Những ngày gần đây, dư luận vô cùng hoang mang và phẫn nộ trước vụ án bé trai ở Quảng Bình bị sát hại sau 5 ngày mất tích.
Cụ thể, nạn nhân là bé Trần Trung Nghĩa (6 tuổi, ở Quảng Bình). Vào khoảng 17h30 ngày 3/7, bé Nghĩa đang chơi ở đầu cổng nhà, trong khi mẹ cháu vào bếp nấu cơm, khi trở ra mẹ cháu không thấy cháu đâu. Ngay sau đó, gia đình cháu bé đã trình báo sự việc với cơ quan chức năng.
Bé trai Trần Trung Nghĩa (6 tuổi, ở Quảng Bình) bị sát hại sau 5 ngày mất tích
Đến ngày 8/7, bé Nghĩa được phát hiện tử vong ở khu vực bãi cát hoang cách nhà 2km. Quá trình khám nghiệm tử thi, cơ quan chức năng tỉnh Quảng Bình phát hiện trên thi thể cháu Nghĩa có tới 23 vết thương, phần nội tạng đang trong quá trình phần hủy. Đồng thời, cơ quan Công an cũng đã phát hiện một con dao gọt hoa quả (dao Thái Lan) ở gần khu vực thi thể nạn nhân.
Hiện lực lượng chức năng tỉnh Quảng Bình vẫn đang điều tra làm rõ hung thủ sát hại bé Nghĩa.
Thời gian gần đây, tình trạng trẻ em bị bắt cóc và sát hại liên tục xảy ra và có xu hướng gia tăng. Xung quanh vấn đề này, trung tá, TS Hà Thị Hồng Lan - Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu tội phạm học và điều tra tội phạm (Học viện Cảnh sát nhân dân) cho biết, bắt cóc trẻ em là một loại tội phạm rất nguy hiểm, gây lo lắng, bức xúc trong dư luận xã hội, có xu hướng gia tăng và ngày càng tinh vi nhưng cũng hết sức manh động, liều lĩnh.
Thông thường các đối tượng nhằm vào những đứa trẻ của các gia đình có điều kiện kinh tế (nhất là các vụ bắt cóc tống tiền), tìm hiểu nắm rõ quy luật sinh hoạt của gia đình cũng như sinh hoạt, học tập của các cháu (nơi học, giờ đến lớp, giờ tan lớp, thông tin về cha mẹ, ông bà, thầy cô giáo, người thân...); hoạt động của cơ sở y tế (các vụ bắt cóc trẻ sơ sinh, trẻ đi chữa bệnh) như giờ trực, các kíp trực của nhân viên y tế, bảo vệ...
Đối tượng thường chuẩn bị rất kỹ kế hoạch, chiêu thức bắt cóc từ việc làm quen, dụ dỗ, dựng các kịch bản để lừa cô giáo, nhân viên y tế, người thân... đến kế hoạch di chuyển, lưu giữ trẻ bị bắt cóc; mua bán trẻ với đối tượng là người trong nước hoặc nước ngoài cho đến cách thức đe dọa, nhận tiền, tiêu hủy chứng cứ hoặc bỏ trốn.
Tội phạm bắt cóc trẻ em còn sử dụng công nghệ thông tin như mạng xã hội, điện thoại di động... vào quá trình thực hiện tội phạm. Trong nhiều trường hợp chúng hình thành các nhóm với sự phân công vai trò, vị trí của từng đối tượng làm cho công tác phát hiện, truy bắt, xử lý gặp nhiều khó khăn.
TS Hà Thị Hồng Lan cho biết, các đối tượng bắt cóc thường nhằm 2 mục đích: Tống tiền (chiếm đoạt tài sản) và trả thù cá nhân, trong đó mục đích chiếm đoạt tài sản là chủ yếu. Để đạt được mục đích về tài sản chúng đã sử dụng nhiều phương thức khác nhau như liên lạc với người thân của trẻ để yêu cầu chuyển tiền; móc nối với đường dây buôn bán người để bán ra nước ngoài lấy tiền; sát hại trẻ lấy bộ phận cơ thể bán...
“Đây là những hành vi rất và đặc biệt nguy hiểm, không chỉ gây thiệt hại về vật chất mà còn gây tổn hại về tinh thần, về sức khỏe và tính mạng cho nạn nhân cũng như những người thân thích của họ, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều 134); Tội mua bán, đánh tráo hoặc chiếm đoạt trẻ em (Điều 120 Bộ luật Hình sự)”, TS Hà Thị Hồng Lan nhấn mạnh.
Theo TS Hà Thị Hồng Lan, nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng của loại tội phạm trên là do hệ lụy từ nạn mua bán người đang diễn ra rất phức tạp không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều nước trên thế giới và khu vực trong thời gian qua. Sự mất cân bằng giới tính, nhất là ở các nước Châu Á, cùng với nạn mại dâm, bóc lột lao động, bóc lột tình dục, thậm chí là mua bán nội tạng... đã thúc đẩy thị trường mua bán người, trong đó có mua bán trẻ em ngày càng diễn biến phức tạp.
Lợi nhuận lớn từ mua bán người cũng thúc đẩy loại tội phạm này gia tăng hoạt động. Bên cạnh đó, những mâu thuẫn, xung đột, cạnh tranh nảy sinh trong đời sống đã trở thành một môi trường để tội phạm thực hiện hành vi bắt cóc trẻ em nhằm trả thù, giải quyết mâu thuẫn hoặc gây sức ép đòi tiền chuộc. Mặt khác, môi trường xã hội ngày càng rộng mở, nhất là ảnh hưởng của truyền thông, mạng xã hội, internet... tác động đến nhận thức, tình cảm, hành vi của trẻ em, cùng với sự mất cảnh giác, quản lý lỏng lẻo của gia đình cũng làm cho tình trạng trẻ em bị bắt cóc, mất tích, trẻ bỏ nhà đi lang thang diễn biến phức tạp.
Theo TS Hà Thị Hồng Lan, nạn bắt cóc trẻ em đang có xu hướng gia tăng và ngày càng tinh vi nhưng cũng hết sức manh động, liều lĩnh
TS Hà Thị Hồng Lan cho biết, hành vi bắt cóc trẻ em có thể xảy ra ở bất cứ đâu, với bất kỳ gia đình nào, với trẻ em ở nhiều lứa tuổi. Đối tượng bắt cóc trẻ em rất đa dạng, có thể là bạn bè, người thân của gia đình nạn nhân, người hiếm muộn…
Đặc biệt, hầu hết các đối tượng gây án là những người đang có nhu cầu cấp thiết về tiền bạc, gặp bế tắc về kinh tế. Đó có thể là những người làm ăn đổ bể, nợ nần, vướng vào tín dụng đen, hoặc không có công ăn việc làm, lang thang, đua đòi, nghiện hút, cờ bạc, lười lao động…; đối tượng có tiền án, tiền sự, không chịu hoàn lương…
Đối tượng bắt cóc trẻ em thường xuất hiện, qua lại ở những nhà trẻ, khu vực công viên, trường học, nơi có nhiều trẻ em tập trung. Nếu đối tượng tính toán trước bao giờ cũng có biểu hiện về mặt tâm lý hoặc tâm thế, có thể là một ánh mắt hoặc một biểu hiện khác trên gương mặt. Với những đối tượng bộc phát là khi họ thấy hoàn cảnh quá dễ để thực hiện hành vi bắt cóc ấy như thấy đứa trẻ chơi một mình và không ai quan tâm.
Với các nguy cơ trên, các cha mẹ cần chủ ý và quan tâm đến các vấn đề như:
Làm bạn với con để biết mọi thông tin kịp xử lý trước khi quá muộn. Có rất nhiều cha mẹ hoàn toàn không biết đến những người bạn mới quen của con. Đến khi vụ việc xảy ra mới ngơ ngác khi được hỏi đến những người bạn đó. Đây chính là sơ hở nguy hiểm mà các cha mẹ rất cần để ý.
Dạy con các nguy cơ và các cách ứng phó, phòng tránh bắt cóc, buôn bán người. Không gây áp lực đến trẻ quá nhiều dễ khiến trẻ mệt mỏi và muốn bùng nổ. Thiết lập các quy định an toàn và yêu cầu toàn bộ gia đình thực hiện nghiêm túc. Ai vi phạm sẽ bị phạt dù đó là cha mẹ hay con cái. Quan tâm đến suy nghĩ, tâm tư, nguyện vọng của trẻ để kéo gần khoảng cách giữa cha mẹ và con cái.
Giáo dục trẻ về kĩ năng phòng tránh và ứng phó khi bị bắt cóc xâm hại là nội dung vô cùng quan trọng. Các cha mẹ nên chú trọng dạy trẻ từ khi trẻ còn nhỏ và ôn luyện liên tục để trẻ hình thành ý thức tự bảo vệ bản thân. Đây là nội dung tối quan trọng vì nó đảm bảo an toàn cho trẻ. Vì thế, cha mẹ nên quan tâm dạy con nội dung này trước khi sắp xếp dạy chữ hoặc các kiến thức khác.
