tạo cơ hội cho các lỗi DNA tích tụ, làm tăng nguy cơ ung thư.
2. Tế bào cơ tim phân chia cực kỳ chậm
Trái ngược với những mô kể trên, các tế bào cơ tim hầu như không phân chia. Theo nghiên cứu, một tế bào cơ tim có thể tồn tại đến 20 năm mới phân chia một lần. Với tốc độ chậm như vậy, xác suất xảy ra lỗi trong quá trình sao chép DNA gần như bằng không, khiến cơ hội để hình thành tế bào ung thư là cực kỳ hiếm.
Chính vì thế, ung thư nguyên phát tại tim gần như không có "cơ hội" để khởi phát.
3. Môi trường đặc biệt bên trong tim: không thuận lợi cho tế bào ung thư phát triển
Không chỉ do tế bào cơ tim ít phân chia, mà bản thân môi trường bên trong trái tim cũng khiến việc hình thành và phát triển khối u gặp khó khăn:
Tim và mạch máu tạo thành một hệ tuần hoàn khép kín, giúp hạn chế sự tiếp xúc với chất độc hại từ môi trường bên ngoài.
Lưu lượng máu chảy qua tim rất lớn và nhanh, khiến cho các chất đột biến nếu có cũng khó tồn tại lâu trong buồng tim.
Áp suất cao và nồng độ oxy dồi dào trong tim tạo ra môi trường sinh học khắt khe, kích hoạt các cơ chế bảo vệ và sửa chữa DNA nghiêm ngặt hơn bình thường.
Tất cả những yếu tố này góp phần tạo nên “hệ miễn dịch tự nhiên” cho trái tim trước nguy cơ ung thư.
4. Tuy hiếm, nhưng ung thư tim không phải là không tồn tại
Dù rất hiếm gặp, nhưng ung thư tim vẫn có thể xảy ra, dù chủ yếu dưới hai dạng:
Ung thư tim nguyên phát (Primary cardiac tumor): là ung thư bắt nguồn từ chính tế bào trong tim. Trường hợp này cực kỳ hiếm với tỷ lệ chỉ từ 0,0017% đến 0,028%.
Ung thư di căn đến tim (Secondary cardiac tumor): phổ biến hơn, xảy ra khi tế bào ung thư từ nơi khác (như phổi, vú, gan...) lan đến tim qua dòng máu.
Một số trường hợp nổi tiếng như nhà thiết kế Virgil Abloh (qua đời vì ung thư mạch máu tim năm 2021) hay tay trống Eric Carr của ban nhạc rock Kiss (qua đời năm 1991 vì ung thư tim) đã làm dấy lên sự chú ý về căn bệnh tưởng như "không có thật" này.
5. Khối u lành tính ở tim cũng cần cẩn trọng
Không phải khối u nào ở tim cũng là ung thư. U nhầy tim (myxoma) là khối u lành tính phổ biến nhất trong tim. Tuy không phải ung thư, nhưng nó vẫn có thể gây biến chứng nghiêm trọng nếu cản trở lưu thông máu hoặc làm rối loạn nhịp tim.
Vì thế, bất kỳ dấu hiệu bất thường nào liên quan đến tim mạch cũng không nên xem nhẹ, dù nguy cơ ung thư tim là thấp.
6. Triệu chứng ung thư tim thường không rõ ràng
Với đặc điểm hiếm và khó chẩn đoán, các triệu chứng của ung thư tim thường không đặc hiệu:
Mệt mỏi kéo dài
Khó thở, tức ngực
Chóng mặt, đánh trống ngực
Ngất xỉu bất thường
Nếu xuất hiện những triệu chứng này, đặc biệt ở người có bệnh nền tim mạch, nên đến khám chuyên khoa để loại trừ các vấn đề nghiêm trọng.
Tim có thể được xem là một "pháo đài sinh học" với khả năng chống lại sự tấn công của ung thư một cách tự nhiên. Nhờ tốc độ phân chia tế bào chậm, môi trường đặc biệt giàu oxy và áp suất cao, cùng hệ tuần hoàn khép kín, trái tim đã bảo vệ bản thân gần như tuyệt đối khỏi các rủi ro đột biến gen.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là bạn có thể lơ là sức khỏe tim mạch. Dù khả năng mắc ung thư tim rất thấp, nhưng các bệnh lý tim mạch khác như suy tim, nhồi máu cơ tim, rối loạn nhịp tim... vẫn là những mối nguy hàng đầu đối với sức khỏe. Giữ lối sống lành mạnh, kiểm soát huyết áp, ăn uống điều độ và kiểm tra sức khỏe định kỳ là cách tốt nhất để bảo vệ “trái tim vàng” của bạn.
