Theo phong tục lâu đời của người Việt Nam và qua những chiêm nghiệm thực tế của ông bà ta để lại, đã cho thấy những điều kiêng kỵ trong ngày mùng 1 Tết cần phải tránh, mà nhiều người trong mọi tầng lớp đều đã trải nghiệm.
Kiêng kị vào ngày Tết ở miền Bắc Có lẽ miền Bắc là vùng miền có nhiều điều cấm kị nhất cả nước. Người miền Bắc rất coi trọng và tuân thủ theo những điều không được làm ngày Tết với hy vọng nhiều thứ trong năm mới.
1. Kiêng quét nhà
Người miền Bắc thường kiêng quét nhà ngày Tết
Người Việt quan niệm kiêng quét nhà trong ba ngày Tết vì cho rằng sẽ quét hết vận đỏ đi khỏi nhà. Vì thế mọi nhà đều cố gắng quét sạch sẽ nhà cửa vườn tược trước khi giao thừa.
2. Kiêng cho lửa ngày Tết
Người Việt từ xa xưa luôn quan niệm kiêng cho lửa trong ngày Tết vì lửa tượng trưng cho sự may mắn. Cho người khác cái May, cái đỏ của mình thì gia đình sẽ gặp những điều không may, làm ăn thua lỗ, nhà cửa lục đục, gặp phải những điềm họa tai bay vạ gió...
3. Kiêng khóc lóc, buồn tủi, bực tức
Điều này thật dễ hiểu, vì đây là những hành động không hay mà bất cứ ai cũng không muốn làm vào dịp Tết. Nhưng nếu bất đắc dĩ phải rơi vào hoàn cảnh không vui, chúng ta nên cố gắng kìm chế để hưởng thụ một năm mới trọn vẹn niềm vui bên người thân, bạn bè, gia đình.
Và đặc biệt trong ngày Tết nếu ai khóc, buồn bã và bực tức thì cả năm sẽ phải khóc, có nhiều chuyện buồn, lo lắng, suy nghĩ. Vì thế người ta kiêng kỵ điều này để tránh gặp phải xui xẻo cả năm.
4. Kiêng ăn thịt chó, cá mè, vịt, trái chuối…
Là những loài mà tên gọi của nó gắn liền với những điều không may lành như “trượt vỏ chuối”…
Tùy từng vùng miền mà người dân lại kiêng kỵ những món ăn khác nhau. Tuy nhiên, trong năm mới, người dân 3 cả miền trên cả nước đều kiêng ăn mực, ăn thịt chó vì cho rằng như thế sẽ đen đủi cả năm.
Người miền Trung kiêng ăn trứng vịt lộn, cá mè vì sợ đen đủi. Kiêng ăn đu đủ vì nghe như “thù đủ”.
Người miền Nam kiêng ăn tôm, ăn cua vì sợ công việc không suôn sẻ, con cái khó dạy bảo. Ngoài ra, người miền Nam kiêng ăn chuối dịp đầu năm do âm chuối đọc chệch thành chúi (chúc xuống chứ không tiến lên), kiêng lê vì sợ lê lết, kiêng cam vì sợ bị oan sai.
5. Kiêng cho nước đầu năm
Nước được ví như nguồn tài lộc trong câu chúc tiền vào như nước, nếu cho nước thì coi như mất lộc trong năm mới.
6. Kiêng làm vỡ bát đĩa
Ngày tết tránh làm bát đĩa vỡ
Bát đĩa tượng trưng cho gia đình, vì thế, trong những ngày Tết không được đánh vỡ bát đĩa, ấm chén. Đồng thời tránh cãi nhau, chửi nhau, kiêng những điều không vui xảy ra với gia đình.
7. Rắc vôi bột ở 4 góc vườn
Ở nông thôn, nhà nào cũng rắc vôi bột ở 4 góc vườn rồi vẽ hướng ra phía cổng để xua đuổi ma quỷ. Dân gian có câu: “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”. Đầu năm bạn mua muối tặng cho mọi người cũng chính là lời chúc năm mới làm ăn phát đạt, gặp nhiều may mắn.
8. Kiêng đổ rác
Tục lệ này có nguồn gốc từ câu chuyện trong Sưu thần ký. Chuyện kể rằng, có một người lái buôn đi qua hồ Thanh Thảo được Thủy thần tặng nàng hầu tên là Như Nguyệt. Ông trở nên giàu có, tiền bạc đầy nhà. Năm ấy, vào ngày mồng Một Tết, Như Nguyệt mắc lỗi nhỏ, bị ông chủ đánh đập nên biến vào đống rác. Người lái buôn không biết, mang rác đổ đi. Từ đấy, ông lại nghèo như xưa.
9. Kiêng không treo những tranh “xui xẻo”
Một số bức tranh như: đánh ghen, kiện tụng… thường không được treo trong nhà dịp Tết mà phải tìm treo tranh mang ý tài lộc như lợn, gà, cậu bé…
10. Xông nhà
Những người “nặng vía”, không hợp tuổi với gia chủ đừng nên đến xông nhà ngày đầu năm. Người có tang không nên xông đất nhà người khác để tránh xui xẻo.
11. Tránh nói giông
Ngày đầu năm, ta phải hết sức tránh những ngôn ngữ, hành động có thể đem lại sự không may, còn gọi là nói giông hoặc nói xui như: “Chết rồi!” hay “Tiêu rồi!”.
12. Không vay mượn đầu năm
Ngày đầu năm đều tránh cho vay, đi vay, đòi nợ hay trả nợ.Vì theo quan niệm, nếu đi vay thì cả năm sẽ túng thiếu cùng quẫn còn cho vay thì tiền bạc phân tán, không được may mắn, phát đạt.
13. Kị mai táng
Ngày Tết Nguyên Đán là ngày vui của toàn dân tộc, ngày mở đầu cho vận hội hanh thông của cả một năm, có ý nghĩa rất thiêng liêng.
14. Không mặc quần áo màu đen-trắng
Với người Việt Nam, màu đen-trắng tượng trưng cho sự tang tóc nên vào ngày Tết thường tránh mặc quần áo nhiều màu đen hoặc trắng.
Những ngày Tết, mọi người thường mặc quần áo nhiều màu sắc, tươi trẻ để mong muốn một năm mới may mắn, vui vẻ.
Gia đình phải tạm gác mối sầu riêng để hoà chung với niềm vui toàn dân tộc. Vì vậy có tục lệ cất khăn tang trong ba ngày Tết. Nhà nào có đại tang kiêng đi chúc Tết, mừng tuổi bà con, xóm giềng. Ngược lại bà con xóm giềng lại cần đến chúc Tết và an ủi gia đình bất hạnh.
*Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo
